-MAJNUN- [Off] (04.05.2016 / 11:25)
Ernest Xeminguey har qanday insonni
ta’sirlantiradigan, o‘zi atigi olti so‘zdan iborat
hikoya yoza olishdan bahs boylashgan. Unga
g‘alaba olib kelgan hikoya:
«Bolalar poyafzali sotiladi. Kiyilmagan…» («For sale:
baby shoes, never used»).
* * *
An’anaviy hikoyachilikning tugun, kulminatsiya va
yechim kabi tarkiblaridan iborat bo‘lgan eng qisqa
hikoyalar tanlovida O’Genri g‘olib bo‘lgan:
«Chekib olgan haydovchi qancha yoqilg‘i qolganini
ko‘rish uchun benzobak tomon egildi. Marhumning
yoshi yigirma uchda edi.»
* * *
Frederik Braun eng qisqa qo‘rqinchli hikoyani yozgan:
«Yerdagi oxirgi odam xonada o‘tirardi. Birdan eshik
taqillab qoldi…»
* * *
Ushbu hikoyalar hajmi 55 so‘zdan oshmaydi:
Robert Tompkins. Haqiqatni qidirib
Nihoyat, bu xilvat, ovloq qishloqda uning qidiruvlari
yakunlandi. Chirib, to‘kilay deb qolgan xarob kulbada
miltillab turgan olov yonida Haqiqat o‘tirardi.
U umrida hech qachon bundayin qari va badbashara
ayolni ko‘rmagan edi.
— Siz — Haqiqatmisiz?
Qartaygan, burushiq alvasti tantanavor bosh silkidi.
— Ayting-chi, men insoniyatga siz haqingizda
bildirishim kerakmi? Ularga qanday xabarni
yetkazay?
Kampir olovga tupurdi-da, javob berdi:
— Ularga meni yosh va sohibjamol deb ayt!
* * *
Jeyn Orvis. Oyna
Ritani shafqatsizlarcha o‘ldirib ketishgandan buyon
Karter oyna yonida o‘tiradi.
Televizor ham, kitob o‘qish-u xat yozish ham yo‘q.
Uning hayoti — parda ortida ko‘ringan neki bo‘lsa —
o‘sha.Unga baribir, ovqatni kim olib keladi, hisobni
kim to‘laydi… U xonani tark etmaydi.
Uning hayoti — yugurayotgan jismoniy tarbiyachilar,
yil fasllari almashuvi, g‘izillab o‘tayotgan
avtomobillar, Ritaning ko‘lankasi. Namat bilan
o‘ralgan ushbu palatada oynalar yo‘qligini Karter
tushunmasdi.
* * *
Alan Y. Mayer. Omadsizlik (hikoya)
Tanamdagi shiddatli og‘riqdan uyg‘onib ketdim.
Ko‘zimni ochishim bilan karavotim oldida turgan
hamshirani ko‘rdim.
— Mister Fudjima, — dedi u, — omadingiz bor ekan,
siz ikki kun avval Xirasimadagi bombardimondan
omon qoldingiz. Hozir siz gospitaldasiz, ortiq xavf
ostida emassiz.
Madorsizlikdan bazo‘r so‘radim:
— Qaerdaman?
— Nagasakida, — javob berdi u.
* * *
Afrikalik bolakay tomonidan yozilgan ushbu hikoya
«2005 yilning eng yaxshi hikoyasi» tanlovida g‘olib
bo‘lgan ekan:
«Tug‘ilganimda, men qora edim;
Qora bo‘lib ulg‘aydim;
Men quyoshda uzoq tursam, yana qorayaman;
Hattoki o‘lganimda ham qoraligimcha qolaman.
Siz, oqlar esa:
Tug‘ilganingizda — qizg‘ish bo‘lasiz;
Ulg‘ayganingizda — oqarasiz;
Oftobda toblanganingizda — qizarasiz;
Sovqotganingizda — ko‘karasiz;
Qo‘rqqaningizda — sarg‘ayasiz;
O‘zingizni yomon his qilganingizda — yashil tusga
kirasiz;
O‘lganingizda esa bo‘zarasiz.
Va siz meni rangli (qora tanli) deysiz».