Adashgan avtobus 2 (kamolov)
Добавил: | (((kamolov))) (22.07.2017 / 23:28) |
Рейтинг: | (0) |
Прочтений: | 39330 |
Комментарии: | 6 |
Nabijon Hoshimov asari
2 qism
Аммо Бекзод ва Барно ишга келган жой улар ўйлаганчалик қулай эмасди. Бу ерда – ертўлада, қонунийми ё ноқонунийми, асосан кимёвий маҳсулотлар ишлаб чиқариларкан. Чиройли офис идорасида паспортларини "Бизга шартнома тузиш учун керак бўлади", деб олиб қолишиб, ертўладаги цехга бошлаб боришди. Бироқ оғир темир эшикларнинг ортларидан маҳкам ёпилиб, қулфланганидан бехабар эдилар. Ётоқхона, ошхона ҳам шу ерда экан. Бу ерда аллақандай нохуш ҳид ва зах иқлим ҳукмрон эди.
Ишлаб чиқариш цехларида ишлайдиганлар кўп экан. Улар турли миллатга мансуб бўлиб, баъзи жойларда газниқоб тақиб ишлашарди.
...Оилавий ишловчиларга ётоқда жой кўзда тутилмаган экан. Бекзод ва Барнога аёллар ётоқхонасининг энг четига жой қилиб беришди ва парда тутиб қўйишга ваъда қилишди. Уларни қадоқлаш бўлинмасига ишга қўйишди. Иш вақти ўн олти соат бўлиб, дам олиш кунларисиз кунбай ва бетўхтов эди. Аввалига икки ёш "Яхши жой топиб олдик", дея хурсанд бўлиб ишга киришдилар. Аммо бу ерда Барно ўзини ёмон ҳис қила бошлади. Ҳомиладор аёл ертўланинг бадбўй ҳавосидан безовта бўлар, тоза ҳаво етишмай нафаси қисиларди. Барно ҳар қандай оғир ишга рози эди. Фақат унга тоза ҳаво ва эрига яхши ҳақ тўлашса бўлгани.
Бекзод ҳам хотинидан хавотир ола бошлади. Яқин орада кўпайишадиган бўлишса, ертўладаги шароитда чақалоқ билан қандай яшайди? Пул топамиз деб гўдакни нобуд қилиб қўйиш мумкин. Бошқа ишчиларнинг ҳам маслаҳатлари деярли шундай эди. Шу туфайли Бекзод цех бошлиғига мурожаат қилишга мажбур бўлди. У тепадагилар билан маслаҳатлашиб, маъмурий бинодан бирор иш топилиб қолишига ваъда берди.
Кўп ўтмай цех бошлиғи Бекзодни ҳузурига чақирди. Тепадагилар рози бўлганмиш. Барно кир ювиш бўлинмасида ишлаши мумкин экан. Ўша ерда фақат ўзи учун ётоқ жой ҳам қилиб беришаркан.
– У ерда аёллар ишлайдими? – сўради йигит ўйга толиб.
– Ҳа, албатта. Гўлаххонада бир юртдошинг ҳам бор. У шарти кетиб парти қолган мўйсафид киши.
– Жойни бир кўриб келсам бўладими?
Цех бошлиғи Алексей Николаевич кулиб қўйди.
– Нима, ишонмайсанми?
– У рус тилини умуман тушунмайди, қийналади-да.
– Нега олиб келдинг бўлмаса?
– Бирга ишлаш учун.
– Кейин меҳнат шартномаси ҳам туздинглар, тўғрими?
– Ҳа.
– Бу қоғоз қонуний ҳужжат ҳисобланади, шуни биласанми? У бажарилмас экан, бу ердан бир тийин ҳам ҳақ ололмайсан, осонликча чиқиб ҳам кетолмайсан. Қочиб кетишни-ку, умуман хаёлинггаям келтирма. Атроф ботқоқли ўрмон, айиғу бўриларга ем бўласан. Ҳеч ким сенларга ёрдам бера олмайди.
Бекзод микроавтобуснинг тунда қалин ўрмонлар ва аланг-биланг йўллар билан жуда узоқ йўл босиб келганини, йўлда ухлаб қолишганини эслади. Алексей Николаевичнинг гапига кўнишдан бошқа чора йўқ эди. Наилож, сабрли бўлишга тўғри келади. Алоҳида яшасак ҳам бир жойдамиз-ку. Ҳар ҳолда бир-биримиздан хабар олиб туришнинг йўлини топармиз. Бошлиқлар тушунишар, ахир улар ҳам инсон-ку, деб қўйди йигит ўзича ва келганларидан буён уларга яхши муносабатда бўлишаётгани ҳақида ўйларкан, кўнгли хотиржам тортди. Бироқ Барнонинг юраги негадир эридан айрилишга дов бермасди. Фақат ҳомиласини омон сақлаш учун рози бўлди.
Келинчак юборилаётган жой Бекзод ўйлаганидай бехавотир ва ишончли жой эмасди. Аввало, у ер кир ювиш жойи бўлмай, ҳаммом – сауна эди. Тўғри, саунада оқ чойшабларни ювиш, дазмоллаш ишлари бўлиб, бошқа ишлар ҳам қалашиб ётарди.
Гап шундаки, саунада эркак ва аёллар учун хоналар расман ажратиб қўйилган бўлса-да, асосан маъмурият ходимлари ва уларнинг гумашталари бўлган яқин дўстлари, текширувчи, назорат қилувчи ҳуқуқ-тартибот органидан келган "нозик меҳмон"лар қип-яланғоч ҳолда эркагу аёллар аралаш-қуралаш бўлиб маишат қиладиган, ҳатто пивою ароқ ичиб, гиёҳванд модда қабул қилиб, овқатланиб, дам оладиган мўъжаз гўша ҳисобланарди.
Дастлаб эркак ва аёлнинг бемалол сигарета чекиб қип-яланғоч ўтирганларига кўзи тушган Барнонинг эси оғаёзди ва қўрққанидан қичқириб юбориб ўзини ташқарига отди. "Бекзод ака!" дея бақириб йиғлай бошлади.
– Ҳой, аҳмоқ қиз, нега бақирасан! Бор жойингга, қайт! – дея ўшқирди қуролланган қоровул киши ва Барнонинг қўлидан тутиб судраганча сауна хоналаридан бирига итариб юборди-да, эшикни қулфлаб қўйди. Қўрқиб кетган Барно бу ерда то овози бўғилгунича йиғлади. Бир оздан сўнг бир аёл кириб унга ўшқириб тинчлантирган бўлди.
– Нега йиғлайсан?! Сени биров зўрлаётгани йўқ-ку, муттаҳам! – деди у рус тилида.
Барно уни тушунмади.
– Мени бу ердан олиб кетинг, опажон! Мен қўрқаман, эримнинг ёнига олиб боринг! – дея ҳадеб қичқираверди.
Аёл унинг юзига бир тарсаки туширди. Қиз бировларнинг қўлида етим ўсган бўлса-да, умри бино бўлиб калтак емаганди, хўрлиги келиб йиғлайверди. Бир оздан сўнг аёл бир ўзбек мўйсафидни бошлаб келди. Барно хона бурчагига ёпишиб, сочларини ёйиб юзини тўсиб олганди.
– Анави қизни тинчлантириб бер, ҳаммани безовта қилаяпти. Бу ерга ишлаш учун келган бўлса, чидасин, ҳақини олади! – деди аёл.Унинг исми Мария бўлиб, саунанинг мудираси экан.
– Тинчланинг, қизим. Сизга ҳеч ким тегмайди. Бу ерга келишдан аввал ҳар хил ҳолатга тайёр бўлишингиз керак эди, – деди мўйсафид соф ўзбек тилида.
Барно жавоб қайтариш ўрнига пиқиллаб йиғлайверди.
– Тушунмадингиз шекилли, ё шумо тожикми?
– ...
– Афсуски, тожикчани билмайман. Мениям сиздек қизим бор. Лекин бу ёқларга келишни унга асло раво кўрмасдим... – деди хўрсиниб. Сўнгра Мариядан сўради: – А где её муж?
– Внизу. Там её тошнит. Она беременная, работать не может. Поэтому сюда направили. Она в сауне увидела голых мужчин. Почему-то испугалась. Здесь же такая работа, сауна есть сауна, что поделаешь. Объясните ей.
– Қизим, тинчланинг, бу ҳаммом деяпти. Бу ерда эр-хотинлар бирга чўмилишади. Мен сув иситадиган қозонга олов ёқаман. Қўрқманг, хўпми?
Барно бош ирғади.
– Мени кечиринг, тоғажон, жуда қўрқиб кетдим.
– Ҳечқиси йўқ. Бир гап бўлса, мен шу бинонинг орқасидаман. Исмим Ёраҳмад. Сизга ўхшаб мен ҳам бу ерга ишлагани келганман.
Барно оқсоқолга ялт этиб қаради ва юртдошини топиб олганидан кўнгли хотиржам тортгандек бўлди.
– Мен нима иш қиламан ўзи, тоға?
– Ичкари хоналарни супуриб тозалайсиз, чойшабларни ювасиз. Сиз араб аёлларига ўхшаб ўраниб кийиниб олинг, хўпми? Ҳеч кимга эътибор берманг, кўрмаганга, билмаганга олиб, ишингизни қилиб юраверинг.
– О чем ты болтаешь, Ярахмад? Иди к себе. Дальше сама разберусь. Если она не хочет работать, заставлю!
– Нет, всё нормально. Она поняла. Я ей всё объяснил.
– Скажи ей, чтобы она не вздумала убежать. А то хуже будет!
– "Қочиб кетишни хаёлига ҳам келтирмасин, оқибати ёмон бўлади", деяпти. "Ладно" денг, хўпми, қизим?
– Ладно, – деди келинчак секин ва наилож итоат қилди.
– А ну-ка, пошли. Я тебе покажу, чем ты будешь заниматься.
– Хўп, сизга омад ёр бўлсин, қизим. Ўзингизни эҳтиёт қилинг. Асло қўрқманг. Бўйсунишдан бошқа иложимиз йўқ. Ишлагани келдингизми, чиданг, сабрли бўлинг. Ҳа, айтмоқчи, эрингизга бу ерда кўрганларингизни айтишни маслаҳат бермайман. Ҳар ҳолда, заҳарли ертўладан кўра сизга шу ер яхши! Мен ҳам уч йилдан зиёд цехда ишладим, соғлигимни йўқотдим. Уйимга хат-хабар ҳам юборолмадим. Мени яқинда қўйиб юборишмоқчи.
2 qism
Аммо Бекзод ва Барно ишга келган жой улар ўйлаганчалик қулай эмасди. Бу ерда – ертўлада, қонунийми ё ноқонунийми, асосан кимёвий маҳсулотлар ишлаб чиқариларкан. Чиройли офис идорасида паспортларини "Бизга шартнома тузиш учун керак бўлади", деб олиб қолишиб, ертўладаги цехга бошлаб боришди. Бироқ оғир темир эшикларнинг ортларидан маҳкам ёпилиб, қулфланганидан бехабар эдилар. Ётоқхона, ошхона ҳам шу ерда экан. Бу ерда аллақандай нохуш ҳид ва зах иқлим ҳукмрон эди.
Ишлаб чиқариш цехларида ишлайдиганлар кўп экан. Улар турли миллатга мансуб бўлиб, баъзи жойларда газниқоб тақиб ишлашарди.
...Оилавий ишловчиларга ётоқда жой кўзда тутилмаган экан. Бекзод ва Барнога аёллар ётоқхонасининг энг четига жой қилиб беришди ва парда тутиб қўйишга ваъда қилишди. Уларни қадоқлаш бўлинмасига ишга қўйишди. Иш вақти ўн олти соат бўлиб, дам олиш кунларисиз кунбай ва бетўхтов эди. Аввалига икки ёш "Яхши жой топиб олдик", дея хурсанд бўлиб ишга киришдилар. Аммо бу ерда Барно ўзини ёмон ҳис қила бошлади. Ҳомиладор аёл ертўланинг бадбўй ҳавосидан безовта бўлар, тоза ҳаво етишмай нафаси қисиларди. Барно ҳар қандай оғир ишга рози эди. Фақат унга тоза ҳаво ва эрига яхши ҳақ тўлашса бўлгани.
Бекзод ҳам хотинидан хавотир ола бошлади. Яқин орада кўпайишадиган бўлишса, ертўладаги шароитда чақалоқ билан қандай яшайди? Пул топамиз деб гўдакни нобуд қилиб қўйиш мумкин. Бошқа ишчиларнинг ҳам маслаҳатлари деярли шундай эди. Шу туфайли Бекзод цех бошлиғига мурожаат қилишга мажбур бўлди. У тепадагилар билан маслаҳатлашиб, маъмурий бинодан бирор иш топилиб қолишига ваъда берди.
Кўп ўтмай цех бошлиғи Бекзодни ҳузурига чақирди. Тепадагилар рози бўлганмиш. Барно кир ювиш бўлинмасида ишлаши мумкин экан. Ўша ерда фақат ўзи учун ётоқ жой ҳам қилиб беришаркан.
– У ерда аёллар ишлайдими? – сўради йигит ўйга толиб.
– Ҳа, албатта. Гўлаххонада бир юртдошинг ҳам бор. У шарти кетиб парти қолган мўйсафид киши.
– Жойни бир кўриб келсам бўладими?
Цех бошлиғи Алексей Николаевич кулиб қўйди.
– Нима, ишонмайсанми?
– У рус тилини умуман тушунмайди, қийналади-да.
– Нега олиб келдинг бўлмаса?
– Бирга ишлаш учун.
– Кейин меҳнат шартномаси ҳам туздинглар, тўғрими?
– Ҳа.
– Бу қоғоз қонуний ҳужжат ҳисобланади, шуни биласанми? У бажарилмас экан, бу ердан бир тийин ҳам ҳақ ололмайсан, осонликча чиқиб ҳам кетолмайсан. Қочиб кетишни-ку, умуман хаёлинггаям келтирма. Атроф ботқоқли ўрмон, айиғу бўриларга ем бўласан. Ҳеч ким сенларга ёрдам бера олмайди.
Бекзод микроавтобуснинг тунда қалин ўрмонлар ва аланг-биланг йўллар билан жуда узоқ йўл босиб келганини, йўлда ухлаб қолишганини эслади. Алексей Николаевичнинг гапига кўнишдан бошқа чора йўқ эди. Наилож, сабрли бўлишга тўғри келади. Алоҳида яшасак ҳам бир жойдамиз-ку. Ҳар ҳолда бир-биримиздан хабар олиб туришнинг йўлини топармиз. Бошлиқлар тушунишар, ахир улар ҳам инсон-ку, деб қўйди йигит ўзича ва келганларидан буён уларга яхши муносабатда бўлишаётгани ҳақида ўйларкан, кўнгли хотиржам тортди. Бироқ Барнонинг юраги негадир эридан айрилишга дов бермасди. Фақат ҳомиласини омон сақлаш учун рози бўлди.
Келинчак юборилаётган жой Бекзод ўйлаганидай бехавотир ва ишончли жой эмасди. Аввало, у ер кир ювиш жойи бўлмай, ҳаммом – сауна эди. Тўғри, саунада оқ чойшабларни ювиш, дазмоллаш ишлари бўлиб, бошқа ишлар ҳам қалашиб ётарди.
Гап шундаки, саунада эркак ва аёллар учун хоналар расман ажратиб қўйилган бўлса-да, асосан маъмурият ходимлари ва уларнинг гумашталари бўлган яқин дўстлари, текширувчи, назорат қилувчи ҳуқуқ-тартибот органидан келган "нозик меҳмон"лар қип-яланғоч ҳолда эркагу аёллар аралаш-қуралаш бўлиб маишат қиладиган, ҳатто пивою ароқ ичиб, гиёҳванд модда қабул қилиб, овқатланиб, дам оладиган мўъжаз гўша ҳисобланарди.
Дастлаб эркак ва аёлнинг бемалол сигарета чекиб қип-яланғоч ўтирганларига кўзи тушган Барнонинг эси оғаёзди ва қўрққанидан қичқириб юбориб ўзини ташқарига отди. "Бекзод ака!" дея бақириб йиғлай бошлади.
– Ҳой, аҳмоқ қиз, нега бақирасан! Бор жойингга, қайт! – дея ўшқирди қуролланган қоровул киши ва Барнонинг қўлидан тутиб судраганча сауна хоналаридан бирига итариб юборди-да, эшикни қулфлаб қўйди. Қўрқиб кетган Барно бу ерда то овози бўғилгунича йиғлади. Бир оздан сўнг бир аёл кириб унга ўшқириб тинчлантирган бўлди.
– Нега йиғлайсан?! Сени биров зўрлаётгани йўқ-ку, муттаҳам! – деди у рус тилида.
Барно уни тушунмади.
– Мени бу ердан олиб кетинг, опажон! Мен қўрқаман, эримнинг ёнига олиб боринг! – дея ҳадеб қичқираверди.
Аёл унинг юзига бир тарсаки туширди. Қиз бировларнинг қўлида етим ўсган бўлса-да, умри бино бўлиб калтак емаганди, хўрлиги келиб йиғлайверди. Бир оздан сўнг аёл бир ўзбек мўйсафидни бошлаб келди. Барно хона бурчагига ёпишиб, сочларини ёйиб юзини тўсиб олганди.
– Анави қизни тинчлантириб бер, ҳаммани безовта қилаяпти. Бу ерга ишлаш учун келган бўлса, чидасин, ҳақини олади! – деди аёл.Унинг исми Мария бўлиб, саунанинг мудираси экан.
– Тинчланинг, қизим. Сизга ҳеч ким тегмайди. Бу ерга келишдан аввал ҳар хил ҳолатга тайёр бўлишингиз керак эди, – деди мўйсафид соф ўзбек тилида.
Барно жавоб қайтариш ўрнига пиқиллаб йиғлайверди.
– Тушунмадингиз шекилли, ё шумо тожикми?
– ...
– Афсуски, тожикчани билмайман. Мениям сиздек қизим бор. Лекин бу ёқларга келишни унга асло раво кўрмасдим... – деди хўрсиниб. Сўнгра Мариядан сўради: – А где её муж?
– Внизу. Там её тошнит. Она беременная, работать не может. Поэтому сюда направили. Она в сауне увидела голых мужчин. Почему-то испугалась. Здесь же такая работа, сауна есть сауна, что поделаешь. Объясните ей.
– Қизим, тинчланинг, бу ҳаммом деяпти. Бу ерда эр-хотинлар бирга чўмилишади. Мен сув иситадиган қозонга олов ёқаман. Қўрқманг, хўпми?
Барно бош ирғади.
– Мени кечиринг, тоғажон, жуда қўрқиб кетдим.
– Ҳечқиси йўқ. Бир гап бўлса, мен шу бинонинг орқасидаман. Исмим Ёраҳмад. Сизга ўхшаб мен ҳам бу ерга ишлагани келганман.
Барно оқсоқолга ялт этиб қаради ва юртдошини топиб олганидан кўнгли хотиржам тортгандек бўлди.
– Мен нима иш қиламан ўзи, тоға?
– Ичкари хоналарни супуриб тозалайсиз, чойшабларни ювасиз. Сиз араб аёлларига ўхшаб ўраниб кийиниб олинг, хўпми? Ҳеч кимга эътибор берманг, кўрмаганга, билмаганга олиб, ишингизни қилиб юраверинг.
– О чем ты болтаешь, Ярахмад? Иди к себе. Дальше сама разберусь. Если она не хочет работать, заставлю!
– Нет, всё нормально. Она поняла. Я ей всё объяснил.
– Скажи ей, чтобы она не вздумала убежать. А то хуже будет!
– "Қочиб кетишни хаёлига ҳам келтирмасин, оқибати ёмон бўлади", деяпти. "Ладно" денг, хўпми, қизим?
– Ладно, – деди келинчак секин ва наилож итоат қилди.
– А ну-ка, пошли. Я тебе покажу, чем ты будешь заниматься.
– Хўп, сизга омад ёр бўлсин, қизим. Ўзингизни эҳтиёт қилинг. Асло қўрқманг. Бўйсунишдан бошқа иложимиз йўқ. Ишлагани келдингизми, чиданг, сабрли бўлинг. Ҳа, айтмоқчи, эрингизга бу ерда кўрганларингизни айтишни маслаҳат бермайман. Ҳар ҳолда, заҳарли ертўладан кўра сизга шу ер яхши! Мен ҳам уч йилдан зиёд цехда ишладим, соғлигимни йўқотдим. Уйимга хат-хабар ҳам юборолмадим. Мени яқинда қўйиб юборишмоқчи.