Tasodifiy hikoya: Кайсар кизнинг касоси сунги кисм
Ҳам қонун, ҳам Дилшода томонидан қилмишига яраша жазоланган Бўрибойнинг тақдири ҳақида ҳеч нарса дея...davomi
Ҳам қонун, ҳам Дилшода томонидан қилмишига яраша жазоланган Бўрибойнинг тақдири ҳақида ҳеч нарса дея...davomi
MUHABBAT JILG`ALARI: Birinchi muhabbatim... (2 - Qism...)
Добавил: | -MAJNUN- (18.08.2018 / 02:14) |
Рейтинг: | (0) |
Прочтений: | 18119 |
Комментарии: | Комментарии закрыты |
MUHABBAT JILG`ALARI: Birinchi muhabbatim...
RASM
Avvalgi 1 - Qism...
(2 - Qism...)
Shu orada qayoqdandur, Do`lanboyevlardan biri ham, yemakxonaga kelib qoldi. Bizdan 5, 6 yosh katta. Oramizda u bilan bir ko`chada turadiganlar ham bor. Hamma bir-bir so`rashib o`tardi. Menga qo`l cho`zgan mahal, ichimda shayton bir g`alayon qildiyu, g`irt nomardni yo`lini tutdim.
Ochig`i hayotimda hech qachon birovni bunchalik kamsitmagan edim. No o`rin joyda, tilimdan chiqqan no o`rin bu haqoratli so`zdan keyin u yoqamga yopishdi. Jo`ralarim o`rtaga tushib ajratib qo`yishdi. Avaz qo`limdan tortqilab nari olib ketdi.
- Qo`yvor Avaz uni jig`ini ezaman... -dedim, jahil ustida do`stimni qo`lidan chiqishga urunib. Ammo Avaz qo`yib yubormadi, siltab-siltab tinchlantirishga urundi. Ancha-muncha gapirdi. Oriyatli yigit bo`lgani uchun, ahmoqona ishimdan g`azablanardi. Jahlim chiqib turgani sabab Avazning gaplari huddi pichirlaganday qulog`imga kirmasdi. Lekin uning: erkayni ishini qilmading degan so`zi aniq va ravon eshitildi.
Do`stimning so`zlari dilimni og`ritti, jahil ustida keskin, o`zimdan nari itarib tashladim, ammo qancha achchiq bo`lsada u haqiqatni aytdi. Shuni uchun do`stimni achchiq dakkisini ichimga yutdim.
(Qachonlardir Do`lanboy degan kishi biz tomonlardan uylanib, shu yerda ichkuyov bo`lib qolgan ekan. U kishidan uch o`g`il, uch qiz zurruyod qolgan. O`g`illarini ikkitasi ham kimdurlarga ichkuyov bo`lgan. Shiringa sovchi bo`lib kelganlar o`sha Do`lanboy deganlarining, nabiralaridan biri edi. U kishi juda serfarzand bo`lib, yetti o`g`il va bitta qiz bor. O`g`illardan uchtasi bobosi va amakilariga munosib izdosh bo`lishgan. Ayollari esa menga shunday tuyuladi, tulkiday ayyor. Ha o`sha boyagi sovchilar. Bilmadim qanday uddalashadi! Qiz tomonni ko`ndirishadi. Balki atayin ichkuyov qilishni istaydigan, yolg`iz qizi bor oylalarni topishar. Rosti bu gaplar Do`lanboevlar sulolasi haqida qishloqda tarqalgan gaplar. O`zim ichikilab surushtirmaganman, shunchaki quloqqa chalingan, bazi kattalardan eshitganlarim holos...)
Haqoratim ham shu to`g`risida edi. Aynan nima deganimni aytishni hojati yo`q, har holda do`stim aytgandek yigit aytadigan gaplar emasdi, asfuski...
Aslini olganda Do`lanboyevlar ham yomon odamlar emas. Borgan joylarini obod qilishadi, birovga zarar yetqazmaydilar. Barchalari muloyim yumshoq ko`ngil insonlar. Lekin nega bunchalik jahlim chiqayabdi!!!
Ularning oylasini yaxshi bilaman, uylanadigani eng kichigi qolgan. U esa, Shirindan ancha kichik. Kelgan sovchi undan emas, o`ylashimcha! Yana ularda bir oylasi buzilib ajrashgani bor. Ayollarini gap-so`zlaridan sovchi jo`natgan aynan o`sha. Mana nimasi alam qilyabdi... Boshqadan bo`lganda ham, lokim yoshroq bo`lganda ham bunchalik quyushqondan chiqmasdim...
Shu Nuriya ammamga ham qoyil qolmadim. Kelib-kelib Do`lanbeyevlarni Shiringa munosib ko`rdimi?! Ahir qizlarida ko`nglim borligini, qanchalik qadirlashimni bilar edilar. Kuyib o`l deganday onamni ham yonlariga chaqiribdilara!..
Nohot yana umidlarim so`nsa. Taqdirga tan berishga majbur bo`lsam!
* * *
Janjal tinchib, hammomga kirdik. Shu payt, birdan oyog`im sirpanib, to`pig`imni qayib oldim.
- Astog`furullo, behosiyat kun bo`ldi men uchun... -dedim kutulmagan palakatdan nolib.
- Ko`rdingmi sen besababdan-besabab bir begunohni dilini og`ritding, uni urug`-aymog`ini haqorat qilovding, mana nohaq ekansan, o`n daqiqada hudodan qaytdi... -dedi, Avaz ayibimni yana bir karra yuzim solib.
- Sen haqsan do`stim... Vaqti kelganda uzur so`rab qo`yaman! -dedim yumshoqlik bilan, oqsoqlanib bir chekkaga o`tarkanman, - Chin so`zim!
Avaz yo`limni to`sdi, nigohlaridan ``Hali gapim tugamadi!`` degan manoni o`qib oldim.
- Yana nima?
- Senga nima bo`ldi? Jahildor bo`lib qolibsan? Yoki qoning qo`shilmayabdimi? -dedi.
Avazni tushunishga urunaman, haqiqatgo`y inson, nohaqlikni ko`rsa chidolmaydi. Ikkinchi sinf paytimda chuqurroq bilim olish maqsadida maktabdan, letseyga o`tib ketgandim. ``Qoning qo`shilmayabdimi?`` deganda ham shuni nazarda tutgandi. Lekin gapni chuvalashtirgisi kelmadi yoki no o`rin gapirib, qo`ygani o`ziham sezib yelkamga qoqib qo`yarkan:
- Do`st achitib gapiradi! -dedi, maqoldan parcha keltirib.
- Iymoni but yigitsan, Avaz. Sendan hafa bo`lgan dushman-ku o`rtoq... -dedim, men ham uni so`zlarini nasihatga yo`yib, - Boringa shukun...
Jo`ralarim orasida, yaxshiyam Avazday insonlar bor. Bazilarni ko`ziga yomon ko`rinsayam ``hay-hay`` deb turishadi. Sholi kurmaksiz bo`lmaydi deganlariday, oramizda ko`ngli har-xildagi kayfu-safoni istaydigonlar bor. Bazilar ayol bilan, bizilar mast qiladigan narsalar bilan kayf qilgisi keladi. Bilmadim, barchamizni sal bo`lsada yomon yo`llardan qaytarib turmaganida, doyim yig`ilishib turadigan joylarimiz ham islovatxona, mayxona yoki qumorxonaga aylanib ketarmidi?
- Do`stim chindanam asablaring tortishib qopti... - deya naridagi uqalovchini chaqirdi, - Hoy og`ayni bo`lib qoldizmi, manabu yigitni bir tepkilab qo`ying! -gapni kulguga oldi, hoholadi. - Senga foydali Rustam, hozir qushday yengil bo`lasan! -degancha o`zi parxona tomon ketdi.
* * *
Uqalovchi, o`z ishini ustasi ekan, go`yo manpada hamir qorganday, o`nbesh qaqiqaga qolmay tandirbop qilib qo`ydi. Masaj olib, asablar ham anchayin bo`shadi. Shundan keyin parxonaga kirdim.
Sinfdoshlar to`plangan davrada, suhbat uchun eng zo`r mavzu bu maktab davri haqida bo`ladi. Men kirganimda ham jo`ralarim maktab davridagi voqealarni eslab guring qilayotgan ekanlar. Hamma hangomalar, sevdim-kuydim shunga o`xshash voqealarni aksari yuqori sinf paytlarida bo`ladi. Ayni shu mavzuda, Avaz aytgandek: qonim qo`shilmay qoladi. Boya aytganimday meni shu davrim boshqa yerda o`tgan. Shuni uchun, biroz kulishgan bo`lib bir chekkaga o`tib oldim.
Issiq par og`ushida ruhim asta yengillasha boshladi. Ko`zlarimni yumib oldim...
Umirni oqayotgan anhorga qiyoslashadi. Men manashu fikrga qo`shilaman. Haqiqatan o`tayotgan umrimiz oqar suvday ortga qaytmaydi. Lekin hayotda shunday damlar bo`ladik, sen birdam to`xtab ortga qaragin, ho`o` o`sha boshlangan zilol bulog`ing, shildirab oqqan chashmangni qumsab qolasan. Mening ham qalbim tubida asrab, eslaganda ko`ngilga halovat berguvchi, eng go`zal, buloq suviday tiqin, hanuzgacha shuvurimdan o`chmagan yoqimli hotiralarim bor. Doyim g`azablanib, dilim siyoh bo`lganda, halovat istagan vaqtlarimda, birdan ortga qaraymanda umr anhorimning hali loyqalamagan, iflos oqavalar qo`shilmagan, boshlang`ich nuqtasini izlab qolaman...
Yengil tin ola boshlaganimdan so`ng, jo`ralarimning ovozlari go`yo uzoqdan eshitilayotgandey pasayib, asta hiralashib bordi. Men hotiralar ummoniga g`arq bo`la boshladim.
* * *
Bobom kolxozda traktorchi bo`lib ishlaganlar. Mustaqillikdan keyin, traktorchilarga, dalada jonbozlik ko`rsatganlarga davlat tomonida
RASM
Avvalgi 1 - Qism...
(2 - Qism...)
Shu orada qayoqdandur, Do`lanboyevlardan biri ham, yemakxonaga kelib qoldi. Bizdan 5, 6 yosh katta. Oramizda u bilan bir ko`chada turadiganlar ham bor. Hamma bir-bir so`rashib o`tardi. Menga qo`l cho`zgan mahal, ichimda shayton bir g`alayon qildiyu, g`irt nomardni yo`lini tutdim.
Ochig`i hayotimda hech qachon birovni bunchalik kamsitmagan edim. No o`rin joyda, tilimdan chiqqan no o`rin bu haqoratli so`zdan keyin u yoqamga yopishdi. Jo`ralarim o`rtaga tushib ajratib qo`yishdi. Avaz qo`limdan tortqilab nari olib ketdi.
- Qo`yvor Avaz uni jig`ini ezaman... -dedim, jahil ustida do`stimni qo`lidan chiqishga urunib. Ammo Avaz qo`yib yubormadi, siltab-siltab tinchlantirishga urundi. Ancha-muncha gapirdi. Oriyatli yigit bo`lgani uchun, ahmoqona ishimdan g`azablanardi. Jahlim chiqib turgani sabab Avazning gaplari huddi pichirlaganday qulog`imga kirmasdi. Lekin uning: erkayni ishini qilmading degan so`zi aniq va ravon eshitildi.
Do`stimning so`zlari dilimni og`ritti, jahil ustida keskin, o`zimdan nari itarib tashladim, ammo qancha achchiq bo`lsada u haqiqatni aytdi. Shuni uchun do`stimni achchiq dakkisini ichimga yutdim.
(Qachonlardir Do`lanboy degan kishi biz tomonlardan uylanib, shu yerda ichkuyov bo`lib qolgan ekan. U kishidan uch o`g`il, uch qiz zurruyod qolgan. O`g`illarini ikkitasi ham kimdurlarga ichkuyov bo`lgan. Shiringa sovchi bo`lib kelganlar o`sha Do`lanboy deganlarining, nabiralaridan biri edi. U kishi juda serfarzand bo`lib, yetti o`g`il va bitta qiz bor. O`g`illardan uchtasi bobosi va amakilariga munosib izdosh bo`lishgan. Ayollari esa menga shunday tuyuladi, tulkiday ayyor. Ha o`sha boyagi sovchilar. Bilmadim qanday uddalashadi! Qiz tomonni ko`ndirishadi. Balki atayin ichkuyov qilishni istaydigan, yolg`iz qizi bor oylalarni topishar. Rosti bu gaplar Do`lanboevlar sulolasi haqida qishloqda tarqalgan gaplar. O`zim ichikilab surushtirmaganman, shunchaki quloqqa chalingan, bazi kattalardan eshitganlarim holos...)
Haqoratim ham shu to`g`risida edi. Aynan nima deganimni aytishni hojati yo`q, har holda do`stim aytgandek yigit aytadigan gaplar emasdi, asfuski...
Aslini olganda Do`lanboyevlar ham yomon odamlar emas. Borgan joylarini obod qilishadi, birovga zarar yetqazmaydilar. Barchalari muloyim yumshoq ko`ngil insonlar. Lekin nega bunchalik jahlim chiqayabdi!!!
Ularning oylasini yaxshi bilaman, uylanadigani eng kichigi qolgan. U esa, Shirindan ancha kichik. Kelgan sovchi undan emas, o`ylashimcha! Yana ularda bir oylasi buzilib ajrashgani bor. Ayollarini gap-so`zlaridan sovchi jo`natgan aynan o`sha. Mana nimasi alam qilyabdi... Boshqadan bo`lganda ham, lokim yoshroq bo`lganda ham bunchalik quyushqondan chiqmasdim...
Shu Nuriya ammamga ham qoyil qolmadim. Kelib-kelib Do`lanbeyevlarni Shiringa munosib ko`rdimi?! Ahir qizlarida ko`nglim borligini, qanchalik qadirlashimni bilar edilar. Kuyib o`l deganday onamni ham yonlariga chaqiribdilara!..
Nohot yana umidlarim so`nsa. Taqdirga tan berishga majbur bo`lsam!
* * *
Janjal tinchib, hammomga kirdik. Shu payt, birdan oyog`im sirpanib, to`pig`imni qayib oldim.
- Astog`furullo, behosiyat kun bo`ldi men uchun... -dedim kutulmagan palakatdan nolib.
- Ko`rdingmi sen besababdan-besabab bir begunohni dilini og`ritding, uni urug`-aymog`ini haqorat qilovding, mana nohaq ekansan, o`n daqiqada hudodan qaytdi... -dedi, Avaz ayibimni yana bir karra yuzim solib.
- Sen haqsan do`stim... Vaqti kelganda uzur so`rab qo`yaman! -dedim yumshoqlik bilan, oqsoqlanib bir chekkaga o`tarkanman, - Chin so`zim!
Avaz yo`limni to`sdi, nigohlaridan ``Hali gapim tugamadi!`` degan manoni o`qib oldim.
- Yana nima?
- Senga nima bo`ldi? Jahildor bo`lib qolibsan? Yoki qoning qo`shilmayabdimi? -dedi.
Avazni tushunishga urunaman, haqiqatgo`y inson, nohaqlikni ko`rsa chidolmaydi. Ikkinchi sinf paytimda chuqurroq bilim olish maqsadida maktabdan, letseyga o`tib ketgandim. ``Qoning qo`shilmayabdimi?`` deganda ham shuni nazarda tutgandi. Lekin gapni chuvalashtirgisi kelmadi yoki no o`rin gapirib, qo`ygani o`ziham sezib yelkamga qoqib qo`yarkan:
- Do`st achitib gapiradi! -dedi, maqoldan parcha keltirib.
- Iymoni but yigitsan, Avaz. Sendan hafa bo`lgan dushman-ku o`rtoq... -dedim, men ham uni so`zlarini nasihatga yo`yib, - Boringa shukun...
Jo`ralarim orasida, yaxshiyam Avazday insonlar bor. Bazilarni ko`ziga yomon ko`rinsayam ``hay-hay`` deb turishadi. Sholi kurmaksiz bo`lmaydi deganlariday, oramizda ko`ngli har-xildagi kayfu-safoni istaydigonlar bor. Bazilar ayol bilan, bizilar mast qiladigan narsalar bilan kayf qilgisi keladi. Bilmadim, barchamizni sal bo`lsada yomon yo`llardan qaytarib turmaganida, doyim yig`ilishib turadigan joylarimiz ham islovatxona, mayxona yoki qumorxonaga aylanib ketarmidi?
- Do`stim chindanam asablaring tortishib qopti... - deya naridagi uqalovchini chaqirdi, - Hoy og`ayni bo`lib qoldizmi, manabu yigitni bir tepkilab qo`ying! -gapni kulguga oldi, hoholadi. - Senga foydali Rustam, hozir qushday yengil bo`lasan! -degancha o`zi parxona tomon ketdi.
* * *
Uqalovchi, o`z ishini ustasi ekan, go`yo manpada hamir qorganday, o`nbesh qaqiqaga qolmay tandirbop qilib qo`ydi. Masaj olib, asablar ham anchayin bo`shadi. Shundan keyin parxonaga kirdim.
Sinfdoshlar to`plangan davrada, suhbat uchun eng zo`r mavzu bu maktab davri haqida bo`ladi. Men kirganimda ham jo`ralarim maktab davridagi voqealarni eslab guring qilayotgan ekanlar. Hamma hangomalar, sevdim-kuydim shunga o`xshash voqealarni aksari yuqori sinf paytlarida bo`ladi. Ayni shu mavzuda, Avaz aytgandek: qonim qo`shilmay qoladi. Boya aytganimday meni shu davrim boshqa yerda o`tgan. Shuni uchun, biroz kulishgan bo`lib bir chekkaga o`tib oldim.
Issiq par og`ushida ruhim asta yengillasha boshladi. Ko`zlarimni yumib oldim...
Umirni oqayotgan anhorga qiyoslashadi. Men manashu fikrga qo`shilaman. Haqiqatan o`tayotgan umrimiz oqar suvday ortga qaytmaydi. Lekin hayotda shunday damlar bo`ladik, sen birdam to`xtab ortga qaragin, ho`o` o`sha boshlangan zilol bulog`ing, shildirab oqqan chashmangni qumsab qolasan. Mening ham qalbim tubida asrab, eslaganda ko`ngilga halovat berguvchi, eng go`zal, buloq suviday tiqin, hanuzgacha shuvurimdan o`chmagan yoqimli hotiralarim bor. Doyim g`azablanib, dilim siyoh bo`lganda, halovat istagan vaqtlarimda, birdan ortga qaraymanda umr anhorimning hali loyqalamagan, iflos oqavalar qo`shilmagan, boshlang`ich nuqtasini izlab qolaman...
Yengil tin ola boshlaganimdan so`ng, jo`ralarimning ovozlari go`yo uzoqdan eshitilayotgandey pasayib, asta hiralashib bordi. Men hotiralar ummoniga g`arq bo`la boshladim.
* * *
Bobom kolxozda traktorchi bo`lib ishlaganlar. Mustaqillikdan keyin, traktorchilarga, dalada jonbozlik ko`rsatganlarga davlat tomonida