Marsga Xujum Rey Bredberi romani
Добавил: | Skrillex (12.08.2015 / 09:20) |
Рейтинг: | (0) |
Прочтений: | 212454 |
Комментарии: | Комментарии закрыты |
Январ 1999
Ракета ёзи
Ҳозиргина Огайо қиши ҳукмрон эди: эшик ва деразалар тақа-тақ ёпилган, ойналарни қалин қиров босган; томларнинг қирраларидан найзасимон сумалаклар осилиб турар, болалар тепаликлардан чанғиларда ўқдек учар, қора айиқ мўйнасидан тикилган пўстинли аёллар сирпанчиқ кўчаларда кезинар эдилар.
Тўсатдан иссиқ ҳаво тўлқини шаҳар бўйлаб ёйилди, худди тасодифан очиқ қолган новвойхона эшигидан чиққан ҳовур сингари ҳаммаёқни иссиқ ҳаво қоплади. Уйлардан шовуллаб сувлар оқди. Буталар ва болаларнинг эгнилари ҳўл бўлди. Томлардан сумалаклар узилиб тушар, ерга тушиб майда-майда бўлар ва эриб кетар эди. Эшиклар ланг очилди. Осмонда булутнинг чоки сўкилди. Болалар эгниларидан свитерларини ечиб отдилар. Онажонлар ҳам айиқ мўйна пўстинларини елкаларидан ташладилар. Қор эриб, ўтлоқзорда бултурги майсалар мунғайиб кўринди.
Ракета ёзи. Оғиздан-оғизга, уйдан-уйга шу икки сўз кўчиб юрар эди: Ракета ёзи. Худди чўл нафасидек қайноқ ҳаво деразалардаги муз нақшларни эритиб юборди, улар ўрнида нафис кашталар сузилиб кўринди. Чанғи ва конкилар бирдан керак бўлмай қолди. Аёзли осмондан тепалик устига қўнаётган қор ергача келмай, ҳаводаёқ қайноқ ёмғирга айланмоқда эди.
Ракета ёзи. Одамлар ёмғир томчилари питрадай тўкилаётган айвондан бошларини чиқариб, қизара бошлаган осмонга қарар эдилар.
Пуштиранг олов ва чўғдек ҳовур уфуриб турган космодромда ракета қаддини ғоз тутиб турар эди. Аёзли қиш тонгида ракета ўзининг қудратли оташ нафаси билан атрофни ёз қилиб юбораётганди. Ракета об-ҳаво яратмоқда ва бир неча лаҳзадан буён чор атрофда ёз ҳукм сурмоқда эди...
Феврал 1999
ИЛЛА
Улар Марс сайёрасида, биллур устунли уйда қуриб қолган денгиз соҳилида яшар эдилар ва ҳар куни эрта билан миссис К.нинг биллур деворлардан етилиб чиққан олтин меваларни еяётганини ёки қайноқ шамол ахлатлар билан биргаликда учириб келган оҳанрабо чангини ҳовучлаб сочганча ўша ерларни тозалаётганини кўриш мумкин эди. Кечга яқин қадимий денгиз ҳаракатсиз ва қайноқ ҳолга келган бир пайтда ҳовлидаги анжир дарахтлари қилт этмай қолар эди ва кўҳна Марс шаҳарчаси ёп-ёлғиз сўппайиб турар эди, ҳеч ким кўчага чиқмас, мистер К.ни эса ўз хонасида бўртиқ иероглифларни арфа торлари каби бармоқлари билан чертганча маъдан китобни ўқиётганини кўриш мумкин эди. Унинг қўл остида китоб қўшиқ куйларди, куйловчи қадимий товуш денгиз ўзининг қирмизи тумани билан соҳилларни қоплаб олган ва қадимий одамлар маъдан найза ва электр тўрлари билан қуролланиб, жангга кетаётган одамлар ҳақида ривоят қиларди.
Мистер ва миссис К. йигирма йил ўлик денгиз соҳилида яшашди ва уларнинг оталари ва боболари ҳам, мана, ўн асрдирки, гулга ўхшаб қуёш томонга юз буриб айланиб турган мана шу уйда истиқомат қилиб келган эдилар.
Мистер ва миссис К. ҳали унчалик кекса эмас эдилар. Уларнинг юзлари чинакам марсликлардек тоза, қорачадан келган эди. Кўзлари олтин тангалардек сап-сариқ, овозлари майин ва ёқимли. Илгари улар кимёвий олов билан суратлар чизишни яхши кўрар эдилар, шароб дарахтлари лиммо-лим тўлиб оққан анҳорларда сузишни ёқтиришарди, кейин эса тонггача хилватгина хонада мовий нур таратиб турган портретлар тагида суҳбат қурар эдилар.
Энди улар унчалик бахтли эмас эдилар.
Ўша куни эрталаб миссис К. худди сариқ мумдан чаплаб ясалгандек, ҳосилсиз қумларнинг узоқ-узоқларга таралаётган жазирама ҳовурига қулоқ тутганча устунлар ўртасида тик турар эди.
Нимадир содир бўлиши керак эди.
Аёл кутар эди.
У ана-мана қум устига чақновчи мўъжизани келтириб босмоқчи, сиқмоқчи ва эзиб янчмоқчи бўлган мовий Марс осмонидан кўз узмай қараб турарди.
Аммо ҳамма нарса ўша-ўша эди.
Кутавериш жонига теккач, аёл туманли устунлар оралиғида у ёқдан-бу ёққа юра бошлади. Бўғотдаги тарновлардан ёмғир жилғаланиб оқарди, бундан тандирдек қизиган ҳаво бироз салқин тортгандек, унинг баданини силагандек бўларди. Жазирама кунларда бу дарёга тушиб чўмилиш билан баравар эди. Салқин жилғалар ерни ҳўл қилди. Эрининг китобни тинмай чалаётгани қулоғига чалиниб турарди; қадимги оҳанглар унинг бармоқларига заррача таъсир қилмаётгандек эди.
Аёл хаяжонсиз ўйларди: қачонлардир худди анави ўзининг киши ақли етмас китобларига мўъжаз арфага ёпишгандек маҳкам ёпишиб олган, худди илгари бўлганидек, вақт-соати келиб эри уни ҳам бағрига босишига, юз-кўзларини силаб эркалашга вақт топа олишига имони комил эди.
Афсус! Аёл бошини чайқади, ҳафсаласи пир бўлгандек билинар-билинмас елкаларини учириб қўйди, олтинранг киприкли кўзларини аста беркитди. Никоҳ ҳаттоки илгаридан таниш бўлган ёш йигит-қизларни ҳам кекса қилиб қўяди...
Аёл ўриндиққа чўкди, ўриндиқ бамисоли унинг бутун вужудини бағрига олди. У асабий қошларини чимирди ва кўзларини юмди. Аёл туш кўра бошлади. Қорача бармоқлари титраб кетди, беихтиёр ҳавода ўйнай бошлади. Лаҳза ўтиб, аёл ўриндиқда чўчиб қаддини ростлади ва оғир-оғир нафас ола бошлади.
У худди бировни кўрмоқчи бўлгандек шоша-пиша хонага разм солиб чиқди. Таажжуб: устунлар оралиғи бўм-бўш эди.
Учбурчак эшикда эри кўринди.
— Сен мени чақирдингми? — ғижиниб сўради эри.
— Йўқ! — деярли қичқириб жавоб берди аёл.
— Менга худди қичқиргандек бўлиб туюлдинг.
— Ростданми? Мен мизғиб туш кўраётган эдим.
— Кундузия? Сенда илгари ҳеч бунақа бўлмасди-ку.
Аёлнинг кўзларидан унинг ўзи ҳам туш кўрганидан таажжублангани шундоқ кўриниб турарди.
— Қизиқ, жудаям қизиқ, — ғудранди аёл. — Бу туш...
— Хўш? — эри китобга қайтиб боришга тоқатсизланаётган эди.
— Тушимга бир эркак кирибдики...
— Эркак?
— Баланд бир эркак. Бўйи олти фут бир дюйм1 келади.
— Бу қанақаси: бутун бошли бир дев, алвасти-ку!
— Нимагадир, — аёл дона-дона қилиб сўзлай бошлади, — у алвастига ўхшамасди. Тўғри, бўйи жуда баланд эди. Унинг — эҳ, биламан, бу гаплар сенга алаҳсирашга ўхшайди — унинг кўзлари кўм-кўк эди!
— Кўзлари кўм-кўк эди, — такрорлади мистер К. — Эй худойим, кейинги гал қанақа туш кўрар экансан-а?! Ҳали қоп-қора сочли одам ҳам кўрдим дерсан.
— Буни қандай билдинг? — деди аёл.
— Шунчаки тўғри келган рангни айтдим-қўйдим-да, — қуруққина жавоб берди эр.
— Ҳа, сочлари қоп-қора! — қичқириб деди аёл. — Бадани эса оппоқ. Жудаям ғалати одам! Эгнидаги кийимлари ҳам ғалати, у осмондан иниб тушди-да, мен билан мулойим гаплаша кетди.
Аёл жилмайди.
— Осмондан эмиш. Шу ҳам гап бўлди-ю.
— У қуёшда чарақлаб турган маъдан машинада учиб келди, — эслай бошлади миссис К. У кўрганларини кўз олдига келтириш учун кўзларини юмди. — Тушимга осмон кирди. Шунда бир нарса ялт этди. Худди ҳавога отилган тангадек. Кейин у катталаша бошлади. Катталашиб-катталашиб ерга равон тушиб келди, — бу узун кумушранг думалоқ кема, бегона кема эди. Сўнг биқиндаги эшик очилди-да, ундан баланд бўйли бир эркак чиқиб келди.
— Кўпроқ ишлаганингда бундай аҳмоқона тушлар кўрмас эдинг.
— Менга эса бу жуда ёқди, — жавоб берди аёл ўриндиққа ўзини ташлаб. — Шундай нарсаларни тасаввур қиламан деб ҳеч хаёлимга келмаганди. Қоп-қора сочлар, кўм-кўк кўзлар, оппоқ бадан! Қандай ажойиб эркак, бунинг устига, жуда чиройли ҳам.
— Сенга шунақа туюлган.
— Вой ичи қора-ей. Мен шундай бўлишини хоҳлаганмидим, пинакка кетганимда у ўзи пайдо
Ракета ёзи
Ҳозиргина Огайо қиши ҳукмрон эди: эшик ва деразалар тақа-тақ ёпилган, ойналарни қалин қиров босган; томларнинг қирраларидан найзасимон сумалаклар осилиб турар, болалар тепаликлардан чанғиларда ўқдек учар, қора айиқ мўйнасидан тикилган пўстинли аёллар сирпанчиқ кўчаларда кезинар эдилар.
Тўсатдан иссиқ ҳаво тўлқини шаҳар бўйлаб ёйилди, худди тасодифан очиқ қолган новвойхона эшигидан чиққан ҳовур сингари ҳаммаёқни иссиқ ҳаво қоплади. Уйлардан шовуллаб сувлар оқди. Буталар ва болаларнинг эгнилари ҳўл бўлди. Томлардан сумалаклар узилиб тушар, ерга тушиб майда-майда бўлар ва эриб кетар эди. Эшиклар ланг очилди. Осмонда булутнинг чоки сўкилди. Болалар эгниларидан свитерларини ечиб отдилар. Онажонлар ҳам айиқ мўйна пўстинларини елкаларидан ташладилар. Қор эриб, ўтлоқзорда бултурги майсалар мунғайиб кўринди.
Ракета ёзи. Оғиздан-оғизга, уйдан-уйга шу икки сўз кўчиб юрар эди: Ракета ёзи. Худди чўл нафасидек қайноқ ҳаво деразалардаги муз нақшларни эритиб юборди, улар ўрнида нафис кашталар сузилиб кўринди. Чанғи ва конкилар бирдан керак бўлмай қолди. Аёзли осмондан тепалик устига қўнаётган қор ергача келмай, ҳаводаёқ қайноқ ёмғирга айланмоқда эди.
Ракета ёзи. Одамлар ёмғир томчилари питрадай тўкилаётган айвондан бошларини чиқариб, қизара бошлаган осмонга қарар эдилар.
Пуштиранг олов ва чўғдек ҳовур уфуриб турган космодромда ракета қаддини ғоз тутиб турар эди. Аёзли қиш тонгида ракета ўзининг қудратли оташ нафаси билан атрофни ёз қилиб юбораётганди. Ракета об-ҳаво яратмоқда ва бир неча лаҳзадан буён чор атрофда ёз ҳукм сурмоқда эди...
Феврал 1999
ИЛЛА
Улар Марс сайёрасида, биллур устунли уйда қуриб қолган денгиз соҳилида яшар эдилар ва ҳар куни эрта билан миссис К.нинг биллур деворлардан етилиб чиққан олтин меваларни еяётганини ёки қайноқ шамол ахлатлар билан биргаликда учириб келган оҳанрабо чангини ҳовучлаб сочганча ўша ерларни тозалаётганини кўриш мумкин эди. Кечга яқин қадимий денгиз ҳаракатсиз ва қайноқ ҳолга келган бир пайтда ҳовлидаги анжир дарахтлари қилт этмай қолар эди ва кўҳна Марс шаҳарчаси ёп-ёлғиз сўппайиб турар эди, ҳеч ким кўчага чиқмас, мистер К.ни эса ўз хонасида бўртиқ иероглифларни арфа торлари каби бармоқлари билан чертганча маъдан китобни ўқиётганини кўриш мумкин эди. Унинг қўл остида китоб қўшиқ куйларди, куйловчи қадимий товуш денгиз ўзининг қирмизи тумани билан соҳилларни қоплаб олган ва қадимий одамлар маъдан найза ва электр тўрлари билан қуролланиб, жангга кетаётган одамлар ҳақида ривоят қиларди.
Мистер ва миссис К. йигирма йил ўлик денгиз соҳилида яшашди ва уларнинг оталари ва боболари ҳам, мана, ўн асрдирки, гулга ўхшаб қуёш томонга юз буриб айланиб турган мана шу уйда истиқомат қилиб келган эдилар.
Мистер ва миссис К. ҳали унчалик кекса эмас эдилар. Уларнинг юзлари чинакам марсликлардек тоза, қорачадан келган эди. Кўзлари олтин тангалардек сап-сариқ, овозлари майин ва ёқимли. Илгари улар кимёвий олов билан суратлар чизишни яхши кўрар эдилар, шароб дарахтлари лиммо-лим тўлиб оққан анҳорларда сузишни ёқтиришарди, кейин эса тонггача хилватгина хонада мовий нур таратиб турган портретлар тагида суҳбат қурар эдилар.
Энди улар унчалик бахтли эмас эдилар.
Ўша куни эрталаб миссис К. худди сариқ мумдан чаплаб ясалгандек, ҳосилсиз қумларнинг узоқ-узоқларга таралаётган жазирама ҳовурига қулоқ тутганча устунлар ўртасида тик турар эди.
Нимадир содир бўлиши керак эди.
Аёл кутар эди.
У ана-мана қум устига чақновчи мўъжизани келтириб босмоқчи, сиқмоқчи ва эзиб янчмоқчи бўлган мовий Марс осмонидан кўз узмай қараб турарди.
Аммо ҳамма нарса ўша-ўша эди.
Кутавериш жонига теккач, аёл туманли устунлар оралиғида у ёқдан-бу ёққа юра бошлади. Бўғотдаги тарновлардан ёмғир жилғаланиб оқарди, бундан тандирдек қизиган ҳаво бироз салқин тортгандек, унинг баданини силагандек бўларди. Жазирама кунларда бу дарёга тушиб чўмилиш билан баравар эди. Салқин жилғалар ерни ҳўл қилди. Эрининг китобни тинмай чалаётгани қулоғига чалиниб турарди; қадимги оҳанглар унинг бармоқларига заррача таъсир қилмаётгандек эди.
Аёл хаяжонсиз ўйларди: қачонлардир худди анави ўзининг киши ақли етмас китобларига мўъжаз арфага ёпишгандек маҳкам ёпишиб олган, худди илгари бўлганидек, вақт-соати келиб эри уни ҳам бағрига босишига, юз-кўзларини силаб эркалашга вақт топа олишига имони комил эди.
Афсус! Аёл бошини чайқади, ҳафсаласи пир бўлгандек билинар-билинмас елкаларини учириб қўйди, олтинранг киприкли кўзларини аста беркитди. Никоҳ ҳаттоки илгаридан таниш бўлган ёш йигит-қизларни ҳам кекса қилиб қўяди...
Аёл ўриндиққа чўкди, ўриндиқ бамисоли унинг бутун вужудини бағрига олди. У асабий қошларини чимирди ва кўзларини юмди. Аёл туш кўра бошлади. Қорача бармоқлари титраб кетди, беихтиёр ҳавода ўйнай бошлади. Лаҳза ўтиб, аёл ўриндиқда чўчиб қаддини ростлади ва оғир-оғир нафас ола бошлади.
У худди бировни кўрмоқчи бўлгандек шоша-пиша хонага разм солиб чиқди. Таажжуб: устунлар оралиғи бўм-бўш эди.
Учбурчак эшикда эри кўринди.
— Сен мени чақирдингми? — ғижиниб сўради эри.
— Йўқ! — деярли қичқириб жавоб берди аёл.
— Менга худди қичқиргандек бўлиб туюлдинг.
— Ростданми? Мен мизғиб туш кўраётган эдим.
— Кундузия? Сенда илгари ҳеч бунақа бўлмасди-ку.
Аёлнинг кўзларидан унинг ўзи ҳам туш кўрганидан таажжублангани шундоқ кўриниб турарди.
— Қизиқ, жудаям қизиқ, — ғудранди аёл. — Бу туш...
— Хўш? — эри китобга қайтиб боришга тоқатсизланаётган эди.
— Тушимга бир эркак кирибдики...
— Эркак?
— Баланд бир эркак. Бўйи олти фут бир дюйм1 келади.
— Бу қанақаси: бутун бошли бир дев, алвасти-ку!
— Нимагадир, — аёл дона-дона қилиб сўзлай бошлади, — у алвастига ўхшамасди. Тўғри, бўйи жуда баланд эди. Унинг — эҳ, биламан, бу гаплар сенга алаҳсирашга ўхшайди — унинг кўзлари кўм-кўк эди!
— Кўзлари кўм-кўк эди, — такрорлади мистер К. — Эй худойим, кейинги гал қанақа туш кўрар экансан-а?! Ҳали қоп-қора сочли одам ҳам кўрдим дерсан.
— Буни қандай билдинг? — деди аёл.
— Шунчаки тўғри келган рангни айтдим-қўйдим-да, — қуруққина жавоб берди эр.
— Ҳа, сочлари қоп-қора! — қичқириб деди аёл. — Бадани эса оппоқ. Жудаям ғалати одам! Эгнидаги кийимлари ҳам ғалати, у осмондан иниб тушди-да, мен билан мулойим гаплаша кетди.
Аёл жилмайди.
— Осмондан эмиш. Шу ҳам гап бўлди-ю.
— У қуёшда чарақлаб турган маъдан машинада учиб келди, — эслай бошлади миссис К. У кўрганларини кўз олдига келтириш учун кўзларини юмди. — Тушимга осмон кирди. Шунда бир нарса ялт этди. Худди ҳавога отилган тангадек. Кейин у катталаша бошлади. Катталашиб-катталашиб ерга равон тушиб келди, — бу узун кумушранг думалоқ кема, бегона кема эди. Сўнг биқиндаги эшик очилди-да, ундан баланд бўйли бир эркак чиқиб келди.
— Кўпроқ ишлаганингда бундай аҳмоқона тушлар кўрмас эдинг.
— Менга эса бу жуда ёқди, — жавоб берди аёл ўриндиққа ўзини ташлаб. — Шундай нарсаларни тасаввур қиламан деб ҳеч хаёлимга келмаганди. Қоп-қора сочлар, кўм-кўк кўзлар, оппоқ бадан! Қандай ажойиб эркак, бунинг устига, жуда чиройли ҳам.
— Сенга шунақа туюлган.
— Вой ичи қора-ей. Мен шундай бўлишини хоҳлаганмидим, пинакка кетганимда у ўзи пайдо