Tasodifiy hikoya: Sizni maftun qilish osonmi? (Psixologik test) Qiz va Ayollar uchun
Sinab ko'ringchi to'g'rimikan?...davomi

уюр ҳосил қилар эди, улар шериклари олдига қайтиб боришаётган эди. Шамол чангни тўзитар ва чарақлаган ракетани сийпаб ўтар, аккордеонни чертар эди, чанг алмисоқдан қолган сибизғани қоплади. У кишиларнинг кўзларига кирар ва шамолдан ҳавода баланд пардаларда аллақандай куй садо берар эди. Бирдан шамол қандай бошланган бўлса, шундай тинди.
Аммо кўнгилхушлик ҳам тинган эди.
Одамлар лоқайд тим-қора осмон остида ҳаракатсиз қотиб қолдилар.
— Қани йигитлар, бўлинглар! — Топ-тоза, қуруқ кийимда Биггс Спендер қарамасликка ҳаракат қилиб, ракетадан сакраб чиқди. Унинг овозини гўё ҳеч ким эшитмагандек жавобсиз қолаверди. Гўё атрофда ҳеч ким йўқдек. — Ҳаммаларинг бу ёққа келинглар!
Ҳеч ким жойидан қимир этмади.
— Ҳой Уайти, сибизғанг қани?
Уайти қандайдир куйни пуфлаб чалди. Сибизғадан сохта ва беўхшов овоз чиқди. Уайти сибизғани силтаб, сўлакни туширди-да, уни чўнтагига жойлади.
— Бу қанақаси, азага келганмисизлар? — тиниб-тинчимасди Биггс.
Кимдир аккордеонни маҳкам қучоқлаб олган эди. У ўлаётган жониворга ўхшаб бўғиқ овоз чиқарди. Бор-йўғи шу.
— Бўпти, унда биз шиша билан иккаламиз кўнгилхушлик қиламиз. — Биггс ракетага суяниб ўтириб олди-да, чўнтак фляжкасини оғзига олиб борди.
Спендер ундан кўзини узмасди. Узоқ қимир этмай турди. Кейин унинг бармоқлари оҳиста, секинлик билан титраётган сони бўйлаб юқорига ўрлади, тўппончани пайпаслади ва чарм ғилофни силай бошлади.
— Ким хоҳласа, мен билан шаҳарга бориши мумкин, — эълон қилди капитан. — Ракета ёнида қўриқчи қолдирамиз-да, қурол олиб оламиз — ҳар эҳтимолга қарши.
Хоҳловчилар сафга тизилишди ва тартиб билан ўзларини санаб чиқишди. Сафга келиб қўшилган Биггс билан улар ўн тўртта бўлишди, Биггс ҳамон хохолаб кулар ва шишани силкитар эди. Олти одам қоладиган бўлди.
— Қани, кетдик! — бўкирди Биггс.
Даста индамай сутдек ойдин водийдан одимлаб кетди. Улар бир-бирини қувиб келаётган икки ой нуридан чароғон мудроқ-ўлик шаҳар чеккасига келишди. Уларнинг оёқлари остидан чўзилган соялар қўшалоқ эди. Бир неча дақиқагача фазогирлар нафасларини ичларига ютиб турдилар. Ана-мана бу ҳаётсиз шаҳарда нимадир қимирлашини, қандайдир хира кўлка пайдо бўлишини, ҳосилсиз денгиз тубидан асл зоти номаълум бўлган отда зирҳ ва совутларга бурканган кекса чавандоз арвоҳнинг от қўйиб келишини кутар эдилар.
Спендернинг тасаввури ҳувиллаган шаҳар кўчаларига жон киритмоқда эди. Хиёбонлардан, тўс босган тошлардан одамларнинг арвоҳлари мовий нур таратиб юриб келар, англаб бўлмас ғудранишлар, ғалати жониворлар кулранг қизғиш қумда ўқдек учиб чопар эдилар. Ҳар бир деразада кимдир турар ва дераза раҳидан эгилганча, худди абадият сувига ғарқ бўлгандек, аста қўлини узатар, ойнинг кумуш нурларига чўмилган минора тагидаги тубсиз бўшлиқда ҳаракат қилаётган қандайдир кўланкаларга қўл силтар эдилар, унинг юраги қандайдир мусиқа товушини эшитгандек бўлди ва Спендер бундай товуш берувчи чолғу сози қанақалигини тасаввур қилишга уриниб кўрди... Шаҳар арвоҳларга лиммо-лим эди.
— Ҳой, ким бор? — қичқирди Биггс қаддини ғоз тутиб ва кафтларини оғзига карнай қилиб. — Ҳой, бу шаҳарда жон зоти борми, овоз беринг!
— Биггс! — деди капитан. Биггс жим бўлди.
Улар тош тахталар ётқизилган кўчаларга қадам босишди. Энди улар шивирлаб гаплашишар эди, чунки улар гўё очиқ осмон остидаги улкан қироатхонага ёки бош узра ёрқин юлдузлар-у, шабада эсиб турган даҳмага кириб қолгандек ҳис этмоқда эдилар ўзларини. Капитан овозини кўтармай гапирарди. У шаҳар аҳолиси қаёққа кетганини, улар қанақа одамлар бўлганини, уларга қандай қуроллар ҳукмронлик қилганини, улар нимадан қирилиб кетганини билишни истарди. У паст овозда саволлар берарди: улар бундай асрий шаҳарни қандай қуришди экан? Улар Ерда бўлишганмикан? Ўн минг йиллар муқаддам ерликларга шулар насл қолдирганмикан? Улар ҳам биздек севиб, ёмон кўришганмикан? Улар ҳам аҳмоқликка йўл қўйишганда биздек ҳолга тушишганмикан?
Улар тош қотиб қолишди. Ойлар бамисоли уларни сеҳрлаб, музлатиб қўйгандек эди; енгил шамол уларни елпир эди.
— Лорд Байрон, — деди Жефф Спендер.
— Қанақа Лорд? — капитан унга бурилди.
Лорд Байрон, шоир, XIX асрда яшаган. Жуда илгари у бир шеър ёзган эди. Бу шеър мана бу шаҳарга жуда ҳам мос келади ва марсликлар ҳис қилишлари керак бўлган туйғуларни ифода этар эди. Агар уни ҳис қиладиган битта-яримта одам бу ерда қолган бўлса! Бундай шеърларни сўнгги марслик шоир ёзиши мумкин эди.
Одамлар қимир этмай туришарди. Уларнинг соялари ҳам қотиб қолган эди.
— Бу қандай шеър экан? — сўради капитан.
Спендер оғирлигини иккинчи оёғига солди, қўлини кўтарди, ниманидир эслаган бўлди, бир лаҳза кўзини қисиб турди, кейин у паст овозда шошмасдан шеърни ўқишга тушди, ҳамма ундан кўз узмай тинглай бошлади:

Тунлари кезмоқлик на ҳожат энди,
Қалбимиз севгига лиммо-лим — мана.
Борлиқни тўлдирган кумуш ой нури,
Севги достонидан сўйлар росмана.

Шаҳар кумушранг тусда, баланд, унсиз. Одамларнинг нигоҳи ойга қадалди.
Қилич қайрар ўзин пичоққа,
Юрак ёрмоқ бўлар вужудни.
Ахир мангу олов қайда бор,
Қалб бахш этди ишққа бор-будни.

Ой интилар Ер сари тақир,
Азбаройи севги зўридан.
Тунлари кезмоқлик на ҳожат энди,
Ойдиннинг йўқ фарқи қалбим қўридан.

Ерликлар шаҳар марказида унсиз турар эдилар. Тун осмони очиқ ва булутсиз эди. Шамолнинг ҳуштагидан бошқа тиқ этган товуш йўқ эди. Уларнинг рўпарасида майдон ястаниб ётарди. Кошин узра қадимги жониворлар ва одамларнинг суратлари акс эттирилган. Улар тик турганча томоша қилар эдилар.
Биггс бирдан ўхчиди. Кўзлари хиралащди. Қўлини оғзига босди-да, вужуди титраб ютинди, кўзларини қисди, икки букилиб қолди, оғзига қуюқ бир нарса тўлиб қайд қилиб юборди, қайд қилган нарсаси шалоп этиб кошин устига тушди-да, суратларни қоплаб олди. Бу ҳол икки марта такрорланди. Муздек ҳавода аччиқ мусаллас ҳиди анқиди. Ҳеч ким Биггсга ёрдам бергани жойидан қимирламади. У ҳамон қайт қиларди.
Спендер унга бир қараб қўйди-да, орқасига бурилиб, у ердан кетди. У бир ўзи ой ёритиб турган шаҳар кўчалари бўйлаб юриб борар ва дўстларига қайрилиб қарамаслик учун ҳеч жойда тўхтамаётган эди.
Улар тонгги соат тўртдагина ухлагани ётишди. Адёлга чўзилишди-да, кўзларини юмишди ва бир маромда нафас ола бошлашди. Капитан Уайлдер гулхан ёнида ўтириб, унга шох-шаббалар ташлар эди.
Икки соат ўтгач, Мак-Клюр кўзларини очди.
— Ухламаяпсизми, командир?
— Спендерни кутаяпман. — Капитан заифгина жилмайди.
Мак-Клюр ўйлаб қолди.
— Биласизми, командир, назаримда у келмайдигандек. Нимагалигини ўзим билмайман-у, аммо кўнглим шуни сезиб турибди. У келмайди.
Мак-Клюр бошқа ёнбошига ағдарилди. Олов чирсиллаб учқун сачратди-да, ўчиб қолди.
Орадан бир ҳафта ўтди, Спендердан эса дом-дарак йўқ эди. Капитан уни қидиргани бир қанча дасталар юборди, лекин улар қайтиб келишди-да, қаёққа ғойиб бўлганига ақлимиз етмай қолди, деб айтишди. Ҳечқиси йўқ, саёқланиб юриб-юриб ўз оёғи билан қайтиб келади. Ўзи саёқ ва бетайин бир одам эди. Кетса кетиб ўлмайдими.
Капитан индамади, бироқ ҳаммасини кема журналига ёзиб қўйди...
Бир куни эрта билан — бу душанба ҳам ёки сешанба ҳам, ёки Марснинг бошқа ҳар қандай куни бўлиши мумкин эди — Биггс