Tasodifiy hikoya: Бева мухаббат.
Бева муҳаббат Эру хотин. Бахтли, аҳил оила. Севиб, севишиб турмуш қурганлар. Бир-бирларини еру кўкка ишонмайдилар. Ўзаро ғамхўр, суянч, елкадошлар. Фарзандлари ҳақида билмайман — бунинг воқеага дахли ҳам йўқ. Эътиборни чалғитмаймиз. Эрнинг топиш-тутиши жуда яхши. Ўзига тўқ, бадавлат. Аёлнинг рўзғор тутими баракали. Ҳамма уларнинг муносабатига ҳавас қилади. Иккиси ҳам хушрўй. Идеал оила тимсоли. Ҳаётнинг синовлари келибди. Эр (асослими, асоссизми) қамалибди. Иши терговга ошибди. Гумондор...davomi

бўлиб қолди. Ҳатто бу тушга ҳам ўхшамайди. Бирдан кутилмаганда, ғайри оддий бир тарзда... У менга қаради-да: шундай деди: “Мен бу кемада учинчи сайёрадан учиб келдим. Менинг исмим Натаниел Йор...”
— Бемаъни исм, — эътироз билдирди эри. — Бунақа бўлиши мумкин эмас.
— Албатта, бемаъни-да, ахир бу туш эди-ку, — итоаткорона қўшилди аёл. — У яна: «Бу коинот орқали биринчи парвозимиз. Кемада биз икки киши эдик, мен ва дўстим Берг», — деди.
— Буниси ундан ҳам бемаънироқ исм экан.
— У шундай деди: «Биз ердаги шаҳардан келдик, сайёрамизнинг номи шунақа», — давом этди миссис К. — Бу унинг сўзлари. Ҳа, шундай деди — Ер. Кейин у бизнинг тилимизда гапирмади. Лекин мен бир амаллаб уни тушундим. Зеҳним-да. Бу телепатия, албатта.
Мистер К. орқасига ўгирилиб, кета бошлади. Бироқ хотинининг овозидан у яна тўхтади.
— Илл! — аста чақирди аёл. — Сен ҳеч учинчи сайёрада одам бор-йўқлиги ҳақида ўйлаб кўрганмисан?
— Учинчи сайёрада ҳаёт бўлиши мумкин эмас. — Босиқлик билан тушунтира бошлади эри. — Олимларимиз шуни аниқлаганларки, у ерда ҳавода кислород ҳаддан ташқари кўп. У ерда одамлар яшаганида қандай зўр бўлар эди-я! Қанақадир ғалати кемаларда коинотда саёҳат қила олишганда нур устига нур бўларди.
— Менга қара, Илл, ўзинг яхши биласан, мен бунақа сафсаталарни жинимдан ёмон кўраман. Ундан кўра ишдан гапир.
Аёл ёмғир томчилиб турган устунлар оралиғида одимлаб юрганида кеч кириб қолган эди. Ўша-ўша куй, ўша-ўша оҳанг.
— Шу ҳам қўшиқ бўлди-ю. — Чидаёлмай тўнғиллади эри, олов столга борар экан.
— Билмадим.
Аёл беихтиёр гўшт бўлакларини қайнаб турган оловга ташлади.
— Билмайман. — Иккинчи лаҳзада гўшт пишиб тайёр бўлган эди. Аёл уни олов ичидан олди-да, ликопчага солиб эрига тутди. — Эҳ, балки бу кўнглимга ўз-ўзидан келиб қолган сафсатадан бошқа ҳеч нарса эмасдир, нимагалигини ўзим ҳам билмайман.
Эри бошқа ҳеч нима демади. Хотинининг гўштни вишиллаб турган олов ҳалқоби ичига қандай ташлаётганини томоша қилиб турарди. Қуёш уфқ ортига яширинди.
Хонага аста-секин тун кириб кела бошлади, у устун ва эр-хотинни ямлаганча ўзининг тундек қора шароби билан хона шифтигача лиммо-лим тўлди. Фақат кумушранг олов уларнинг юзларини ғира-шира ёритиб турарди.
Аёл яна ғалати қўшиқни куйлай бошлади.
Эр ўрнидан сапчиб турди-да, ғазаб билан эшик томон йўналди.
Бир оздан сўнг эр кечлик овқатни ўзи тановул қилди.
Столдан турди-да, керишди, хотинига қаради ва эснаб туриб таклиф киритди:
— Олов қушларга миниб шаҳарда бир чигилёзди қилиб келмаймизми?
— Жиддий айтаяпсанми? — сўради хотин, — иситманг йўқми?
— Бунинг нимасига ажабланасан?
— Ахир биз ярим йилдан бери ҳеч қаёққа борганимиз йўқ-ку?
— Бу ҳам чакки фикр эмас.
Ўзидан ҳайрон бўлганича аёл эрига қаради. Энсаси қотиб, қўлини оғзига олиб борди. Қуёш ботмоқда эди. Атрофни қоронғилик қоплаган сайин худди улкан гул каби уй ёпилиб борар эди. Устунлар оралиғида шабада эсди, олов столда бир миттигина кумушранг олов кўлчаси қайнар эди. Шамол миссис К.нинг қизғиш сочларини тараганча, унинг қулоғига нималаридир шивирлар эди. Олтинранг хира нигоҳини уфққа, денгизнинг оқиш-сарғиш юзига тикканча у жимгина турар эди. Шунда хотирасида қандайдир қўшиқ сатрлари жонланди:

Нигоҳимда қадаҳ сунарман,
Ишқингга шул эрур жавобим,

— дея аёл паст ва майин овозда хиргойи қила бошлади.

Лабларимдан май симир, жоним,
Ўзга майдан гапирма зинҳор.

Миссис К. такрор хиргойи қилди. Бироқ энди сўзларсиз, кўзларини юмиб куйлади, қўллари эса бамисоли ҳавода рақс тушар эди. Охири у жим бўлиб қолди.
Куй чиндан ҳам ажойиб эди.
— Бу қўшиқни энди эшитаяпман. Сен ўзинг тўқидингми? — жиддий оҳангда сўради эри ундан, синовчан боқиб.
— Йўқ... Ҳа... Тўғриси, билмайман! — Аёл саросимада эди. — Мен сўзларини ҳам билмайман — аллақандай бегона тилдаги қўшиқ эди.
— Қанақа тилда?
— Бугун қуёш қаёқдан чиқди?
— Кел энди, — қўл силтаб деди эр. — Борасанми-йўқми, шуни айт.
Аёл оқиштоб чўлга разм солди. Икки оппоқ ой уфқ ортидан кўтарилиб чиқди. Муздек сув оёқ панжаларини силар эди. Унинг бадани енгил жимирлаб кетди. Ҳаммадан ҳам аёл шу ерда қолишни, чурқ этмай бир жойда жим ўтиришни хоҳлар эди, у куни билан ўйлаган нарсасининг, — содир бўлиши лозим ва содир бўлиши мумкин бўлган нарсанинг амалга ошишини кутмоқда эди... Қўшиқнинг нафис оҳангидан юраги ҳаприқиб кетди.
— Мен...
— Сенга яхши бўлади, — деди эри. — Қани, кетдик.
— Мен чарчадим, — жавоб берди хотини, — бошқа сафар борамиз.
— Мана бу шарфинг, — эр унга шиша идишчани тутди. — Неча ойдирки, иккаламиз ҳеч ерга чиққанимиз йўқ.
— Сенинг ҳафтасига икки мартадан Кси-Ситига қилган сафарларингни ҳисобга олмаганда, — деди у эрига, ундан кўзини олиб қочганча.
— Иш бор, — деди эри.
— Иш бор, — шивирлади аёл.
Шиша идишчадан суюқлик отилиб чиқди. Мовий зулматга айланди-да, аёлнинг бўйни атрофидан вишиллаб айланиб доира ясади.
Теп-текис, муздек қум узра, худди лаққа чўғдек чарақлаб, олов қушлар мунтазир эди. Қушларга кўплаб яшил тасмалар билан боғлаб қўйилган оппоқ чодир тунги шамол эпкинидан қаппайиб ҳилпирарди.
Илла чодир остида ётарди, эрининг буйруғи билан олов уфурган қушлар тим қора осмонга кўтарилди. Тасмалар таранглашди, чодир ҳавода сузиб борарди. Қумлар шувуллаганча пастга тўкилди. Мовий тепаликлар уларнинг уйини ёмғирли устунларни, қафасдаги гулларни, куйловчи китобларни, ердаги унсиз, ирмоқларни орқада қолдирганча шундоқ ёнгиналаридан бир-бир ўтиб борар эди. Аёл эрига қарамасди. Эрининг қушларга қараб қичқиришларини эшитиб турарди. Қушлар эса тобора кўтарилиб борар, шу парвозда улар бамисоли лаққа чўғлардек қип-қизил мушакларга ўхшаб кринар эди.
Аёл пастда милтираб кўриниб турган қадимги ўлик шаҳарларга, худди суякдан ясалган шатранж доналари каби уйларга қарамасди, бўшлиқ ва эрмакларга лиммо-лим қадимги анҳорлар ҳам унинг учун бир пул эди. Бамисоли ой нуридай порлоқ машъал каби улар қуриб қолган дарёлар ва сувсиз кўллар устидан учиб ўтмоқда эдилар.
Аёл фақат осмонга қарар эди.
Эр нимадир деди.
Аёлнинг кўзи осмонда.
— Нима деганини эшитдингми?
— Нимани?
Эр қаттиқ хўрсинди.
— Сал ҳушингни йиғсанг бўлармиди...
— Ўйга чўмиб қолибман.
— Табиатга бунчалик шайдолигингни билмас эканман. Бугун кўзингни осмондан сира ололмаяпсан.
— Осмон жуда ҳам чиройли.
— Биласанми, мен нима ҳақда ўйладим, — аста давом этди эр, — бугун Халлга телефон қилмаймизми? Бир ҳафтага келяпмиз деб айтамиз. Ундан кўп эмас. Тўғрим сизларникига. Мовий тоғларга бораяпмиз, деймиз. Қалай, зўр фикрми?
— Мовий тоғларга! — Аёл бир қўли билан чодир чеккасидан тутди-да, эри томон кескин ўгирилди.
— Бу таклиф, холос.
— Хўш, қачон бормоқчисан? — асабий сўради аёл.
— Йўқ демасанг, эртага эрталабоқ жўнаймиз, —шошиб жавоб берди эр. — Ўзинг биласан, қанча тез бошласанг, шунча...
— Ахир биз ҳеч қачон бундай эрта чиқиб кетмагандик-ку?
— Бу йил шу истисно бўлади, — эр жилмайди. — Ҳолатни ўзгартириб турганга нима етсин. Осуда, тинч яшаш қандай яхши. Хуллас, ўзингдан қолар гап йўқ. Янглишмасам бошқа режаларинг йўқдир, а ? Қалай, борамизми?
Аёл хўрсинди, чайналди, сўнг деди:
— Йўқ.
— Нима?! — эрнинг овозидан қушлар чўчиб тушди, чодир