Tasodifiy hikoya: OdAmLaRgA AyTiNg OnA
Bõldi Ona aytib qõying odamlarga, tomorqamni payxon qilib yurmasinlar. Orzulardan ortiq mol-u dun...davomi

Қулоқ солинг-а! Мен ҳатто у ерда қанақа қўшиқлар айтишаётганини ҳам эшитаяпман. Ахир орадаги масофа узоқ эмас-ку!
Томас қулоқ солди-да, бошини чайқади.
— Йўқ!
— Мен эса, — давом этди марслик, — сиз тасвирлаётган нарсани кўрмаяпман. Нега бундоқ экан-а?..
Улар яна совқотгандек аста жунжикиб қўйишди, худди уларнинг баданларига муздек ниналар келиб санчилгандек бўлди.
— Балки?...
— Нима?
— Сиз “осмондан” дедингизми?
— Ердан.
— Ер — ном, қуруқ товуш... — деди марслик. — Аммо... бир соат бурун мен довондан ўтиб келаётганимда... — У энсасига қўлини текказди. — Бир нарсани сездим.
— Совуқними?
— Ҳа.
— Ҳозир ҳамми?
— Ҳа, яна совуқ. Чироққа, тоғларга, йўлга бир нарса бўлгандек эди, қандайдир ғалати нарса. Чироқ ҳам, йўл ҳам гўё ундек эмасдек, шунда вужудимда бир лаҳза шундай туйғу пайдо бўлдики, гўё мен коинотдаги энг сўнгги тирик жонман...
— Менда ҳам шундай бўлган эди! — деди Томас ҳаяжон ичида; у гўё юрагидаги сирни ишониб, қиёматлик дўсти билан суҳбатлашаётгандек эди.
Марслик кўзларини юмди ва яна очди.
— Буни фақат бир нарса билан изоҳлаш мумкин. Ҳамма гап Вақтда. Ҳа, ҳа. Сиз Ўтмишнинг хилқатисиз!
— Йўқ, сиз Ўтмишнинг хилқатисиз, — деди ерлик бироз ўйланиб туриб.
— Жуда дангал гапирасиз-а! Ҳали ким Ўтмишдан-у, ким Келажакдан эканлигини исботлаб ҳам берарсиз? Ҳозир қайси йил?
— Икки минг иккинчи йил!
— Буни қандай тушунсам бўлади? — Томас ўйланиб турди-да, елка учириб қўйди.
— Ҳеч қандай.
— Барибир, мен сизга айтсам, бизнинг йилномамизга кўра ҳозир 4 462 853 йил. Сўзлар чўт эмас, чўт эмасга ҳам арзимайдиган даражада! Бизлар юлдузлар ҳолатини аниқлайдиган соат қани?
— Харобаларнинг ўзи тайёр исбот-ку! Улар менинг Келажак эканимни айтиб турибди. Мен тирикман. Сиз эса ўликсиз!
— Менинг бутун борлиғим бундай имкониятни рад этади. Менинг юрагим уриб турибди, ошқозоним овқат бер деяпти, чанқоқдан тилим қақраб кетаяпти. Йўқ, бизлардан ҳеч биримиз на ўликмиз, на тирик. Дарвоқе, ўликдан кўра кўпроқ тирикмиз. Яна ҳам тўғрироғи, биз ўртада қолгандекмиз. Мана: тунда йўлда бир-бирига дуч келиб қолган иккита мусофир, ҳар бири ўз йўлидан кетаётган икки нотаниш одам. Сиз харобалар дедингизми?
— Ҳа. Қўрқиб кетдингизми? Майли.
— Келажакни ким кўришни истайди? Уни қачондир, кимдир кўрадими? Одам Ўтмишни кўра олиши мумкин, бироқ агар... Сиз устунлар қулаб тушди дедингизми? Денгиз қуриб қолган, каналлар бўм-бўш, қизлар ўлган, гуллар сўлган дедингизми? — Марслик жим бўлиб қолди, бироқ кейин яна шаҳар томонга қаради. — Лекин ана улар! Мен уларни кўраяпман. Менга шунинг ўзи етарли. Сиз нима десангиз денг-у, улар мени кутишаяпти.
Худди шундайин узоқда Томасни ракеталар, манзилгоҳлар, Ердан келган аёллар — барчалари кутар эдилар.
— Биз иккимизнинг ҳеч қачон мошимиз очилмайди, — деди у.
— Мошимиз очилмаслигига келишдик бўлмаса, — таклиф қилди марслик. — Ўтмиш, Келажак — барибир эмасми, фақат биз яшаб қолсак бўлди, биздан кейин бўладиган нарсалар, барибир бўлади. — Эртагами, ёки ўн минг йил кейинми. Мана бу эҳромлар — юз асрдан кейинги сизнинг тамаддунингиз қолдиқлари эмаслигини сиз қаердан билиб ўтирибсиз? Билмаймиз. Шунинг учун суриштирмай қўя қолинг. Аммо тун қисқа. Ана, осмонда байрам мушаклари порлади, қушлар парвоз қилди.
Томас қўлини чўзди. Марслик ҳам шундай қилди.
Уларнинг қўллари бир-бирига тўқнашмади — қўллар бир-бирига сингиб кетди.
— Биз ҳали учрашамиз-а?
— Ким билсин! Насиб қилса учрашиб қолармиз.
— Сиз билан байрамингизда бирга бўлгим келаяпти.
— Мен эса сизнинг манзилгоҳингизга боргим, сиз айтган кемани, одамларни кўргим, нималар бўлганини бир бошдан эшитгим келаяпти.
— Хайр, — деди Томас.
— Хайрли тун.
Марслик ўзининг яшил темир экипажида тоғ томон товушсиз елиб кетди, ерлик юк машинасини бурди-да, тескари томонга индамай ҳайдаб кетди.
— Э худо, бу қанақа туш бўлди, — уҳ тортди Томас қўлини рул устига қўйганча, ракеталар, аёллар, ўткир виски, Виржиния рақслари, олдиндаги хурсандчилик ҳақида ўйларкан...
Тун зим-зиё эди. Ойлар ботди. Фақат бўм-бўш тош йўл узра юлдузлар милтиллар эди. На тиқ этган товуш, на бир машина, на бир тирик жон, ҳеч нима йўқ эди. Муздек зим-зиё тун бўйи шундай ҳол ҳукм сурди.



Октябр 2002

СОҲИЛ

Марс бамисоли океаннинг узоқ қирғоғи эди, одамлар тўлқинлар каби унинг сатҳи бўйлаб ҳар томонга ёйилиб кетди. Ҳар бир тўлқин ундан олдингисига ўхшамас, бири иккинчисидан кучлироқ эди. Биринчи тўлқин кенгликларга, совуқларга, ёлғизликка ўрганган одамларни, қуриб қоқшол бўлган чиранчоқ чўпонларни келтирди, йиллар ва ноқулай об-ҳаволар уларнинг юзларини қуритиб юборган, кўзлари худди мих қалпоқчасига ўхшар, эски қўлқопга ўхшаган қавариқли тошдек қўллар тўғри келган нарсани чангаллашга тайёр эди. Улар Марсни назар-писанд қилмас, улар пасттекисликларда ва худди мана шу поёнсиз, Марс далаларидек охири йўқ дашту биёбонларда ўсган эдилар. Улар кимсасиз жойни обод қилганлар, шу боис бошқаларга анча осон бўлар эди. Улар ойнасиз ромларга ойна солар, уйларда ўтин қалаб, ўт ёқар эдилар.
Улар Марсдаги дастлабки эркаклар эдилар.
Биринчи аёллар қанақа бўлишини ҳамма биларди.
Иккинчи тўлқин билан бошқа мамлакатлардан, ўзларининг тили, ўзларининг ғоялари билан одамларни олиб келиш керак бўларди. Бироқ, ракеталар Американики бўлиб, уларда фақат америкаликлар учиб келар эдилар. Европа ва Осиё, Жанубий Америка, Австралия ва Океаниялар осмонга отилган рим шамчалари қандай ғойиб бўлишини томоша қилар эдилар, холос. Дунё уруш ёки уруш ҳақидаги фикрлар гирдобида қолиб кетган эди.
Шундай қилиб, иккинчилари ҳам америкаликлар бўлди. Ерости йўлидаги кўп қаватли вагонлар оламини ташлаб келиб, улар жону танлари билан сукунат қадрини билувчи чўл штатлардан келган тўпори эркаклар сўкишларига тўлиб-тошган хасислар жамиятида дам олар эдилар: бу сукунат Нью-Йорк кулбаларидаги, капаларидаги, тунелларидаги узоқ йиллар давом этган урҳо-ур, сурҳо-сурлардан кейин руҳий ҳордиқ олишга ёрдам берар эди.
Иккинчилар орасида кўзларига қараб айтадиган бўлсак, бамисоли арши аълога ноил бўлган худо ярлақаган банда эканликлари шундоқ кўриниб турган одамлар бор эди...


Феврал 2003

ИНТЕРМЕДИЯ

Улар ўзлари билан Ўнинчи шаҳар қурилиши учун ўн беш минг футлик Орегон қарағайидан ва етмиш тўққиз минг футлик калифорния саквоясидан келтирдилар ва тош каналлар ёнидан топ-тозагина, шинамгина шаҳарча барпо этдилар. Якшанба оқшомлари черковнинг қизғиш-яшил-кўк-хира ойналари нур бериб чарақлар ва рақамланган черков оятларини куйлаётган товушлар эшитилар эди. “Энди эса 79 ни куйлаймиз. Энди 94 ни куйлаймиз”. Баъзи уйларда ёзув машинкалари тинимсиз чиқиллайди — ёзувчилар иш устида; ёки перолар қитирлайди — у ерда шоирлар шеър ижод қилмоқдалар; ёки сукунат ҳукм сурарди — у ерда собиқ дайдилар яшар эдилар. Улар барчаси ва яна кўплаб бошқалари гўё кучли зилзила пойдеворини ва провинциал америка шаҳарчаси тагхоналарини ҳар томонга қаттиқ чайқатиб юборгандек, сўнгра кўз кўриб қулоқ эшитмаган довул бутун шаҳарни зумда Марсга келтириб ташлагандек, уни шу ерга, ҳатто бирон жойига шикаст етказмасдан авайлаб қўйиб кетгандек туюлар эди...


Апрел 2003

МАШШОҚЛАР

Болакайлар