Tasodifiy hikoya: Xoin 4-qism
Biroz pul ishlash uchun shunaqa qilayapman. -dedim. - Xoin! -deb baqirib tepdi. Chap bergandim ikki...davomi

юборилди, сув тубига тушиб кетди-да, ўша ёқда чириди.
— Сизга нима тайёрлаганимизни кўрмоқчимисиз? — сўради Стендаль.
— Ўз-ўзидан маълум, — жавоб берди Гаррет. — Нима фарқи бор? Барибир биз бу маразни портлатиб юборамиз. Сиз жирканчсиз.
— Унда кетдик. Бу ёққа.
Шундай дея у Гарретни пастга, кўплаб эшиклардан ўтиб, махфий жойга олиб кетди, ундан мурватли зинадан юриб, ер тагига, мағораларга тушишди.
— Бу ерда сиз менга нимани кўрсатмоқчисиз? — сўради Гаррет.
— Сизнинг ўлигингизни.
— Менинг нусхамними?
— Ҳа, яна бир нарсани.
— Нима экан?
— Амонтильядони, — деди Стендаль қўлида фонарни кўтариб олдинда юриб борар экан.
Чор атрофда тобутлар ичидан белигача суғурилиб чиққан скелетлар ҳаракатсиз осилиб турар эди. Гаррет кафти билан бурнини беркитди, нафратдан юзи бужмайди.
— Нима, нима?
— Сиз амонтильядо ҳақида ҳеч эшитганмисиз?
— Йўқ!
— Мана буни ҳам билмайсизми? — Стендаль токчани кўрсатди.
— Қаёқдан билай?
— Буни ҳамми? — Стендаль жилмайганча чакмонининг қатидан устанинг андавасини олди.
— Бу нима?
— Кетдик, — деди Стендаль.
Улар меҳробга чиқишди. Қоронғиликда Стендаль ширакайф инспекторнинг қўлларига кишан солди.
— Ё алҳазар, бу нима қилганингиз? — қичқириб деди Гаррет занжирни шақиллатиб.
— Мен, таъбир жоиз бўлса, темирни қизиғида босаяпман. Темирни қизиғида босаётган одамнинг ишига халақит берманг, бу одобдан эмас. Мана шунақа!
— Сиз мени занжирбанд қилиб қўйдингиз!
— Мутлақо тўғри.
— Нима қилмоқчисиз ўзи?
— Сизни шу ерда қолдирмоқчиман.
— Ҳазиллашманг.
— Ғоят муваффақиятли ҳазил.
— Менинг иккинчи қиёфам қани? Наҳотки биз унинг қандай ўлдирилишини кўрмасак?
— Ҳеч қанақа иккинчи қиёфа йўқ.
— Ахир қолганлар-чи?!
— Қолганлар ўлган. Тирик одамларни қандай ўлдиришганини кўрдингиз-ку. Иккинчи қиёфа роботлар эса ёнингизда туриб томоша қилган эдилар.
Гаррет индамади.
— Энди сиз: “Бутун муқаддас нарсалар учун, Монтрезор!” — деб гапиришга мажбурсиз, — деди Стендаль. — Мен эса: “Ҳа, бутун муқаддас нарса ҳаққи” деб жавоб бераман. Хўш, чоғингиз қалай? Бўлинг. Гапиринг.
— Тўнка!
— Нима, мен сизга ялинишим керакми? Гапиринг! Гапиринг: “Бутун муқаддас нарса ҳаққи, Монтрезор!”
— Айтмайман, падарига лаънат. Мени бу ердан чиқариб юборинг. — У энди ҳушёр тортган эди.
— Мана. Кийиб олинг. — Стендаль қўнғироқчалари жиринглаб турган ниманидир унга тутди.
— Нима бу?
— Қўнғироқчали қалпоқ. Шуни кийиб олинг, балки мен сизни кейин қўйиб юборарман.
— Стендаль!
— Кийиб олинг, дедим сизга!
Гаррет итоат қилди. Қўнғироқчалар жиринглаб кетди.
— Сиз булар барчаси қачонлардир бўлиб ўтгандек ҳис қиляпсизми? — гапга тутинди Стендаль белкурак, лой, ғиштлар билан андармон бўлар экан.
— Нима қилаяпсиз?
— Сизни мўмиёлаяпман. Бир қатор тўлиб бўлди. Мана бу иккинчи қатор.
— Ақлингизни ебсиз!
— Сиз ҳақсиз.
— Бунинг учун сизни жавобгарликка тортишади!
— Қўйиб юборинг, қўйиб юборинг мени!
Сўнгги ғиштни қалаш қолган эди. Бақириқ-чақириқ ҳамон давом этарди.
— Гаррет? — секин чақирди Стендаль.
Гаррет жимиб қолди.
— Гаррет, — давом этди Стендаль, — биласизми, сизни нима учун бундай қилганимни? Чунки сиз ҳатто тузукли ўқимасдан ҳам мистер Понинг китобларини ёқиб юборгансиз. Китобларни ёқиб юбориш керак деган одамларнинг гапига лаққа тушгансиз. Акс ҳолда сиз, биз бу ерга келишимиз биланоқ, менинг кўнглимдагини дарров билиб олган бўлардингиз. Жаҳолат ҳам эви билан-да, мистер Гаррет.
Гаррет сукут сақларди.
— Ҳамма нарса аниқ бўлиши керак, — деди Стендаль ёруғ меҳробга ўтиб, эгилган қиёфага тушиши учун фонарни кўтариб; — Қўнғироқчаларни секин жиринглатинг-чи.
Қўнғироқчалар жиринглади.
— Энди малол келмаса; “Бутун муқаддас нарса ҳаққи, Монтрезор!” деб айтинг, эҳтимол мен сизни озод этарман.
Фонарь ёруғида инспекторнинг чеҳраси кўринди. Бир оз тараддудланиб турди-да, у пойинтар-сойинтар қилиб, такрорлади:
— Бутун муқаддас нарса ҳаққи, Монтрезор.
Стендаль мамнун ҳолда хўрсиниб қўйди ва кўзларини юмди. Сўнгги ғиштни қалади-да, босиб, зичлаб қўйди.
— Reguiescat in pace, азиз дўстим!

У тезгина мағорадан чиқиб кетди.
Ярим тунда соатлар дастлаб бонг урганда, уйнинг еттита залида ҳамма нарса сукунат қўйнига ғарқ бўлганди.
Қизил Ўлим пайдо бўлди.
Стендаль бир лаҳза эшик тагида тўхтаб қолди, яна бир карра ҳамма нарсага кўз югуртириб чиқди. Уйдан югуриб чиқди-да, ҳандақ орқали вертолет кутиб турган жойга шошилди.
— Тайёрми, Пайс?
— Тайёр.
Улар жилмайганча улуғвор бинога қарашди. Худди зилзилада бўлганидек, уй ўртасидан эрий бошлади ва бу ажойиб манзарадан завқланган Стендаль орқа томонда турган Пайкснинг паст овозда хиргойи қилиб айтган сўзларини эшитди:
— “... кўз олдимда қудратли деворлар нураб тушди ва ағанади. Бамисоли минглаб шаршаралар каби анчагача гувиллаган овоз чалиниб турди ва чуқур қора қўлтиқ Эшерлар Уйи харобалари узра унсиз ва тунд бир ҳолда кўздан йўқолди”.
Вертолет ғарб томонга йўл олганча биқирлаб қайнаётган кўл узра учиб борарди.


Август 2005

КЕКСА ОДАМЛАР

Ва ниҳоят, — худди кутилганидек — Марсга кекса одамлар келиб қўна бошлади: улар ҳайқироқ кашшофлар, нозик дидли шубҳапарастлар, устаси фаранг мусофирлар, пок ризқ қидирган хаёлпараст воизлар солган издан йўлга тушган эдилар. Адойи тамом бўлган ва ожиз одамлар, қиладиган бор-йўқ ишлари ўз юракларига қулоқ солишу, ўз томирларини пайпаслаб бўлган одамлар, тишсиз оғизлари билан суюқ дорини тинимсиз ютадиган одамлар, илгари ноябрда умумий вагонда Калифорнияга, апрелда эса учинчи тоифа пароходда Италияга йўл оладиган бу жонли хилқатлар, бу муштдек-муштдек хилқатлар ҳам ниҳоят Марсда пайдо бўлди.



Сентябр 2005

МАРСЛИК

Осмонга тик қадалган мовий чўққилар ёмғир пардаси орасига кириб кўздан йўқолар эди, ёмғир узун каналларга келиб қуйилар эди, қария Лафарж томоша қилгани хотини билан уйидан чиқиб келди.
— Мавсумдаги биринчи ёмғир, — деди Лафарж.
— Мўъжиза... — хўрсинди хотини.
— Раҳмат ёмғири!
Улар эшикни ёпишди, хонага қайтиб келиб, каминдаги кўмир чўғда қўлларини исита бошладилар. Улар совқотиб қалтирар эдилар. Деразадан узоқ-узоқлардаги одамларни Ердан бу ерга келтириб қўйган ракета корпусига келиб урилаётган ёмғирнинг нам йилтиллашини кўриб турар эдилар.
— Фақат мана шунинг ўзи... — деди Лафарж ўз қўлларига қараганча.
— Нима демоқчи эдинг? — сўради хотини.
— Агар Томни ўзимиз билан ола келганимизда...
— Лаф, яна ўша гапми?
— Йўқ, йўқ, кечир, бошқа гапирмайман.
— Биз бу ерга Том ҳақида ўйлагани эмас, тинч, ташвишларсиз қарилик гаштини сургани келганмиз. Унинг ўлганига неча йиллар бўлди. Уни ҳам, ердаги содир бўлган ҳамма нарсани ҳам унутишга ҳаракат қилишимиз керак.
— Тўғри, тўғри, — деди эри ва яна иссиққа интилди. Унинг кўзлари оловда эди. — Мен бу ҳақда бошқа оғиз очмайман. Шунчаки, ҳалиги... Биз унинг қабрига гул қўйган якшанба кунлари Грин-Лон-Паркка қилган сафарларимизни жуда-жуда қўмсаб кетаяпман...
Мовий ёмғир майин сувлари билан уйни ювар эди.
Соат тўққизда улар ётишди; бир-бирининг қўлини ушлаганча улар жим ётар эдилар, эр 55 ёшда, хотин 60 ёшда, ёмғир шовқинига тўла тубсиз зулмат қўйнида.
— Энн, — аста чақирди эр.
— Ҳа? — жавоб берди хотин.