Tasodifiy hikoya: bunga nima deysizlar
Meni ismim Odil yoshim 24 da Edi men ózimdan 14 yosh katta Faniya isimli ayolni juda qattiq ...davomi

босди:
— Ўша ёқдан, узоқдан унинг қулоғига бошқа овозлар, бошқа оёқлар дупури чалинди. Деразалар¬да бирин-кетин чироқлар ёнди. Ёлғиз кўланка бандаргоҳ олдидаги кенг майдонга отилиб чиқди. Бу Том эмас эди, балки сонсиз фонарлар ёғдусида бир чарақлаб, бир ўчиб турган кумуш ранг юзли оддий хилқат эди. Аммо у яқинлашиб келгани сайин тобора таниш туюла бошлади ва қиёфа бандаргоҳга етиб келганда Томга айланиб бўлган эди! Энн қўллари билан сувни шалоплатди, Лафарж шошиб қайиқни қирғоқдан итарди, аммо энди кеч эди.
Чунки кўчадан кимсасиз майдонга бир эркак... яна бир эркак... бир аёл, яна икки эркак, мистер Сполдинг отилиб чиқди. Улар нима қилишларини билмай, тўхтаб қолишди. Улар чор атрофга олазарак қарашар эди, улар уйга қайтишни исташарди: ахир бу... бу бориб турган даҳшат, телбалик эди, вассалом! Шундай бўлса-да, улар таъқиб этишда давом этар, дам-бадам иккиланиб тўхтаб олар ва яна югуриб кетар эдилар.
Ҳа, энди кеч эди. Бу ғайриоддий оқшом, ғайриоддий воқеа ниҳоясига етганди. Лафарж қўлида арқонни айлантирарди.
У қаттиқ совқотган ва ўзини ёлғиз ҳис қиларди. Ойдинда одамлар кўзлари косасидан чиқиб чопаётганлари, шошиб кетаётганлари, оёқларини силтаб, югураётганлари кўриниб турарди, мана, улар барчаси, ўн нафар одам қирғоқ бўйида турар эди. Улар қайиққа еб қўйгудек қараб туришарди. Улар қичқирар эдилар:
— Жойингдан қўзғалма, Лафарж!
Сполдинг қўлида тўппонча ушлаб турарди.
— Нима бўлгани энди равшан эди... Том бир ўзи йўловчиларни ортда қолдирганча ой ёритиб турган кўчалардан юриб борар эди. Полициячи милтиллаган қиёфани сезиб қолади. Шартта орқасига бурилиб, унинг юзига қарайди, қанақадир исмни айтиб қичқиради, орқасидан қувиб, югуради. “Ҳой, тўхта!” У машҳур жиноятчини кўриб қолди. Йўлдан ким ўтган бўлса ҳаммасини кўрди. Эркакми, аёлми, тунги қоровулми ёки ракета учувчисими — уларнинг ҳар бири учун чопиб кетаётган қиёфанинг ким эканлиги барибир эди. Унинг тимсолида улар учун таниш бўлган ҳар қандай одам, ҳар қандай рамз, ҳар қандай исм тажассум топган эди... Сўнгги беш дақиқа ичида қанчалаб турфа исмлар тилга олинмаган эди!.. Том тимсолида қанчалаб шахслар тусмол қилинмаганди — барчаси сохта!
Бутун йўл бўйлаб таъқибланувчи ва таъқиб қилувчилар, орзу ва орзу қилувчилар, паррандалар ва кўппаклар тўлиб-тошиб кетган эди. Бутун йўл бўйлаб: кутилмаган кашфиёт, таниш кўзлар чақноғи, чала эсда қолган исмни айтиб қичқириш, қадим замонлар ҳақидаги хотиралар — унинг изидан чопиб бораётган оломон шу тариқа кўпайгандан-кўпайиб, тошгандан-тошиб борар эди. Ҳар ким ўрнидан дик этиб турар эди-да, орқасидан чопиб кетар эди, бир карра лип этиб кўздан ўтган сиймолар, ўн минглаб кўзгулар ўн минглаб кўзларда акс этади, — чопиб бораётган шарпа, шахс, бири олдинда кетаётганлар учун, бошқаси орқада келаётганлар учун ва яна бири, янгиси унинг йўлида учрайдиган, ҳали уни кўрмаган одам учун.
Мана, улар барчаси шу ерда, қайиқ ёнида ҳар бири биргина орзуга етишишни истайди, — худди биз бу шарпа на Лавиния, на Рожер, на бошқа бирон киши эмас, айнан Том бўлишини қанчалик хоҳлар эдик, ўйлади Лафарж. Аммо энди бу амалга ошмайди. Ғишт қолипдан кўчган эди.
— Қайиқдан чиқинглар, қани! — буйруқ берди Сполдинг.
Том бандаргоҳга кўтарилди. Сполдинг унинг қўлидан тутди.
— Сен биз билан уйимизга борасан. Мен ҳаммасини биламан.
— Тўхта, — орага суқилди полициячи, — у ҳибсга олинган! Унинг исм-шарифи Декстер, қотиллиги учун қидирилмоқда.
— Йўқ, йўқ! — пиқ-пиқ йиғлади аёл. — Бу менинг эрим! Нима, ўз эримни танимай ўлибманми?!
Бошқа овозлар ўз айтганида туриб олди. Оломон қайнар эди.
Миссис Лафарж Томни гавдаси билан тўсиб олди.
— Бу менинг ўғлим, сизлар уни ҳеч қанақанги айб билан айблашга ҳаққингиз йўқ! Биз уйга боришимиз керак!
Том эса тўхтовсиз қалтирар эди. Унинг авзойидан қаттиқ касалга ўхшарди. Оломон ҳамон бостириб келар, тоқатсизлик билан қўлларини чўзар, уни тутиб олмоқчи бўлар эди.
Том қичқириб юборди.
У ҳамманинг кўз ўнгида ўзгармоқчи эди. Бу Том эди, Жеймс ҳам, Свичмен исм-шарфли одам ҳам эди, Беттерфилд исм-шарифли бошқа одам ҳам эди, бу шаҳар мэри эди ва Юдиф исмли қиз ҳам, эри Уильям ҳам, хотини Кларисса ҳам эди. У бамисоли юмшоқ, уларнинг тасаввурича итоатгўй эди. Улар қичқирар, бостириб келар, ўзлари томон чорлар эдилар. У ҳам уларга қўлларини кенг ёйиб, силтаганча қичқирар ва ҳар бир қичқириқ унинг юзини ўзгартириб юборар эди.
— Том! — чақирди Лафарж.
— Алиса! — янгради янги қичқириқ.
— Уильям!
Улар йигитчани қўлидан ушлаб олдилар, сўнгги марта қичқириб, ерга йиқилмагунча ўзлари томон тортавердилар.
У тошлар устида ётарди — эриган мум қотмоқда эди, унинг башараси барча башаралар каби эди, бир кўзи мовий, иккинчи кўзи тилларанг, сочи қип-қизил, малла, сарғиш, қора эди. Бир қоши бароқ, иккинчиси ингичка, бир қўли катта, иккинчиси кичкина эди.
Улар бармоқларини лабларига қўйганча унинг боши узра турар эдилар. Улар эгилдилар.
— У ўлди, — деди кимдир охири.
Ёмғир ёға бошлади.
Томчилар одамларга туша бошлади ва одамлар осмонга қарашди.
Улар орқага бурилишди-да, аввал секин, кейин тез-тез одимлар билан узоқлашишди, кейин эса ҳар томонга қараб чопиб кетишди. Фақат даҳшат ичида қолган мистер ва миссис Лафарж бир-бирининг қўлидан тутганча, жойларида турар ва унга қарар эдилар.
Ёмғир осмонга юзланган, ҳеч қандай таниш белгиси қолмаган башарани ювар эди.
Энн унсиз йиғлай бошлади.
— Кетдик уйга, Энн, энди қўлимиздан ҳеч нарса келмайди, — деди чол.
Улар қайиққа тушишди ва зулмат ичида каналдан сузиб кетишди. Улар ўз уйларига киришди ва каминга ўт қалашди, қўлларини ўтга тоблаб исинишди. Улар ухлагани кетишди ва ҳолдан тойган, қалтираган кўйи ёмғирнинг яна томни ноғора қилиб чалаётганига қулоқ солиб бирга ётишди.
— Тишш, — тўсатдан деди Лафарж ярим тунда. — Ҳеч нарса эшитмаяпсанми?
— Йўқ, эшитмаяпман...
— Барибир чиқиб қарай-чи.
У зим-зиё хонани пайпасланиб юриб ўтди-да, очишдан олдин катта эшик олдида узоқ турди.
Ниҳоят эшикни ланг очди-да, ташқарига кўз солди.
Ёмғир бўм-бўш ҳовлига осмондан сув қуйиб анҳорни, кўм-кўк тоғ ёнбағирларини ювар эди.
У беш дақиқача кутиб турди, сўнг ҳўл қўллари билан аста эшикни ёпди-да, лўкидонини суриб қўйди.



Ноябр 2005

“ЙЎЛ ТОВАРЛАРИ”

Модуллаштирилган ёруғлик нури Ердан сўнгги хабарларни келтирганда, йўл моллари дўконининг соҳибига кечқурун радиодан эшитган бу янгилик жуда ҳам узоқ туюлиб кетди. Ҳеч нарсани тушуниб бўлмасди.
Ерда уруш етилиб келарди.
У ташқарига чиқди ва осмонга қаради.
Ана у, Ер, кечқурунги кўк гумбазида тоғ ортига думалаб кетаётган қуёшни қувиб бормоқда. Мана шу яшил юлдуз радио гапирган нарсанинг айнан ўзи бўлади.
— Ҳеч ишонгим келмайди, — деди баққол.
Бу сизнинг у ерда эмаслигингиздан, — деди ота Перегрин, у саломлашгани унга яқинлашди.
— Буни қандай тушуниш керак, авлиё ота?
— Менинг болалигимда ҳам худди шундай бўлган эди, — деди ота Перегрин. — Биз Хитойдаги уруш ҳақида эшитар эдик. Лекин биз бунга ишонмасдик. Бу жуда қадимги гап. Жуда кўп одамлар қирилиб кетган у ерда. Буни тасаввур ҳам қилиб бўлмайди. Ҳатто ўша ёқдан олиб келинган фильмларни кўрганимизда ҳам бизлар ишонмаганмиз, ҳозир ҳам шундай