Tasodifiy hikoya: Jamshid&Mohira tanlov uchun 2 qism
Tug'risi 1 qismidan chiqanidan xursandman . Ammo kamentchilaga qoyil qomadim . Jamshid Mohiradan a...davomi
Tug'risi 1 qismidan chiqanidan xursandman . Ammo kamentchilaga qoyil qomadim . Jamshid Mohiradan a...davomi
Библиотека | Boshqalar | Marsga Xujum Rey Bredberi romani
бўлаяпти. Ер — ўша Хитой. Ҳаддан ташқари узоқ, шунинг учун одам ишонгиси келмайди. Уруш бу ерда эмас, бизда бўлмаяпти. Ушлаб кўриш у ёқда турсин, ҳатто кўз билан кўриб бўлмайди. Бор-йўқ кўриб турган нарсамиз яшил чироқ, холос. Мана шу яшил чироқда икки миллиард одам яшайдими? Ақл бовар қилмайди! Уруш? Лекин қулоғимизга портлашлар чалинмаяпти-ку?!
— Чалиниб қолар, — деди боққол. — Мен нуқул шу ҳафта ичи бу ерга учиб келиши керак бўлган одамлар тўғрисида ўйлайман. Улар ҳақида қандай гапларни айтишган? Яқин ойлар ичида Марсга юз мингга яқин одам келади, дейилган. Менимча, шундай. Агар уруш бошланиб қолса, уларга нима бўлади?
— Изларига қайтиб кетишса керак-да.
— Ҳа, ҳа, — деди боққол. — Бўпти, бориб жомадонларимнинг чангларини артай, ҳали-замон харидорлар бостириб келиб қолишади.
— Агар бу биз кўп йиллардан бери кутаётган ўша Катта уруш бўлса, ҳамма Ерга қайтишни хоҳлаб қолади деб ўйлайсизми?
— Айнан шундай, авлиё ота: қанчалик ғалати туюлмасин, биз ҳаммамиз шуни хоҳлаб қоламиз деб ўйлайман. Бўлмаса-чи, биз сиёсатдан, атом бомбасидан, урушдан, амалдорлар тўдаларидан, хурофотлардан, қонунлардан безиб бу ерга учиб келганмиз. Булар барчаси менга кундай равшан. Аммо барибир ватан у ёқда-да. Мана кўрасиз, Америкага биринчи бомба тушиши билан бу ердаги одамлар ўйга чўмиб қолишади. Улар бу ерда жуда оз яшашган. Нари борса икки йил. Қирқ йил бўлганда, бошқа гап эди, энди эса ахир Ерда уларнинг қариндош-уруғлари, туғилиб ўсган шаҳарлари бор. Мен-ку, сирасини айтсам, Ерга ҳатто ишонмайман ҳам, мен учун у йўқ ҳисоби. Аммо мен чолман, мендан ҳеч қандай фойда-зиён йўқ. Мен шу ерда қолсам ҳам бўлаверади.
— Яна ким билади.
— Бу гапингиз ҳам тўғри.
Улар юлдузларга қараганча айвонда туришарди. Сўнг ота Перегрин чўнтагидан пул олди ва уни дўкон соҳибига узатди.
— Дарвоқе, менга битта жомадон танлаб беринг. Анови эски жомадоним титиғи чиқиб кетган...
Ноябр 2005
ЎЛИК МАВСУМ
Сэм Паркхилл мовий Марс қумини супурар экан, супургини чаққон-чаққон силтар эди.
— Мана бўлди, — деди у. — Марҳамат, сэр, томоша қилинг! — У қўли билан кўрсатди. — Ёзувга қаранг, ёзувга. “СЭМНИНГ ИССИҚ СОСИСКАЛАРИ”! Гўзал-а, тўғрими, Элма?
— Тўғри, Сэм, — тасдиқлади унинг хотини.
— Кўрдингми, мен қаёққа суриб юборганман! Энди мени ТЎРТИНЧИ ЭКСПЕДИЦИЯ йигитлари бир кўриб қўйишса ёмон бўлмасди. Худога шукур, ишим жўнашиб кетди, улар бўлса, ҳалигача аскарча чориқларни судраб юришибди. Бизлар эса пулни пул билан ўйнаймиз, Элма, пул билан! — Хотини индамай унга қараб турарди.
— Капитан Уайлдер қаерга гумдон бўлди? — сўради хотини охири. — Ановини ўлдирган бошлиғинг бор эди-ку, анови-чи, ҳамма ерликларни битта қўймай қириб ташламоқчи бўлган — ҳаҳ, оти қурғур нима эди-я?..
— Анови жиннини айтаяпсанми? Спендер. Уччига чиққан малъун. Ҳа, капитан Уайлдерга келсак... Айтишларича, Юпитерга учиб кетганмиш. Катта одам бўлиб кетганмиш. Янглишмасам Марс ҳам унинг абжағини чиқарди. Нақ онасини учқўрғондан кўрди, худо ҳақи. Агар омади чопса, Юпитер ва Плутондан йигирма йилдан кейин қайтиб келади. У ерда лом-мим дейишга ҳам тили айланмай қолади. Тилни тийиш нималигини ўшанда билади. Ана шунақа. У ерда у совуқдан қотиб ўлади, мен-чи, бу ерда, кўрдингми, нималар қилиб олдим! Киройи жой дегани бундоқ бўлибди-да!
Икки ташландиқ тош йўл шу ерда туташиб, зулмат ичига ғойиб бўлганча шу ерда айрилар эди. Наҳ чорраҳанинг ўзида Сэм Паркхилл шишган қуроқ-қуроқ альюминийдан ясалган иншоот қад кўтариб турарди. У оппоқ нурга чулғаниб, автомат-радиола ўкиригидан титрарди.
Синган шишадан ясалган Йўлак чеккасидаги шиша парчаларидан ясалган бордюрни тўғрилаш учун у эгилди. Шишани у тоғлардаги қадимги Марс биноларидан ушатиб келганди.
— Икки сайёрадаги энг яхши қайноқ сосискалар! Марсдаги биринчи сосискафурушлар! Пиёз, қалампир, хантал — ҳаммаси олий сифатли! Қани энди мени биров ношуд деб айтиб кўрсин-чи! Ана сизга иккита шоҳ кўча, ана ўлик шаҳар, ҳов анави ерда эса, конлар. 101 Сеттльмент юк машиналари суткасига 24 соат ёнимиздан ўтиб туради. Қани айт-чи, ёмон жой танлабманми?
Хотини оёқларига қарар эди.
— Ишчилари бор бу ўн минг янги ракета Марсга учиб келаяпти деб ўйлайсанми? — деди хотини ниҳоят.
— Бир ойга қолмайди, — ишонч билан жавоб берди у. — Нега лабингни бурасан?
— Мен анови Ердаги одамларга унчалик ишонмайман, — жавоб берди аёл. — Қачон ўн минг ракета ва юз минг мексикалик ва хитойликларни ўз кўзим билан кўраман, ўшанда ишонаман.
— Харидорлар, — сэм Паркхилл бу сўзни салмоқлаб айтди. — Юз минг оч мижоз!
— Ишқилиб, атом уруши бўлмасин-да, — аста деди аёл осмонга қараб. — Бу атом бомбалар менга сира тинчлик бермаяпти. Ерда шунчалик кўп тўпланиб қолганки, ҳар нарса бўлиши ҳеч гап эмас.
Сэм ҳм деб қўйди-да, супуришда давом этди.
Кўзининг қири билан у мовий милтиллашини пайқаб қолди. Унинг орқасида ҳавода нимадир шовқинсиз парвоз қилмоқда эди. Хотинининг овози қулоғига чалинди:
— Сэм, сени ошнанг сўраб келди.
Сэм ўгирилди ва ҳавода чайқалиб турган ниқобни кўрди.
— Яна келибди! — деди Сэм супургини кўндаланг ушлаганча.
Ниқоб бош ирғади. У зангори шишадан ясалган бўлиб, ингичка бўйин устида турарди, пастда нафис сариқ шойи либос шамолда ҳилпирарди. Либос ичидан худди тўрдай шаффоф иккита кумуш қўл чиқиб турарди. Оғиз ўрнида ниқобда энсиз ўйиқ бўлиб, ундан мусиқа садо чиқарди, қўллар, ниқоб, либос эса гоҳ тепага, гоҳ пастга майин тушиб-чиқиб турарди.
— Мистер Паркхилл, мен сиз билан гаплашгани келдим яна, — деди ниқоб остидан овоз.
— Бу ерда қорангни ҳам кўрмай деб айтган эдим-ку! — ўшқирди Сэм. — Йўқол, бўлмаса Касални қўйиб юбораман!
— Касал менда аллақачон бўлган, — жавоб берди овоз. — Тирик қолганлардан биттаси менман. Мен жуда узоқ ётдим.
— Ўзингнинг тоғингга даф бўл-да, кўрсатган жойдан қимир этмай ўтир. Нега бу ерга келиб, менга ёпишиб оласан! Ҳе йўқ-бе йўқ. Тағин кунда икки марта-я.
— Биз сизга ёмонлик қилмаймиз.
— Лекин мен сизларга ёмонлик қиламан! — деди Сэм депсиниб.
— Мен хорижликларни ёмон кўраман. Марсликларни ҳам ёмон кўраман. Шу пайтгача биттасини ҳам кўрганим йўқ. Кўриб ҳам нима қилардим. Шунча йил аллақаерга яшириниб ўтиришсин-да, энди бирданига мен уларга керак бўлиб қолай, вой товба! Мени тинч қўйинг!
— Сизда муҳим ишимиз бор, — деди мовий ниқоб.
— Агар Ерни айтаётган бўлсангиз, у меники. Мен у ерда сосискахонани ўз қўлим билан қурганман.
— Ерга келганда, гапингиз бир ҳисобдан тўғри.
— Гап бундай, оғайни, қулоқ сол, — жавоб берди Сэм. — Мен ўзим Нью-Йоркданман. Бу катта шаҳар; у ерда менга ўхшаганлардан яна ўн миллионтаси бор. Сизлар марсликлар бор-йўғи йигирма ё ўттиз нафар қолгансизлар. Сизларда шаҳарлар йўқ, тоғма-тоғ кезиб юрасизлар, на ҳокимият, на қонун бор. Тағин сен менга Ердан гап очганингга ўлайми? Шуни қулоғингга қуйиб ол: “Эски янгига жойни бўшатиб бериши керак, яхшиликча ўз йўлимиздан кетайлик, ёнимда тўпонча бор, мана у. Бугун эрталаб сен кетишинг билан мен уни олиб, ўқлаб қўйганман.
— Биз марсликлар — телепатлармиз, — деди совуққонлик билан мовий ниқоб. — Ўлик денгизнинг нариги томонида шаҳарларингиздан биттаси билан биз алоқа ўрнатганмиз. Сиз бугун радиони
— Чалиниб қолар, — деди боққол. — Мен нуқул шу ҳафта ичи бу ерга учиб келиши керак бўлган одамлар тўғрисида ўйлайман. Улар ҳақида қандай гапларни айтишган? Яқин ойлар ичида Марсга юз мингга яқин одам келади, дейилган. Менимча, шундай. Агар уруш бошланиб қолса, уларга нима бўлади?
— Изларига қайтиб кетишса керак-да.
— Ҳа, ҳа, — деди боққол. — Бўпти, бориб жомадонларимнинг чангларини артай, ҳали-замон харидорлар бостириб келиб қолишади.
— Агар бу биз кўп йиллардан бери кутаётган ўша Катта уруш бўлса, ҳамма Ерга қайтишни хоҳлаб қолади деб ўйлайсизми?
— Айнан шундай, авлиё ота: қанчалик ғалати туюлмасин, биз ҳаммамиз шуни хоҳлаб қоламиз деб ўйлайман. Бўлмаса-чи, биз сиёсатдан, атом бомбасидан, урушдан, амалдорлар тўдаларидан, хурофотлардан, қонунлардан безиб бу ерга учиб келганмиз. Булар барчаси менга кундай равшан. Аммо барибир ватан у ёқда-да. Мана кўрасиз, Америкага биринчи бомба тушиши билан бу ердаги одамлар ўйга чўмиб қолишади. Улар бу ерда жуда оз яшашган. Нари борса икки йил. Қирқ йил бўлганда, бошқа гап эди, энди эса ахир Ерда уларнинг қариндош-уруғлари, туғилиб ўсган шаҳарлари бор. Мен-ку, сирасини айтсам, Ерга ҳатто ишонмайман ҳам, мен учун у йўқ ҳисоби. Аммо мен чолман, мендан ҳеч қандай фойда-зиён йўқ. Мен шу ерда қолсам ҳам бўлаверади.
— Яна ким билади.
— Бу гапингиз ҳам тўғри.
Улар юлдузларга қараганча айвонда туришарди. Сўнг ота Перегрин чўнтагидан пул олди ва уни дўкон соҳибига узатди.
— Дарвоқе, менга битта жомадон танлаб беринг. Анови эски жомадоним титиғи чиқиб кетган...
Ноябр 2005
ЎЛИК МАВСУМ
Сэм Паркхилл мовий Марс қумини супурар экан, супургини чаққон-чаққон силтар эди.
— Мана бўлди, — деди у. — Марҳамат, сэр, томоша қилинг! — У қўли билан кўрсатди. — Ёзувга қаранг, ёзувга. “СЭМНИНГ ИССИҚ СОСИСКАЛАРИ”! Гўзал-а, тўғрими, Элма?
— Тўғри, Сэм, — тасдиқлади унинг хотини.
— Кўрдингми, мен қаёққа суриб юборганман! Энди мени ТЎРТИНЧИ ЭКСПЕДИЦИЯ йигитлари бир кўриб қўйишса ёмон бўлмасди. Худога шукур, ишим жўнашиб кетди, улар бўлса, ҳалигача аскарча чориқларни судраб юришибди. Бизлар эса пулни пул билан ўйнаймиз, Элма, пул билан! — Хотини индамай унга қараб турарди.
— Капитан Уайлдер қаерга гумдон бўлди? — сўради хотини охири. — Ановини ўлдирган бошлиғинг бор эди-ку, анови-чи, ҳамма ерликларни битта қўймай қириб ташламоқчи бўлган — ҳаҳ, оти қурғур нима эди-я?..
— Анови жиннини айтаяпсанми? Спендер. Уччига чиққан малъун. Ҳа, капитан Уайлдерга келсак... Айтишларича, Юпитерга учиб кетганмиш. Катта одам бўлиб кетганмиш. Янглишмасам Марс ҳам унинг абжағини чиқарди. Нақ онасини учқўрғондан кўрди, худо ҳақи. Агар омади чопса, Юпитер ва Плутондан йигирма йилдан кейин қайтиб келади. У ерда лом-мим дейишга ҳам тили айланмай қолади. Тилни тийиш нималигини ўшанда билади. Ана шунақа. У ерда у совуқдан қотиб ўлади, мен-чи, бу ерда, кўрдингми, нималар қилиб олдим! Киройи жой дегани бундоқ бўлибди-да!
Икки ташландиқ тош йўл шу ерда туташиб, зулмат ичига ғойиб бўлганча шу ерда айрилар эди. Наҳ чорраҳанинг ўзида Сэм Паркхилл шишган қуроқ-қуроқ альюминийдан ясалган иншоот қад кўтариб турарди. У оппоқ нурга чулғаниб, автомат-радиола ўкиригидан титрарди.
Синган шишадан ясалган Йўлак чеккасидаги шиша парчаларидан ясалган бордюрни тўғрилаш учун у эгилди. Шишани у тоғлардаги қадимги Марс биноларидан ушатиб келганди.
— Икки сайёрадаги энг яхши қайноқ сосискалар! Марсдаги биринчи сосискафурушлар! Пиёз, қалампир, хантал — ҳаммаси олий сифатли! Қани энди мени биров ношуд деб айтиб кўрсин-чи! Ана сизга иккита шоҳ кўча, ана ўлик шаҳар, ҳов анави ерда эса, конлар. 101 Сеттльмент юк машиналари суткасига 24 соат ёнимиздан ўтиб туради. Қани айт-чи, ёмон жой танлабманми?
Хотини оёқларига қарар эди.
— Ишчилари бор бу ўн минг янги ракета Марсга учиб келаяпти деб ўйлайсанми? — деди хотини ниҳоят.
— Бир ойга қолмайди, — ишонч билан жавоб берди у. — Нега лабингни бурасан?
— Мен анови Ердаги одамларга унчалик ишонмайман, — жавоб берди аёл. — Қачон ўн минг ракета ва юз минг мексикалик ва хитойликларни ўз кўзим билан кўраман, ўшанда ишонаман.
— Харидорлар, — сэм Паркхилл бу сўзни салмоқлаб айтди. — Юз минг оч мижоз!
— Ишқилиб, атом уруши бўлмасин-да, — аста деди аёл осмонга қараб. — Бу атом бомбалар менга сира тинчлик бермаяпти. Ерда шунчалик кўп тўпланиб қолганки, ҳар нарса бўлиши ҳеч гап эмас.
Сэм ҳм деб қўйди-да, супуришда давом этди.
Кўзининг қири билан у мовий милтиллашини пайқаб қолди. Унинг орқасида ҳавода нимадир шовқинсиз парвоз қилмоқда эди. Хотинининг овози қулоғига чалинди:
— Сэм, сени ошнанг сўраб келди.
Сэм ўгирилди ва ҳавода чайқалиб турган ниқобни кўрди.
— Яна келибди! — деди Сэм супургини кўндаланг ушлаганча.
Ниқоб бош ирғади. У зангори шишадан ясалган бўлиб, ингичка бўйин устида турарди, пастда нафис сариқ шойи либос шамолда ҳилпирарди. Либос ичидан худди тўрдай шаффоф иккита кумуш қўл чиқиб турарди. Оғиз ўрнида ниқобда энсиз ўйиқ бўлиб, ундан мусиқа садо чиқарди, қўллар, ниқоб, либос эса гоҳ тепага, гоҳ пастга майин тушиб-чиқиб турарди.
— Мистер Паркхилл, мен сиз билан гаплашгани келдим яна, — деди ниқоб остидан овоз.
— Бу ерда қорангни ҳам кўрмай деб айтган эдим-ку! — ўшқирди Сэм. — Йўқол, бўлмаса Касални қўйиб юбораман!
— Касал менда аллақачон бўлган, — жавоб берди овоз. — Тирик қолганлардан биттаси менман. Мен жуда узоқ ётдим.
— Ўзингнинг тоғингга даф бўл-да, кўрсатган жойдан қимир этмай ўтир. Нега бу ерга келиб, менга ёпишиб оласан! Ҳе йўқ-бе йўқ. Тағин кунда икки марта-я.
— Биз сизга ёмонлик қилмаймиз.
— Лекин мен сизларга ёмонлик қиламан! — деди Сэм депсиниб.
— Мен хорижликларни ёмон кўраман. Марсликларни ҳам ёмон кўраман. Шу пайтгача биттасини ҳам кўрганим йўқ. Кўриб ҳам нима қилардим. Шунча йил аллақаерга яшириниб ўтиришсин-да, энди бирданига мен уларга керак бўлиб қолай, вой товба! Мени тинч қўйинг!
— Сизда муҳим ишимиз бор, — деди мовий ниқоб.
— Агар Ерни айтаётган бўлсангиз, у меники. Мен у ерда сосискахонани ўз қўлим билан қурганман.
— Ерга келганда, гапингиз бир ҳисобдан тўғри.
— Гап бундай, оғайни, қулоқ сол, — жавоб берди Сэм. — Мен ўзим Нью-Йоркданман. Бу катта шаҳар; у ерда менга ўхшаганлардан яна ўн миллионтаси бор. Сизлар марсликлар бор-йўғи йигирма ё ўттиз нафар қолгансизлар. Сизларда шаҳарлар йўқ, тоғма-тоғ кезиб юрасизлар, на ҳокимият, на қонун бор. Тағин сен менга Ердан гап очганингга ўлайми? Шуни қулоғингга қуйиб ол: “Эски янгига жойни бўшатиб бериши керак, яхшиликча ўз йўлимиздан кетайлик, ёнимда тўпонча бор, мана у. Бугун эрталаб сен кетишинг билан мен уни олиб, ўқлаб қўйганман.
— Биз марсликлар — телепатлармиз, — деди совуққонлик билан мовий ниқоб. — Ўлик денгизнинг нариги томонида шаҳарларингиздан биттаси билан биз алоқа ўрнатганмиз. Сиз бугун радиони