Tasodifiy hikoya: Кушним 1 кисм
Кушним Исмлар узгартирилган. Уша кун одатдагидек бошланди. Ёз ойи эди. Навбатдаги укув курсини...davomi

— У ҳозир жон берди: юрак. — Уайлдер аёлнинг юзига разм солиб тикилиб турарди.
— Жуда чакки бўлибди, — деди Алиса.
— Юрагингиз ачимаяптими? — сўради Уайлдер.
— У бизнинг қайғуга ботишимизни истамасди. У қачондир шундай бўлишини бизга олдиндан айтиб қўйганди ва йиғламасликни буюрганди. Биласизми, у ҳатто бизни йиғлашга ҳам ўргатмаганди, йиғлай олишимизни истамасди. Одам учун энг ёмон нарса ёлғизликни англаш, ғам ва кўз ёши қилишни билиш дерди. Шунинг учун биз кўз ёш тўкиш ва қайғу деган нарсаларни билмаслигимиз керак.
Уайлдер унинг юмшоқ, иссиқ қўлларига, чиройли пардозланган тирноқларига, нозик панжасига разм солди. Ингичка, оппоқ, узун бўйнига ва доно кўзларига қаради. Охири деди:
— Мистер Хетэуэй сиз ва болаларни ажойиб қилиб дунёга келтирган.
— Бу сўзларингиздан у роса суюнган бўларди. У биздан фахрланарди. Кейин эса ҳатто бизни дунёга келтирганини ҳам унутиб юборганди. Бизни севиб қолган, ҳақиқий хотини ва болалари деб биларди. Маълум маънода ўзи шундай ҳам.
— Сиз билан у ўзини енгил ҳис этарди.
— Ҳа, йилдан-йилга биз бирга ўтириб, суҳбатлашар эдик. У суҳбатлашишни яхши кўрарди. Тош кулбамизни ва каминимизни яхши кўрарди. Шаҳардаги ҳақиқий уйимизга бориб жойлашсак ҳам бўларди. Бироқ у бу ерни жонидан яхши кўрарди, бу ерда у гоҳ жўн, гоҳ замонавий тарзда ҳаёт кечириши мумкин бўларди. У менга ўзининг лабораторияси ва у ерда қилган ҳар хил нарсалари тўғрисида сўзлаб берарди. Бу ташландиқ Америка шаҳрини у бошдан-оёқ пастдан овоз кучайтиргич билан таъминлаб чиққанди. Тугмачани босди, тамом — ҳамма жойда чироқлар ёнади ва худди унда ўн минг одам бордек шаҳар шовқинга тўлиб-тошади. Самолётлар, автомашиналарнинг гувиллашлари, одамларнинг ғовур-ғувурлари эшитилади. У бўлса ўтириб оларди-да, сигара тортарди ва биз билан гаплашаверарди, пастдан эса шаҳар шовқини эшитилиб турарди. Гоҳо телефон жиринглаб қоларди ва тасмага ёзиб олинган овоз мистер Хетэуэйдан турли илмий ва жарроҳлик масалалари бўйича маслаҳат сўрарди, у жавоб қайтарарди. Телефон овозлари ҳам, биз ҳам, шаҳар шовқини ҳам, сигара ҳам — мистер Хетэуэй ҳам ғоятда бахтли ҳис қилардик ўзимизни. Унинг қўлидан фақат биргина нарса келмасди — бизни кексайтира ололмасди. Ўзи кун сайин қариб борарди, биз эса ўша-ўша ёш бўлиб тураверардик. Аммо менга шундай туюлардики, бу уни унчалик безовта қилмасди. Ҳаттоки ўзи шуни хоҳларди деб ўйлардим мен.
— Биз уни пастда тўртта хоч турган жойдаги қабрга дафн этамиз. Менимча, бу унинг хоҳишига жавоб беради.
Аёл аста унинг панжасига қўл теккизиб қўйди.
— Менинг бунга ишончим комил.
Капитан ишга киришиб кетди. Кичкина маросим тепалик этаги томон юриб кетди; оила унинг ортидан йўлга тушди. Икки одам Хетэуэйни усти ёпилган замбилда кўтариб кетди. Улар тош кулба ёнидан ўтишди, сўнг Хетэуэй кўп йиллар муқаддам ўз ишини бошлаган сарой ёнидан юриб ўтишди. Уайлдер шу устахона эшиги ёнида бир оз тараддудланди. Бу сайёрада хотини ва учала фарзанди билан яшаса-да, — бирданига сени шамол ва жимжитлик билан танҳо қолдириб, улар ўлиб кетишса, шу ҳам иш бўлдими? — деб сўради у ўзидан, — бундай аҳволда инсон нима қилиши керак бўлади? У ўлганларни қабрга жойлаштиради, хоч қўяди, сўнг ақл ва хотира кучини, қўлининг чаққонлигини ва топқирликни ёрдамга чақириб, устахонага келади-да, кейинчалик унинг хотини, ўғли, қизлари бўлган нарсани заррама-зарра тўплай бошлайди. Тоғ тагидан барча зарур нарсаларни топиш мумкин бўлган Америка шаҳри бўлганда, ақли расо одам, ҳар қалай, ўзи хоҳлаган нарсани ярата олади-да.
Уларнинг қадам товушларини қум ютиб юбормоқда эди. Улар келганида қабристонда икки одам аллақачон қабрни кавлаб бўлаёзган эди.
Улар оқшомга яқин ракета олдига қайтиб келишди.
Уильямсон бошини ирғаб тош кулбага ишора қилди.
— Уларни нима қиламиз?
— Билмадим, — деди капитан.
— Балки, уларни ўчириб қўярсиз.
— Ўчириб? — капитан бир оз таажжубланди. — Бу менинг хаёлимга ҳам келмаган эди.
— Ахир сиз уларни ўзингиз билан олиб кетолмайсиз-ку?
— Йўқ, уларни бошимга ураманми?
— Наҳотки сиз уларни шу ерда, қандай бўлса шундайлигича қолдирмоқчи бўлсангиз?
Капитан Уильямсон тўппончани узатди.
— Агар бирор нарса қўлингиздан келса, сиз мендан кучлироқсиз.
Беш дақиқадан сўнг Уильямсон бошдан-оёқ терга ботганча кулбадан қайтиб келди.
— Манг, олинг тўппончангизни. Энди мен сизни тушундим. Мен уларнинг олдига қўлимда тўппонча билан кириб бордим, қизлардан бири менга жилмайди. Қолганлари ҳам. Хотини менга чой тутди. Эй худо, бу бориб турган қотиллик бўлар эди-ку!
Уайлдер бош ирғади.
— Инсон бундай мукаммал нарсани бошқа ҳеч қачон ярата олмайди. Улар узоқ умр кўриш учун яратилган. — Ўн, эллик, икки юз йил. Ана шунақа... Уларнинг яшашга... яшашга биздан ҳақлари зиғирча кам эмас. Мендан ҳам, ҳар биримиздан ҳам. — У трубкасидан кулни қоқиб туширди. — Майли, бортга чиқинглар. Парвозда давом этамиз. Бу шаҳар барибир ҳалок бўлган, у биз учун яроқсиз.
Қуёш ботди. Муздек шамол эсди. Бутун экипаж бортга чиқиб олган эди. Капитан имилларди. Уильямсон сўради:
— Сиз тушиб кетишга... э-э, улар билан хайрлашишга шошилмаяпсизми? Капитан Уильямсонга совуқ қараб қўйди.
— Бу менинг ишим.
Уайлдер оқшом шамолига юзма-юз тоғ томон одимлаб кетди. Фазогирлар унинг қораси кулба девори ичида ғойиб бўлганини кўриб туришарди. Улар аёл соясини ҳам кўришди. Улар командирнинг аёл қўлини сиқиб қўйганини ҳам кўришди.


Август 2026

ЁҚИМЛИ ЁМҒИР ЁҒАДИ

Меҳмонхона бўлмада гўё биров эшитмай қолишидан қўрққандай гапирувчи соатлар тинмай: “чиқ-чиқ, етти бўлди, тонг отди, туринг ўрнингиздан!” — деб қўшиқ айтар эди. Эрталабки сукунат чулғаган уй ҳувиллаб турарди. Соат эса ҳамон чиқиллар ва бўшлиқ томон нуқул ўзининг севган қўшиғини таратар эди: “саккиздан ўн дақиқа ўтди, нонушта қилиш вақти етти, саккиздан ўн дақиқа ўтди!”
Ошхонада печка чийиллаб уҳ тортди ва унинг ланғиллаган қорни ичидан саккизта обдон етирилган қадаҳ, тўртта сариғи аралаштирилмаган тухум, ўн олти бўлак чўчқа ёғи, икки чашка қаҳва ва икки стакан муздек сутни уфуриб ташлади.
— Бутун Калифорния штатининг Эллендайл шаҳрида икки минг олтинчи йил, тўртинчи август, — деди ошхона шифтидан бошқа бир овоз. — Бугун мистер Фезерcтоуннинг туғилган куни. Тилита тўйининг бир йиллиги. Суғурта бадалини тўлаш вақти етти. Сув, газ, чироқ пулларини ҳам тўлаб қўйиш керак.
Деворнинг аллақаеридадир бир реле шиқирлади, электр кўзлар олдида хотира тасмалари сизиб чиқа бошлади.
Саккизу бир, чиқ-чиқ, саккизу бир, ишга бориш керак, мактабга бориш керак, бўла қолинглар чаққон-чаққон, саккизу бир! Бироқ эшиклар очилиб-ёпилмас, гиламларда резина пошналарнинг юмшоқ одимлаган товуши қулоққа чалинмасди.
Ташқарида ёмғир ёғарди. Ташқи эшикдаги метеоқутича оҳиста қўшиқ куйларди: “Ёмғир ёғар кун бўйи, Иссиқроқ кийин энди...” Ёмғир томчилари ҳувиллаган уй томини ҳамон ноғора қилиб чертарди.
Ҳовлидаги гараж эшиги қаттиқ ғийқиллади, кўтарилиб очилган эшик ортидан чиқишга ҳозир турган автомашина кўринди... Икки дақиқа ўтар-ўтмас эшик яна асил ҳолатига қайтди.
Саккизу ўттиз дақиқада тухумлар бужмайиб қолди, қадаҳлар эса тошга айланди. Алюмин белкуракча уларни чаноққа итқитди, у ердан