Tasodifiy hikoya: Joniga qast qilgan madina xaqida tasirli xikoya
Madina kollej talabasi edi. Juda chiroyli bilimdon qiz edi. Ota-onasi musofirlikda bo‘lgani uchun bu...davomi
Madina kollej talabasi edi. Juda chiroyli bilimdon qiz edi. Ota-onasi musofirlikda bo‘lgani uchun bu...davomi
Библиотека | Boshqalar | Marsga Xujum Rey Bredberi romani
бўлиб қолишди. Охири капитан деди:
— Йўқ, барибир, гапимизга қулоқ соладиган одамни топмай қўймаймиз.
— Ҳозирча кетиб, кейин қайтиб келсак-чи? — мунгли ҳолда деди ўртоқларидан бири. — Учиб кетиб яна қўнсак, учиб кетиб яна қўнсак. Бунгача уларнинг ақли кириб, бизларни кутиб олишга тараддуд кўришармиди.
— Ҳа, шундай қилмаса бўлмайдиганга ўхшайди, — тўнғиллаб деди ғамгин капитан.
Шаҳарча жиз-биз эди. Марсликлар уйларига гоҳ кириб, гоҳ чиқар, бир-бири билан саломлашардилар, улар юзларига ёқимли хилма-хиллик учун олтин, мовий, қизил рангдаги ниқоблар кийиб олган эдилар, бундан ташқари, кумуш лабли ва бринч қошли, кулиб турган ва тумшайган ниқоблар ҳам бор эди. Хуллас, ҳар бир ниқоб ўз эгасининг ахлоқини намойиш этиб турарди. Узоқ йўл босиб, қора терга ботган ерликлар тўхтадилар ва ёшгина қизалоқдан мистер Ииининг қаерда яшашини сўрадилар.
— Ҳов, ана у ерда, — боши билан имлаб кўрсатди қизалоқ.
Капитан тоқатсизлик билан, эҳтиёткорона бир тиззасига чўкди-да, қизалоқнинг маъсумгина чеҳрасига қаради.
— Ҳой қизалоқ, биласанми, сенга бир нарса айтмоқчиман.
У қизалоқни тиззасига ўтқазди-да, кенг кафтлари билан унинг қорача қўлчаларини сиқди, гўё тун бўйи унга эртак сўзламоқчидек, гўё бир-биридан қизиқ воқеа ва тафсилотларни шошмасдан қизалоқнинг ёш шуурига эринмай жойламоқчи бўлгандек.
— Биласанми, жажжигинам, ярим йил муқаддам Марсга бошқа бир ракета учиб келар эди. Унда Йорк исмли бир одам ўз ёрдамчиси билан бўларди. Биз унга нима бўлганини билмаймиз. Балки улар ҳалокатга учрагандир, улар ракетада учиб келар эдилар, биз ҳам ракетада учиб келдик. Ишонмасанг, ана, бир кўриб қўй-а, қара, қандай катта ракета! Шунинг учун биз иккинчи экспедициямиз, биздан олдин эса биринчи бўлган эди. Биз Ернинг ўзидан узоқ учиб келдик...
Қизалоқ беихтиёр бир қўлини бўшатди-да, юзига лоқайдликни ифода этувчи олтин ниқобни тушириб олди. Сўнг ўйинчоқ олтин ўргимчак уясини олиб, уни ерга тушириб юборди, капитан эса ҳамон унга уқдирарди. Ўйинчоқ ўргимчак итоаткорона қизалоқнинг тиззасига ўрмалаб чиқди, қизалоқ эса лоқайд бир тарзда ҳалиги ниқобининг тирқишчасидан уни кузатиб турарди: капитан беозоргина ўргимчакни итқитиб юборди-да, ўз саргузаштларини ҳикоя қилишда давом этди.
— Биз — ерликлармиз, деди у. — Гапимга ишонасанми?
— Ҳа. — Қизалоқ оёқларининг бармоқлари қумда нималар чизаётганига кўзининг қири билан қараб турарди.
— Жуда ақлли қизалоқ экансан. — Командир уни ўзига қаратиш учун қизалоқнинг қўлини ярим ҳазил-ярим чин билан чимчилаб қўйди. — Биз ўзимизга ракета қуриб олдик, бунга ишонасанми?
Қизалоқ бармоғини бурнига тиқди.
— А-ҳа.
— Ва... йўқ, йўқ, доногинам. Бармоғингни бурнингдан ол... Ва мен самовий кема командири, ва...
— Бундай ракетада тарихда ҳали ҳеч ким ҳеч қачон коинотга чиққан эмас, — дона-дона қилиб деди кўзларини қисганча қизалоқ.
— Қойил! Буни қандай биласан?
— Телепатия. — У бармоғини наридан-бери тиззасига суртди.
— Хўш? Наҳотки бу сени озгина бўлса-да, қизиқтирмаса? — деярли қичқириб деди командир. — Наҳотки, бундан хурсанд эмассан?
— Ундан кўра сиз мистер Ииининг олдига борсангиз, яхши бўларди. — Қизалоқ ўйинчоқни ерга тушириб юборди. — У сизлар билан жон-жон деб гаплашади.
Шундай дея қизалоқ изма-из ўзи билан югуриб кетаётган ўйинчоқ-ўргимчак ҳамроҳлигида қочиб кетди.
Командир қизга қўлини узатганча ва орқасидан қараганча жойида ўтириб қолаверди. У кўзларига ёш қалқиб чиққанини ҳис қилди. Ночор аҳволда оғзини очиб, бўм-бўш қўлларига қараб қўйди. Ўз сояларидан кўз узмай, ўртоқлари унинг ёнида турарди. Улар йўлдаги тошларга тупуришди...
Мистер Ииининг ўзи эшикни очди. У маърузага шошарди, бироқ агар тезроқ ичкарига кириб муддаога кўчиб қолишса, улар учун бир неча дақиқа вақтини ажратишга тайёр эди...
— Кўп вақтингизни олмаймиз, — деди капитан шишган қовоқларини ҳорғин кўтариб. — Биз Ердан келганмиз, анави ерда ракетамиз турибди, биз тўрттамиз — уч фазогир ва командир. Биз бутунлай ҳолдан тойганмиз, қорнимиз оч. Ухлашга қулай жой қидираяпмиз. Кимдир бизга шаҳарча калитини топширса ёки шунга ўхшаган бирор ёрдам берса яхши бўларди, қўлларимизни қисиб, урра деб қичқиришса, “табриклаймиз, чол боболар!” дейишса бошимиз кўкка етар эди. Бор-йўқ илтимосимиз шу!
Мистер Иии дароз гавдали, қалин кўк шишали кўзойнак ортига яширинган сарғиш кўзли одам эди. Ёзув столи узра энгашиб, у қандайдир қоғозларни ўйчан варақларди, ора-чора синчков нигоҳлари билан меҳмонларга қараб қўярди.
— Бу иш қоғозлари қайси гўрга кетди экан-а. — У столнинг барча тортмаларини титиб чиқди. — Қаерга қўйдим-а? — У қовоғини уйди. — Қаердадир, мана бу ердамиди-ей... Эй, ҳа, мана улар! Марҳамат! — у шиддат билан капитанга қоғозни узатди. — Сиз буларга имзо чекишингиз керак. — Мана бу даҳмазаларни ўқиб чиқишимиз керакми?
Кўзойнакнинг қалин шишалари капитанга қадалди.
— Ахир ўзингиз айтмадингизми, Ердан келдик деб? Шундай экан, бунга имзо чекинг, вассалом.
Капитан имзо чекди.
— Команда ҳам имзо чекиши керакми?
Мистер Иии унга қаради, қолган учаласига ҳам қаради ва масхараомуз қаҳ-қаҳ уриб кулиб юборди.
— Булар ҳам имзо чекиши керакми?! Ваҳ-ҳаҳ-ҳа! Эй, қойил-эй! Улар... улар... — унинг кўзларидан ёш оқа кетди. У тиззасига шап этиб урди-да, кулгидан икки букилиб қолди. У оғзини карракдек очиб кулар эди. У столга ёпишиб олди. — Улар ҳам имзо чексин эмиш!..
Фазогирлар хўмрайишди.
— Бунинг нима куладиган жойи бор экан?
— Улар ҳам имзо чексин эмиш! — Азбаройи кўп кулганидан чарчаб, уҳ тортиб деди мистер Иии. — Тағин кулгили эмасмиш! Мен буларни албатта мистер Ыыыга айтаман! — у кулгидан ўзини тўхтатолмай, имзо чекилган иш қоғозларига кўз югуртирди. — Ҳаммаси жойидага ўхшайди. — У бош ирғаб қўйди. — Ахир охир-оқибатда зарур бўлиб қолса, ҳатто эвтанизияга ҳам рози улар. — У яна узоқ ҳингирлаб кулди.
— Нимага рози!
— Бўпти, қўяверинг, менинг сизга асраган бир нарсам бор. Мана. Манави калитни олинг.
Капитаннинг юзи кундай ёришиб кетди.
— О, бу қандай буюк шараф!
— Бу шаҳар калити эмас, тўнка! — тўнғиллади мистер Иии.
— Уйнинг калити. Йўлакдан тўғри боринглар-да, катта эшикни очинг, ичкарига киринг-да, уни зичлаб ёпиб қўйинг. Ўша ерда тунашингиз мумкин. Эрталаб эса мен ҳузурингизга мистер Ыыыни юбораман.
Капитан журъатсизгина калитни олди. У бошини хам қилиб турарди. Ўртоқлари жойидан қилт этмасди. Гўё баданларидаги ҳамма қон сўриб олингандек, улар тамоман ҳолдан тойган эдилар.
— Хўш, тағин нима? Нима гап ўзи? — сўради мистер Иии. — Нимани кутаяпсиз? Нима хоҳлайсиз? — У капитанга яқинроқ борди-да, бошини эгиб пастдан унинг юзига қаради. — Гапиринг, ахир!
— Сиз ҳатто... — деб гап бошлади капитан. — Яна айтмоқчиманки... ўйлашга ҳам... — у чайналди. — Биз қаттиқ меҳнат қилдик, узоқ йўл босиб келдик, балки, ҳалиги, нима эди, қўлимизни сиқарсиз ва... ҳеч бўлмаганда “баракалла!” дерсиз... — У жим бўлиб қолди.
Мистер Иии истамайгина унга қўлини тутди.
— Табриклайман! — Унинг лабларида совуқ табассум жилваланди. — Табриклайман. — У орқа ўгирди. — Энди мен борай. Калитни эсингиздан чиқарманг.
Шундай дея у гўё меҳмонлар ҳавода эриб кетгандек, уларга ортиқ эътибор ҳам қилмай, мистер
— Йўқ, барибир, гапимизга қулоқ соладиган одамни топмай қўймаймиз.
— Ҳозирча кетиб, кейин қайтиб келсак-чи? — мунгли ҳолда деди ўртоқларидан бири. — Учиб кетиб яна қўнсак, учиб кетиб яна қўнсак. Бунгача уларнинг ақли кириб, бизларни кутиб олишга тараддуд кўришармиди.
— Ҳа, шундай қилмаса бўлмайдиганга ўхшайди, — тўнғиллаб деди ғамгин капитан.
Шаҳарча жиз-биз эди. Марсликлар уйларига гоҳ кириб, гоҳ чиқар, бир-бири билан саломлашардилар, улар юзларига ёқимли хилма-хиллик учун олтин, мовий, қизил рангдаги ниқоблар кийиб олган эдилар, бундан ташқари, кумуш лабли ва бринч қошли, кулиб турган ва тумшайган ниқоблар ҳам бор эди. Хуллас, ҳар бир ниқоб ўз эгасининг ахлоқини намойиш этиб турарди. Узоқ йўл босиб, қора терга ботган ерликлар тўхтадилар ва ёшгина қизалоқдан мистер Ииининг қаерда яшашини сўрадилар.
— Ҳов, ана у ерда, — боши билан имлаб кўрсатди қизалоқ.
Капитан тоқатсизлик билан, эҳтиёткорона бир тиззасига чўкди-да, қизалоқнинг маъсумгина чеҳрасига қаради.
— Ҳой қизалоқ, биласанми, сенга бир нарса айтмоқчиман.
У қизалоқни тиззасига ўтқазди-да, кенг кафтлари билан унинг қорача қўлчаларини сиқди, гўё тун бўйи унга эртак сўзламоқчидек, гўё бир-биридан қизиқ воқеа ва тафсилотларни шошмасдан қизалоқнинг ёш шуурига эринмай жойламоқчи бўлгандек.
— Биласанми, жажжигинам, ярим йил муқаддам Марсга бошқа бир ракета учиб келар эди. Унда Йорк исмли бир одам ўз ёрдамчиси билан бўларди. Биз унга нима бўлганини билмаймиз. Балки улар ҳалокатга учрагандир, улар ракетада учиб келар эдилар, биз ҳам ракетада учиб келдик. Ишонмасанг, ана, бир кўриб қўй-а, қара, қандай катта ракета! Шунинг учун биз иккинчи экспедициямиз, биздан олдин эса биринчи бўлган эди. Биз Ернинг ўзидан узоқ учиб келдик...
Қизалоқ беихтиёр бир қўлини бўшатди-да, юзига лоқайдликни ифода этувчи олтин ниқобни тушириб олди. Сўнг ўйинчоқ олтин ўргимчак уясини олиб, уни ерга тушириб юборди, капитан эса ҳамон унга уқдирарди. Ўйинчоқ ўргимчак итоаткорона қизалоқнинг тиззасига ўрмалаб чиқди, қизалоқ эса лоқайд бир тарзда ҳалиги ниқобининг тирқишчасидан уни кузатиб турарди: капитан беозоргина ўргимчакни итқитиб юборди-да, ўз саргузаштларини ҳикоя қилишда давом этди.
— Биз — ерликлармиз, деди у. — Гапимга ишонасанми?
— Ҳа. — Қизалоқ оёқларининг бармоқлари қумда нималар чизаётганига кўзининг қири билан қараб турарди.
— Жуда ақлли қизалоқ экансан. — Командир уни ўзига қаратиш учун қизалоқнинг қўлини ярим ҳазил-ярим чин билан чимчилаб қўйди. — Биз ўзимизга ракета қуриб олдик, бунга ишонасанми?
Қизалоқ бармоғини бурнига тиқди.
— А-ҳа.
— Ва... йўқ, йўқ, доногинам. Бармоғингни бурнингдан ол... Ва мен самовий кема командири, ва...
— Бундай ракетада тарихда ҳали ҳеч ким ҳеч қачон коинотга чиққан эмас, — дона-дона қилиб деди кўзларини қисганча қизалоқ.
— Қойил! Буни қандай биласан?
— Телепатия. — У бармоғини наридан-бери тиззасига суртди.
— Хўш? Наҳотки бу сени озгина бўлса-да, қизиқтирмаса? — деярли қичқириб деди командир. — Наҳотки, бундан хурсанд эмассан?
— Ундан кўра сиз мистер Ииининг олдига борсангиз, яхши бўларди. — Қизалоқ ўйинчоқни ерга тушириб юборди. — У сизлар билан жон-жон деб гаплашади.
Шундай дея қизалоқ изма-из ўзи билан югуриб кетаётган ўйинчоқ-ўргимчак ҳамроҳлигида қочиб кетди.
Командир қизга қўлини узатганча ва орқасидан қараганча жойида ўтириб қолаверди. У кўзларига ёш қалқиб чиққанини ҳис қилди. Ночор аҳволда оғзини очиб, бўм-бўш қўлларига қараб қўйди. Ўз сояларидан кўз узмай, ўртоқлари унинг ёнида турарди. Улар йўлдаги тошларга тупуришди...
Мистер Ииининг ўзи эшикни очди. У маърузага шошарди, бироқ агар тезроқ ичкарига кириб муддаога кўчиб қолишса, улар учун бир неча дақиқа вақтини ажратишга тайёр эди...
— Кўп вақтингизни олмаймиз, — деди капитан шишган қовоқларини ҳорғин кўтариб. — Биз Ердан келганмиз, анави ерда ракетамиз турибди, биз тўрттамиз — уч фазогир ва командир. Биз бутунлай ҳолдан тойганмиз, қорнимиз оч. Ухлашга қулай жой қидираяпмиз. Кимдир бизга шаҳарча калитини топширса ёки шунга ўхшаган бирор ёрдам берса яхши бўларди, қўлларимизни қисиб, урра деб қичқиришса, “табриклаймиз, чол боболар!” дейишса бошимиз кўкка етар эди. Бор-йўқ илтимосимиз шу!
Мистер Иии дароз гавдали, қалин кўк шишали кўзойнак ортига яширинган сарғиш кўзли одам эди. Ёзув столи узра энгашиб, у қандайдир қоғозларни ўйчан варақларди, ора-чора синчков нигоҳлари билан меҳмонларга қараб қўярди.
— Бу иш қоғозлари қайси гўрга кетди экан-а. — У столнинг барча тортмаларини титиб чиқди. — Қаерга қўйдим-а? — У қовоғини уйди. — Қаердадир, мана бу ердамиди-ей... Эй, ҳа, мана улар! Марҳамат! — у шиддат билан капитанга қоғозни узатди. — Сиз буларга имзо чекишингиз керак. — Мана бу даҳмазаларни ўқиб чиқишимиз керакми?
Кўзойнакнинг қалин шишалари капитанга қадалди.
— Ахир ўзингиз айтмадингизми, Ердан келдик деб? Шундай экан, бунга имзо чекинг, вассалом.
Капитан имзо чекди.
— Команда ҳам имзо чекиши керакми?
Мистер Иии унга қаради, қолган учаласига ҳам қаради ва масхараомуз қаҳ-қаҳ уриб кулиб юборди.
— Булар ҳам имзо чекиши керакми?! Ваҳ-ҳаҳ-ҳа! Эй, қойил-эй! Улар... улар... — унинг кўзларидан ёш оқа кетди. У тиззасига шап этиб урди-да, кулгидан икки букилиб қолди. У оғзини карракдек очиб кулар эди. У столга ёпишиб олди. — Улар ҳам имзо чексин эмиш!..
Фазогирлар хўмрайишди.
— Бунинг нима куладиган жойи бор экан?
— Улар ҳам имзо чексин эмиш! — Азбаройи кўп кулганидан чарчаб, уҳ тортиб деди мистер Иии. — Тағин кулгили эмасмиш! Мен буларни албатта мистер Ыыыга айтаман! — у кулгидан ўзини тўхтатолмай, имзо чекилган иш қоғозларига кўз югуртирди. — Ҳаммаси жойидага ўхшайди. — У бош ирғаб қўйди. — Ахир охир-оқибатда зарур бўлиб қолса, ҳатто эвтанизияга ҳам рози улар. — У яна узоқ ҳингирлаб кулди.
— Нимага рози!
— Бўпти, қўяверинг, менинг сизга асраган бир нарсам бор. Мана. Манави калитни олинг.
Капитаннинг юзи кундай ёришиб кетди.
— О, бу қандай буюк шараф!
— Бу шаҳар калити эмас, тўнка! — тўнғиллади мистер Иии.
— Уйнинг калити. Йўлакдан тўғри боринглар-да, катта эшикни очинг, ичкарига киринг-да, уни зичлаб ёпиб қўйинг. Ўша ерда тунашингиз мумкин. Эрталаб эса мен ҳузурингизга мистер Ыыыни юбораман.
Капитан журъатсизгина калитни олди. У бошини хам қилиб турарди. Ўртоқлари жойидан қилт этмасди. Гўё баданларидаги ҳамма қон сўриб олингандек, улар тамоман ҳолдан тойган эдилар.
— Хўш, тағин нима? Нима гап ўзи? — сўради мистер Иии. — Нимани кутаяпсиз? Нима хоҳлайсиз? — У капитанга яқинроқ борди-да, бошини эгиб пастдан унинг юзига қаради. — Гапиринг, ахир!
— Сиз ҳатто... — деб гап бошлади капитан. — Яна айтмоқчиманки... ўйлашга ҳам... — у чайналди. — Биз қаттиқ меҳнат қилдик, узоқ йўл босиб келдик, балки, ҳалиги, нима эди, қўлимизни сиқарсиз ва... ҳеч бўлмаганда “баракалла!” дерсиз... — У жим бўлиб қолди.
Мистер Иии истамайгина унга қўлини тутди.
— Табриклайман! — Унинг лабларида совуқ табассум жилваланди. — Табриклайман. — У орқа ўгирди. — Энди мен борай. Калитни эсингиздан чиқарманг.
Шундай дея у гўё меҳмонлар ҳавода эриб кетгандек, уларга ортиқ эътибор ҳам қилмай, мистер