Tasodifiy hikoya: Янги йил кечалари 4
Мансур бошка чидаб туролмади. Умуман олганда у хотини Нигора билан бола тугилгандан сунг деярли сики...davomi
Мансур бошка чидаб туролмади. Умуман олганда у хотини Нигора билан бола тугилгандан сунг деярли сики...davomi
KUYGAN SHAHAR(by Probel)
| Добавил: | Probel (07.05.2016 / 17:35) |
| Рейтинг: |  (0) |
| Прочтений: | 28945 |
| Комментарии: | Комментарии закрыты |
KUYGAN SHAHAR
Kampir yetmishlarga borgan, cho’pday ozg’in, iyagi ertaklardagi yalmog’iz kampirning iyagiday oldga turtib chiqqan, lablari hayotning sho’rish azoblarini tatib ko’raverganidan tirishib-burishib qolganday so’lg’in va quruq, burni so’ppaygan, kirtaygan ko’zlari chuqur botgan – ma’yus boqar, ammo jahli chiqqanida nafaqat ko’zlari xunukdan xunuk chaqchayar, balki butun yuzida qo’rqinchli ifoda paydo bo’lardi, qoqsuyak gavdasi esa xiyol egik, lekin juda serharakat, chaqqon, kiyimlari esa hamisha toza va ohorli edi.
U g’ira-shira qorong’ida achigan-chirigan hidlar anqigan meva-cheva bozoriga odatdagiday hammadan oldin keldi. Bir qo’lida qo’sh termos va boshqa qaqur-ququrlari ortilgan yap-yangi aravacha, ikkinchi qo’lida kattagina to’rvaxalta. Tez yurganidan harsillab nafas olardi. Kampir aravachani tortib kelarkan, qaddi yanada egilar, shuning uchun ham ko’ylagining old etagi uzunroqday ko’rinardi.
Kampir yetib kelganida oltmishlarga borgan, soch-soqoliga oq oralay boshlagan qorovul endigina katta jigarrang temir darvozani ochib, atrofni ko’zdan kechirayotgan edi. U tong yorishmasdan bozorda paydo bo’lgan kampirga ko’zi tushib, norozilik bilan g’o’ldirab qo’ydi:
– Saharlab balo bormikin bu qari qarg’aga.
Yaxshi hamki kampirning qulog’i sal og’irroq, aks holda bechora qorovulning soch-soqolidan asar ham qolmasmidi? Biroq kampir qorovul bilan so’rashmasdan o’tmaydi.
– Yaxshi yuribsanmi, Boltavoy? Bola-chaqang omonmi?
– Ha, omon, omon. Omon bo’lmay nima… – yoqtirmayroq javob berdi qorovul. – Faqat siz qachon mening ismim Boltavoy emasligiga ahamiyat berarkansiz?
– Mening uycham ham omonmi, Boltavoy?
– Omon, omon. Ana, qo’qqayib turibdi. Eshik-derazalari berkitilgan bo’lsa, kim ham teginardi?
– Ha, yaxshi…
Kampir bir oz yurgach, chapga burilib, g’ira-shirada oqarinqirab turgan uychaga yaqin keldi.
Qishda qalin paltosining, yoz bo’lsa ko’ylagining ustidan mudom kiyib yuradigan yengil kamzuli cho’ntagidan kalit chiqarib, eshikni ochdi, ichkariga kirdi.Zum o’tmay, xuddi kampir kelishini kutib turganday bozor birdan jonlandi. Darvozadan turli kishilar, sotuvchilar, oshxona egalari, bozor xodimlari kirib kela boshladi. Kechasi uyum-uyum qoplari ustida tunab qoladigan dehqon-sotuvchilar negadir har doim hammadan keyin, bozorda shovqin-suron qo’pganidan so’ng erinibgina uyg’onishadi.
Bu vaqtda kampir biriga choy, yana biriga achchiq qahva damlangan termoslari yonida kela-kelguncha shaqir-shuqur qilgan chashkalarini chayishga ulgurib, har doimgi mijozlarini kutib olishga shay turardi.
– Roziyaxon, mana qahvangiz, – kampir qaynoq hovur ko’tarilayotgan chashkani qirq besh-ellik yoshlardagi ayolga uzatdi. – Kecha bundan keyin sal quyuqroq damlang, degandingiz, mana, aytganingizday damladim.
Kartoshka-piyoz qoplarining ustida o’tirgan Roziyaxon deganlari – uning ismi aslida Salimaxon, lekin kampir uni har doim Roziyaxon deb ataydi, u to’ladan kelgan, bilaklari lorsillagan, oytovoqday yuzida ko’zlari bir chiziqday bilinib-bilinmay turgan, shartakiroq ayol, – yoyilib iljaygancha kampirning qo’lidan chashkani olarkan:
– O’zimning aqlli opoqimdan aylanay! – dedi go’yo qarshisida yetmish yashar kampir emas, yetti yashar bola turganday erkalab. – Oh, oh, hidini qarang, hidini… Ertaga
yana shunaqasidan bo’lsin, xo’pmi?
– Xo’p.
Salima-Roziya choychaqa uzatdi.
– Endi boraqoling. Siz bilan valaqlashishga vaqtim yo’q.
Kampir xursand bo’lib pulni oldi, sanamasdan cho’ntagiga solib qo’ydi-da, aravachasini sud-rab yo’lida davom etdi.
Ikki-ikki yarim soat ichida mijozlarini choy va qahva bilan siylab chiqqan kampir choshgohgacha – yana choy tarqatish vaqti bo’lguncha bekor turmaslik uchun o’ziga ish
qidira boshladi. Ahvol deyarli har doim shunday: sotuvchilarni choy va qahva bilan siylab bo’lgach, u aravachasi bilan birovlarning yukini tashiydi, kartoshka-piyoz saralaydi, juda bo’lmasa som-sapazlarga yordamlashib, choychaqa ishlaydi. Yoki bir chekkaga o’tib ishtiyoq va diqqat bilan aravasini tozalab, u yer-bu yerini ko’zdan kechirgan bo’ladi. Ishqilib bekor turmaydi-da.
Faqat choshgohdagi “chaypite”dan keyingina kampir bir oz nafas rostlash va gurunglashish uchun tanish mijozlaridan birining oldiga kelib dardlashib o’tiradi.
– Uf, charchadim, Jamila, judayam charchadim… – deya zorlandi u odatdagiday horg’inlik bilan. – Bolalarim qachon katta bo’lisharkin-a?! Ishonasanmi, kechqurunlari oyoqlarim shunaqa qaqshaydiki! Ayniqsa boshim shunday og’riydiki, xuddi qizilishton tumshug’i bilan daraxtni to’qillatib urganday bir shovqin quloqlarimda g’uvillab ketadi…
Savdo tig’iz bo’lishiga qaramay, kampirni eshitish uchun hamisha vaqt topadigan, ko’ngli bo’sh, rahmdil olma sotuvchi ayol – darvoqe uning ismi Sojida, lekin kampir unga Jamila deb murojaat qiladi, – achinayotganini sezdirmasdan:
– Qizingizning bo’yi cho’zilib qopti, xudo xohlasa hademay yoningizga kiradi, – dedi xayrihohlik bilan. – Ko’pam o’zingizni urintiravermang, charchab qolasiz.
– Charchasam go’rga, – dedi kampir. – Charchasam nima bo’pti, bir yumalab uxlab olsam, hammasi o’tib ketadi. Mendan ko’ra, bolalarimga qiyin. Ular mensiz qiynalib ketishdi. Axir o’zingizdan qiyos-da, tong saharlab bozorga kelib, qosh qorayganda uyga borasiz. Bola bechoralar nima yeb, nima ichib o’tirishibdi… Bir yerlari og’rib qolsa, kimga aytishadi… Kim ularning jonlariga oro kiradi?.. Kecha kenjatoyim Farruxning qorni og’rib qopti. Bechora bolam tushgacha to’shakda buralib yotibdi… Men bundan bexabar…
– Noila qaramabdimi ukasiga? – so’radi Jamila-Sojida.
– Qaragan. Qizim boyoqish ukasiga mehribon. Dori beribdi, qornini jun ro’mol bilan bog’lab qo’yibdi. Lekin Farrux tinchlanavermagandan keyin ukasiga qo’shilib yig’labdi-da bechora…
– Ha, tirikchilik-da endi… Iloj qancha…
– Tirikchilik ham o’lsin. Ertadan kechgacha bozorda izg’ib yurganimga yarasha, durustroq topsam edi.
– Siz yaxshi topasiz, opoqi. Hadeb o’zingizni qiynayvermang.
– Be, qayoqda… Kecha kun bo’yi pattachilar quvg’inida yurdim. U yoqqa o’tsam ham, bu yoqqa o’tsam ham ketimdan qolishmadi. Oxiri bozordan haydab chiqarishdi. Qanaqadir tekshiruvchi kelarmishmi-ey. Siz eshitmadingizmi?
– Yo’-o’q… Eshitmadim…
– Sizga yaxshi, har qalay bozorda o’z joyingiz bor. Shuning uchun ham sizga indashmaydi. Bizga o’xshaganlarni esa kun bo’yi ortimizdan quvishadi, yaramaslar.
– Sizziyam uychangiz bor-ku…
– Be… Bu uychani Narimon boyvachcha in’om qilgan. Savob uchun degandir-da. Lekin u yerda o’tirgim kelmaydi.
– Sizlar ham patta olsangiz yaxshi bo’lardi.
– Be, o’zi arzimagan choychaqa ishlasam, bu pulga patta olamanmi, ro’zg’orga ishlatamanmi?
– Ha, mayli… Hali hammasi yaxshi bo’ladi, kuyinmang.
Kampir bir lahza jim qoldi. So’ng mahzun ohangda dedi:
– Ha, yaxshi bo’lib ketar. Lekin ungacha yeta olarmikinmiz?.. – kampir chuqur xo’rsindi. Mung’ayib qoldi. Shunday kezlarda u allaqachon umrini yashab bo’lgan, qurib-qovjiragan bo’lsa-da, daraxt shoxida ilinib, amal-taqal jon saqlab turgan yaproqqa o’xshardi.
– Xudo xohlasa hammasi yaxshi bo’ladi, – dedi Sojida-Jamila.
Kampir yetmishlarga borgan, cho’pday ozg’in, iyagi ertaklardagi yalmog’iz kampirning iyagiday oldga turtib chiqqan, lablari hayotning sho’rish azoblarini tatib ko’raverganidan tirishib-burishib qolganday so’lg’in va quruq, burni so’ppaygan, kirtaygan ko’zlari chuqur botgan – ma’yus boqar, ammo jahli chiqqanida nafaqat ko’zlari xunukdan xunuk chaqchayar, balki butun yuzida qo’rqinchli ifoda paydo bo’lardi, qoqsuyak gavdasi esa xiyol egik, lekin juda serharakat, chaqqon, kiyimlari esa hamisha toza va ohorli edi.
U g’ira-shira qorong’ida achigan-chirigan hidlar anqigan meva-cheva bozoriga odatdagiday hammadan oldin keldi. Bir qo’lida qo’sh termos va boshqa qaqur-ququrlari ortilgan yap-yangi aravacha, ikkinchi qo’lida kattagina to’rvaxalta. Tez yurganidan harsillab nafas olardi. Kampir aravachani tortib kelarkan, qaddi yanada egilar, shuning uchun ham ko’ylagining old etagi uzunroqday ko’rinardi.
Kampir yetib kelganida oltmishlarga borgan, soch-soqoliga oq oralay boshlagan qorovul endigina katta jigarrang temir darvozani ochib, atrofni ko’zdan kechirayotgan edi. U tong yorishmasdan bozorda paydo bo’lgan kampirga ko’zi tushib, norozilik bilan g’o’ldirab qo’ydi:
– Saharlab balo bormikin bu qari qarg’aga.
Yaxshi hamki kampirning qulog’i sal og’irroq, aks holda bechora qorovulning soch-soqolidan asar ham qolmasmidi? Biroq kampir qorovul bilan so’rashmasdan o’tmaydi.
– Yaxshi yuribsanmi, Boltavoy? Bola-chaqang omonmi?
– Ha, omon, omon. Omon bo’lmay nima… – yoqtirmayroq javob berdi qorovul. – Faqat siz qachon mening ismim Boltavoy emasligiga ahamiyat berarkansiz?
– Mening uycham ham omonmi, Boltavoy?
– Omon, omon. Ana, qo’qqayib turibdi. Eshik-derazalari berkitilgan bo’lsa, kim ham teginardi?
– Ha, yaxshi…
Kampir bir oz yurgach, chapga burilib, g’ira-shirada oqarinqirab turgan uychaga yaqin keldi.
Qishda qalin paltosining, yoz bo’lsa ko’ylagining ustidan mudom kiyib yuradigan yengil kamzuli cho’ntagidan kalit chiqarib, eshikni ochdi, ichkariga kirdi.Zum o’tmay, xuddi kampir kelishini kutib turganday bozor birdan jonlandi. Darvozadan turli kishilar, sotuvchilar, oshxona egalari, bozor xodimlari kirib kela boshladi. Kechasi uyum-uyum qoplari ustida tunab qoladigan dehqon-sotuvchilar negadir har doim hammadan keyin, bozorda shovqin-suron qo’pganidan so’ng erinibgina uyg’onishadi.
Bu vaqtda kampir biriga choy, yana biriga achchiq qahva damlangan termoslari yonida kela-kelguncha shaqir-shuqur qilgan chashkalarini chayishga ulgurib, har doimgi mijozlarini kutib olishga shay turardi.
– Roziyaxon, mana qahvangiz, – kampir qaynoq hovur ko’tarilayotgan chashkani qirq besh-ellik yoshlardagi ayolga uzatdi. – Kecha bundan keyin sal quyuqroq damlang, degandingiz, mana, aytganingizday damladim.
Kartoshka-piyoz qoplarining ustida o’tirgan Roziyaxon deganlari – uning ismi aslida Salimaxon, lekin kampir uni har doim Roziyaxon deb ataydi, u to’ladan kelgan, bilaklari lorsillagan, oytovoqday yuzida ko’zlari bir chiziqday bilinib-bilinmay turgan, shartakiroq ayol, – yoyilib iljaygancha kampirning qo’lidan chashkani olarkan:
– O’zimning aqlli opoqimdan aylanay! – dedi go’yo qarshisida yetmish yashar kampir emas, yetti yashar bola turganday erkalab. – Oh, oh, hidini qarang, hidini… Ertaga
yana shunaqasidan bo’lsin, xo’pmi?
– Xo’p.
Salima-Roziya choychaqa uzatdi.
– Endi boraqoling. Siz bilan valaqlashishga vaqtim yo’q.
Kampir xursand bo’lib pulni oldi, sanamasdan cho’ntagiga solib qo’ydi-da, aravachasini sud-rab yo’lida davom etdi.
Ikki-ikki yarim soat ichida mijozlarini choy va qahva bilan siylab chiqqan kampir choshgohgacha – yana choy tarqatish vaqti bo’lguncha bekor turmaslik uchun o’ziga ish
qidira boshladi. Ahvol deyarli har doim shunday: sotuvchilarni choy va qahva bilan siylab bo’lgach, u aravachasi bilan birovlarning yukini tashiydi, kartoshka-piyoz saralaydi, juda bo’lmasa som-sapazlarga yordamlashib, choychaqa ishlaydi. Yoki bir chekkaga o’tib ishtiyoq va diqqat bilan aravasini tozalab, u yer-bu yerini ko’zdan kechirgan bo’ladi. Ishqilib bekor turmaydi-da.
Faqat choshgohdagi “chaypite”dan keyingina kampir bir oz nafas rostlash va gurunglashish uchun tanish mijozlaridan birining oldiga kelib dardlashib o’tiradi.
– Uf, charchadim, Jamila, judayam charchadim… – deya zorlandi u odatdagiday horg’inlik bilan. – Bolalarim qachon katta bo’lisharkin-a?! Ishonasanmi, kechqurunlari oyoqlarim shunaqa qaqshaydiki! Ayniqsa boshim shunday og’riydiki, xuddi qizilishton tumshug’i bilan daraxtni to’qillatib urganday bir shovqin quloqlarimda g’uvillab ketadi…
Savdo tig’iz bo’lishiga qaramay, kampirni eshitish uchun hamisha vaqt topadigan, ko’ngli bo’sh, rahmdil olma sotuvchi ayol – darvoqe uning ismi Sojida, lekin kampir unga Jamila deb murojaat qiladi, – achinayotganini sezdirmasdan:
– Qizingizning bo’yi cho’zilib qopti, xudo xohlasa hademay yoningizga kiradi, – dedi xayrihohlik bilan. – Ko’pam o’zingizni urintiravermang, charchab qolasiz.
– Charchasam go’rga, – dedi kampir. – Charchasam nima bo’pti, bir yumalab uxlab olsam, hammasi o’tib ketadi. Mendan ko’ra, bolalarimga qiyin. Ular mensiz qiynalib ketishdi. Axir o’zingizdan qiyos-da, tong saharlab bozorga kelib, qosh qorayganda uyga borasiz. Bola bechoralar nima yeb, nima ichib o’tirishibdi… Bir yerlari og’rib qolsa, kimga aytishadi… Kim ularning jonlariga oro kiradi?.. Kecha kenjatoyim Farruxning qorni og’rib qopti. Bechora bolam tushgacha to’shakda buralib yotibdi… Men bundan bexabar…
– Noila qaramabdimi ukasiga? – so’radi Jamila-Sojida.
– Qaragan. Qizim boyoqish ukasiga mehribon. Dori beribdi, qornini jun ro’mol bilan bog’lab qo’yibdi. Lekin Farrux tinchlanavermagandan keyin ukasiga qo’shilib yig’labdi-da bechora…
– Ha, tirikchilik-da endi… Iloj qancha…
– Tirikchilik ham o’lsin. Ertadan kechgacha bozorda izg’ib yurganimga yarasha, durustroq topsam edi.
– Siz yaxshi topasiz, opoqi. Hadeb o’zingizni qiynayvermang.
– Be, qayoqda… Kecha kun bo’yi pattachilar quvg’inida yurdim. U yoqqa o’tsam ham, bu yoqqa o’tsam ham ketimdan qolishmadi. Oxiri bozordan haydab chiqarishdi. Qanaqadir tekshiruvchi kelarmishmi-ey. Siz eshitmadingizmi?
– Yo’-o’q… Eshitmadim…
– Sizga yaxshi, har qalay bozorda o’z joyingiz bor. Shuning uchun ham sizga indashmaydi. Bizga o’xshaganlarni esa kun bo’yi ortimizdan quvishadi, yaramaslar.
– Sizziyam uychangiz bor-ku…
– Be… Bu uychani Narimon boyvachcha in’om qilgan. Savob uchun degandir-da. Lekin u yerda o’tirgim kelmaydi.
– Sizlar ham patta olsangiz yaxshi bo’lardi.
– Be, o’zi arzimagan choychaqa ishlasam, bu pulga patta olamanmi, ro’zg’orga ishlatamanmi?
– Ha, mayli… Hali hammasi yaxshi bo’ladi, kuyinmang.
Kampir bir lahza jim qoldi. So’ng mahzun ohangda dedi:
– Ha, yaxshi bo’lib ketar. Lekin ungacha yeta olarmikinmiz?.. – kampir chuqur xo’rsindi. Mung’ayib qoldi. Shunday kezlarda u allaqachon umrini yashab bo’lgan, qurib-qovjiragan bo’lsa-da, daraxt shoxida ilinib, amal-taqal jon saqlab turgan yaproqqa o’xshardi.
– Xudo xohlasa hammasi yaxshi bo’ladi, – dedi Sojida-Jamila.
Saytdagi barcha turdagi materiallar 18+ yoshdagilar va undan kattalar uchun mo'ljallangan !
Bizni Ijtimoiy tarmoqlarda ulashing!