Tasodifiy hikoya: Moxim... 5-qism
Dars davomida Sardor ming xil xayollar iskanjasida o`z-o`zini yeb adoyi tamom qildi. -Xa Romeo...davomi

Sojida-Jamila.

Kampir Jamila-Sojida bilan xayrlashdi.
Vaqt tushga yaqinlab qolgandi.
Bozorda kampirning choy va qahvasiga o’rganib qolgan sotuvchilar ancha-muncha edi. Ular kampirning o’zidan ko’ra, yoshini hurmat qilishar, allaqanday tushuniksiz, qachonlardir bo’lgan-bo’lmagani noma’lum voqealar haqidagi hikoyalarini sabr-toqat bilan eshitishar, eski-yangi pul aralash qaytim qaytarganida indamay olishar, Sojida-Jamilaga o’xshaganlar kampir yig’laganda qo’shilishib yig’lashar, boshqa odamga, ya’ni necha yillardan buyon kampirning xotirasidagina yashayotgan, hozirda bor-yo’qliklari ma’lum bo’lmagan odamlarga evrilganlaridan og’rinishmas, lekin hech qachon nasiyaga choy ham, qahva ham olishmasdi. Mobodo nasiyaga choy yoki qahva so’raguday bo’lishsa, ular qanchalik qadrdon bo’lib qolganlariga qaramasdan, kampir bunga aslo rozi bo’lmasligini juda yaxshi bilishardi.

– Xafa bo’lmang, singlim, mijozim bo’lsangiz ham nasiyaga berolmayman. Uyda uchta bolam ochdan och o’tirishibdi! Men ularni mana shu choychaqa bilan boqishimni bila turib, nasiyaga so’ragani uyalmaysizmi?! – deya bobillab berardi kampir nasiya so’rovchining ko’ziga tik qarab.

Ba’zida u birdan bozordan g’oyib bo’lib qolar, oradan uch-to’rt soatlar o’tgach, goh mahzun tortgan, gohida yig’lab, ko’zlari qizargan holda yana paydo bo’lardi.
– Xolidaning ahvolidan xabar olgani bordim, – derdi u doimiy hamsuhbati Sojida-Jamilaning oldiga kelib. – Bechora bir ahvolda yotibdi… Achinib ketdim…
O’lib qolsa, bolalarining ahvoli nima bo’ladi?..
Kunlarning birida esa…
– Xolida sho’rlik olamdan o’tibdi! – degan xabar bilan keldi yuragi yorilguday bo’lib. – E Xudoyim!.. Endi nima bo’ladi? – Keyin birdan qoni qaynab ketdi: – Hammasiga eri Shokir piyonista aybdor! Uni sud qilish kerak! Osish kerak uni!

Bozorda yangi paydo bo’lgan kishilar dastlabki kunlar choy sotib tirikchilik qiladigan kampirning bip-binoyiday usti-boshiyu xorijiy arava va termoslariga qarab turib hayron bo’lishadi, bu nomutanosiblikning tagiga yetganlaridan keyingina kampirga ham, uning almoyi-aljoyi gaplariga ham ortiqcha e’tibor bermay qo’yishadi.

Ammo bu yerdagilarning hammasi ham go’yo o’tmishdan tushib qolganday kechgacha bozorda tentirab yuradigan, hech kim mushugini pisht demasa-da, mudom pattachilardan o’zini olib qochishga urinadigan, bozor mutasaddilari u bilan xushmuomalada bo’lishsa ham negadir ulardan norozi bo’lib, bir nimalar deb qarg’anib yuradigan,
allaqanday tushuniksiz, qachonlardir bo’lgan-bo’lmagani noma’lum voqealar haqida gapiraverib charchamaydigan kampirni hurmat qiladi deb bo’lmasdi. Uni yoqtirmaydiganlar – ayniqsa ovozini uzoqdan eshitishi bilan asabi bu-zilib ketadiganlar, ko’zini shamg’alat qilib, ustidan kuladiganlar, ortidan tosh otadiganlar ham talaygina edi.
– Zarilga zaril, anavi shumkampirga nima zaril ekan, jonini buncha qiynab?! Uyida mazza qi-lib o’tirmaydimi?! Agar mening o’g’lim amaldor bo’lganidami!
Hali aytganimizday, kampir bunday ivir-shivirlarni hadeganda eshitavermaydi, ammo eshitib qolsa bormi, hech kimni ayab o’tirmaydi. Uning tili zahar edi:
– Ha, og’zingdan qoning kelgur! Men bilan nima ishing bor?! Nima, bozor sening mahringga tushganmi yoki uni Narimon boyvachchadan sotib olganmisan?!

Gap otgan odam vazminroq bo’lsa yaxshi, kampir ko’p shang’illamaydi, aytadiganini aytadi-da, aravachasini sudragancha yo’lida davom etaveradi. Lekin raqib asabiyroq, janjalni pulga sotib oladiganlar toifasidan bo’lsa bormi, bozorga o’t ketdi deyvering.
– Nimalar deb valdirayapsiz? Narimon boyvachcha deganlari kim o’zi? Bozorkom Sodiq boyvachcha-ku! Siz qaysi zamonda yashayotganingizni bilasizmi o’zi?!
Janjalkashning shu uch og’iz gapi yetarli, kampir birdan quturib ketadi:
– Hoy, manjalaqi, nima, meni esdan og’ib qolgan deyapsanmi?! Bozorning xo’jayini Narimon boyvachcha ekanligini bilmasang, yur, o’zim ko’rsatib qo’yaman!

Kampir aravachasini uloqtirib yuboradiyu, janjalkash tomon xezlanadi.Allakimlar hay-haylashib, ularni ajratib qo’yishsa olam guliston, bir zumda ko’zlari qonga to’lgan kampir hansiray-hansiray nari ketadi. Aks holda u yiqilib qolguncha, erkak-ayol demasdan yoqasiga chang solib, ayyuhannos ko’tarishi turgan gap. Allakimlar bozor ma’muriyatiga kampirning ustidan shikoyat ham qilishadi, lekin u yerdagilar negadir ming’irlashdan nariga o’tishmaydi. Kampirning tanobini tortib qo’yish eslariga ham kelmaydi. Qay bir yili esa… he yo’q, be yo’q, bozor ma’muriyati kampirga bemalol o’tirib savdo qilishi uchun barcha sharoitlari muhayyo bo’lgan uycha sovg’a qildi. Ammo kampir uychada bir soat ham o’tirib savdo qilmadi.

Shuning uchun ham bozordagilarning ko’pchiligi kampirdan bezib qolishgan. Ayrimlarning uni ko’rgani ko’zi yo’q. Ba’zilar undan ochiqdan ochiq nafratlanishadi.
– Tur, yo’qol, esi past kampir! Kim seni chaqirdi bu yerga?! – deb haydashadi ular tap tortmasdan.
Ammo kampir ham indamay ketadiganlar xilidan emas.
– Og’zingdan qoning kelgur, nega meni haydab solyapsan?! Nima, senga xalaqit beryapmanmi? YO oldingdagi oshni olib qo’ydimmi?!
Shunday kezlarda qaerdan bo’lsa ham yetib kelgan Sojida-Jamila kampirning joniga oro kirar, uni bu yerdan uzoqroqqa olib ketardi.

Bir kuni bozordagilar – aftidan ular yangi sotuvchilar edi – kampirni rosa mayna qilishdi. Chunki u bir zamonlar zolim podshoh zulmidan qochib, g’orga berkingan hamda Tangrining amri bilan uyquga ketgan va uch yuz yildan keyin uyg’onib, bozorga chiqqan sadoqatli va dunyobexabar yigitlarga o’xshab, allaqachon muomaladan chiqqan eski pullar bilan savdo qilayotgandi-da.
– Daqqiyunusdan qolgan pullarni boshimizga uramizmi?! Bu kampirning tomi ketib qolgan. Uni allaqachon jinnixonaga topshirib yuborish kerak edi!
Kampirning g’azabi qaynab ketdi. Toji yulib olingan xo’rozday jahd bilan olishuvga shaylandi. Lekin “…jinnixona” degan so’zni eshitib beixtiyor qaltirab ketdi va shashtidan tushdi.
– Bu odamlar aqldan ozib qopti… – deya g’udrandi u yo’lda ketib borarkan.

Keyin ajablangancha Sojida-Jamilaning oldiga bordi.
Sojida-Jamilagina kampirning qalbiga yo’l topa oladi, u pul almashganini aytganidan keyin kampir bir nimalarni fahmlaganday bo’lib:
– E-ha, gap bu yoqda ekan-da, – deb qo’ydi. – Men dunyobexabar…
Kampir jimib qoldi.
Lekin zum o’tmay Sojida-Jamilani savolga tutdi:
– Pul qachon almashdi o’zi?
Bunday kezlarda nima deyishni yaxshi biladigan Sojida-Jamila shu zahoti javob berdi:
– Kuni kecha.
– Ha, shunaqa deng.
Kampir bir zum o’ylanib turdi, so’ng afsuslanib:
– Kecha televizor ko’rsam bo’larkan… – deb qo’ydi.

Sojida-Jamila indamadi.
Kampir yana bir zum o’ylanib turdi-da, so’ng:
– Hozirgi odamlarning shunchalik qahri qattiq-ki, bu ahvolda yigirma yildan keyin nima bo’larkin?.. Bilmadim… – dedi asta o’ziga o’zi gapirganday.
Sojida-Jamila iztirob ichida:
– Allaqachon yigirma yil o’tib bo’lgan-u… – deya shivirladi.
Kampir o’rtog’ining gapini anglamadi.
– Keling, bir pas dam olvoling, – Sojida-Jamila kampirning halidan buyon qarshisida tik turganiga ahamiyat bermaganidan xijolat tortib, unga