Tasodifiy hikoya: do'konchini xotini 4
o'sha kundan so'ng bir iki kun ko'rishmadik telegramda yozishib turdik adashmasam dushanba kuni kechqurun yozishayapmiz men jonim sog'indim u vohtim yo men:ertaga nima qilasan asalim u:ertaga bankka erimni inkassasini topshirgani boraman men: ha topshirgani borsang bir joy topaman ko'risheli u:bilmadim vohtim oz erim shubhalanadi kech qosam me:qo'rqma bir bahona topamiz nechilarda borasam jonim u:9 larda men :ha bopti mashinaga chiqib bir ikii kilometr yurib chetroqda turib tursang sherzodni mas...davomi
o'sha kundan so'ng bir iki kun ko'rishmadik telegramda yozishib turdik adashmasam dushanba kuni kechqurun yozishayapmiz men jonim sog'indim u vohtim yo men:ertaga nima qilasan asalim u:ertaga bankka erimni inkassasini topshirgani boraman men: ha topshirgani borsang bir joy topaman ko'risheli u:bilmadim vohtim oz erim shubhalanadi kech qosam me:qo'rqma bir bahona topamiz nechilarda borasam jonim u:9 larda men :ha bopti mashinaga chiqib bir ikii kilometr yurib chetroqda turib tursang sherzodni mas...davomi
Библиотека | Birinchi marta... | Javobsiz Mingta Maktub... (Turnir uchun.)
Mehmonlar orasida, Maskivada o`qib kelgan har tomonlama zamonaviy ammasini qizi bor edi. Tunda bir xonada yotadigan bo`ldilar.
- Zamira kiyovni yoqtirmaysanmi?
- Yoqtiraman! -dedi.
- Turmushga chiqayotgan qiz, yettinchi osmonda uchushi kerak. San bo`lsang judayam homushsan?
- Shundog` o`zim!
- Muammo bo`lsa, to`ydan oldin hal etish kerak!
Zamira anchagacha o`ylanib yotdi. So`ng maslahat olishga jazim etdi.
- Bir sirim bor! -dedi.
- Qanday sir?
- Hechkimga aytmaysizmi?
- Yo`q!
- Iffatimni yo`qotdim! -dedi past ovozda.
- Nahotki sen... Zamira sani bunday qiz deb o`ylamagan edi. Kim u kiyovmi?
- Yo`q! -Zamira asta yig`lay boshladi.
- Bo`ldi, asalim yig`lama! Kim u, ismini ayt?
- Bir iflos. Ismini bilmayman. Zo`rlab nomusimga tegdi! -deb yig`ladi...
- Bo`ldi yig`lama. Buni ilojisi bor!
- Qanday?
- Nima tosh davrida yashayabsanmi?
- Yo`q!
- Man shunday do`ktirni bilaman. Nomusni tiklay oladi. Faqat biroz qimmatrog`!
- Qancha, kerak manda 60 so`m bor!
- 60 so`m! Kamida 1000 so`m kerak?
Bu summani eshitib Zamirani ko`zlari katta-katta ochildi.
- Buncha pulni topish uchun onam ikkimiz bir yil tinim bilmay ishlashimiz kerak-ku!
- To`g`ri san buncha pul topishing amri mahol! -dedida o`ylanib qoldi. O`ylab-o`ylab bu shaytonni urg`ochisi yo`lini topdi.
- Kiyovbola ichadimi?
- Qaydam ichsalar kerak. Yana bilmadim!
- Mayli uyog`ini manga qo`yib ber. Jo`ralariga aytib bir ikki piyola ichkazdiramiz.
- Ichsalar nima bo`ladi? -dedi Zamira uni nimani reja qilayotganini tushunmay.
- Go`shangkaga kirishingdan avval ``xojatga borib kelay`` deysanda xojotxonaga kirasan. Achchiqtosh olib anavi yeringga yaxshilab ishqalaysan. So`ng kiyov bilan yotishdan avval, ``Uyalaman chiroqni o`chirib qo`ying`` desysan, ertasiga choyshobda dog` qoladi!
- Yo`q man Aziz akami alday olmayman!
- Alday olmasang sharmanda bo`lasan. Kelinoyim ham sharmanda bo`ladilar o`ylab ko`r! -dedi.
Zamira o`ylab ko`rib bu rejaga ko`ndi...
Endi ko`ngli biroz xotirjam tortib, to`yiga astoydil tayorgarlik ko`ra boshladi...
To`y kuni keldi. Aziz shunday baxitliki uni quvonchini cheki yo`q. Zamira Azizni yonida o`tirar ekan. Uni hursanchilini baxtdan poralayotgan chehrasini ko`rgansayin vijdoni qiynalar. Birozdan keyin bu insonni chuv tushirishini o`ylab yuragi siqilardi. Opasi o`z so`zda turdi, kiyov jo`ralarga ayttirib kuyovga bir ikki qadah ichkazdi. To`y tugadi, endi yangalar ikki yoshni muqaddas chimildiqqa kuzatish marosimiga tayorlana boshladilar...
Zamira labini yangani qulog`i tomon cho`zdi.
-...! -pichirladi.
- Boraqol! -yangasi ham hiyol jilmayib ruhsat berdi.
Zamira asta xojatxona tomonga yaqinlashar ekan. Tizzalari qaltirar o`rik donasiday kattalikdagi achchiq toshni qo`llari bilan qattiq siqimlardi. Xojatxona asta kirdi, badbo`y hid dimog`iga uruldi. Barmoqlari bilan burnini to`sar ekan, xuddi bu xid uni qorayib borayotgan vijdonidan kelayotganday tuyuldi. Birozdan keyin achchiq toshni o`sha yerga tashlab ortiga qaytdi...
Chimildiqda o`tirishar ekan, Aziz shoshilmas edi. Zamirani gapga solib, to`y haqida fikrin so`radi. Qayoqdagi har-xil gaplardan gapirar edi. Zamira esa yuragini hovuchlagancha har lahza bu yerdan haydalishi mumkunligini o`ylardi. Azizga zimdan qarab qarab qo`yardi. Biroz o`tirganlaridan keyin, yorini qarashlaridan bir nimani sezganday Aziz gap boshladi.
- Sog`lom oyla qurmoq niyatidaman! Jo`ralarimni qistoviga yo`q deya olmay biroz aroq ichdim. Shunichun buguncha shirin suxbat bilan ovunaqolaylik! -dedi.
- Ho`p! -Zamira bu fikrdan ham hursad, ham hafa bo`ldi. Hursandligi sababi, yana bir kun Azizni akasini oldida bo`ladi. Hafa bo`lgan esa bo`ladigan ishni, tez bo`lmagani. Birinchi tun shirin suxbatlar bilan o`tdi...
* * * * *
Ertasi kuni Zarifa xola mehmonlarni kuzatib. Uyda qolgan qarindoshlar bilan, to`yda bo`lgan qiziq voqealar haqida gaplashib o`tirishgan edilar.
Darvoza oldiga mashina kelib to`xtadi. Mashinadan kuyovi Aziz va qizi Zamira tushishdi. Aziz Zamirani bilagidan tortib ichkariga olib kirdi. Zarifa hola g`azab bilan qarab turgan kiyovi, qo`rquvdan yeg`layotgan qiziga hayrat bilan qarab turardi.
- Keling o`g`lim... -deb bir kiyoviga bir qiziga qaradi.
- Mana omonatizzz! -dedida Zamirani qo`lidan tortib onasi tomonga itardi.
- Nima bo`ldi o`g`lim, mundoq tushuntiring?
- Qolganini qiziz tushuntiradi... -Aziz g`azab bilan Zamiraga bir turmuldida. Alamlarini ichiga yutib, ortiga qaytdi.
Zarifa hola nima sodir bo`lganini tushundi. Alamiga chiday olmay qizi shapaloq urdi. Bechora ona badnom qizini qarg`ab qarg`ab urardi. Koshi bu dardiga davo bo`lsa. Qaytanga o`ziga jabir bo`ldi, qon bosimi oshib qo`llari madorsizlanib o`tirib qoldi. Zarifa holani uyga olib kirib yotqizishdi...
Zamira xonasida kirib oldi.
- Zamira singlim?
- Opa mani qo`limdan kelmadi! -Zamira opasini quchoqlab oldi.
- Asalim, man shundan qo`rqqan edim. Rejamiz ish bermabdida?
- Yo`q, man Aziz akamga nohaqlik qilishni istamadim.
- Ahmoq ekansan, ahmoq!
- Buyog`i peshonamdan bir umur afsus chekkandan ko`ra. Badnom bo`lib yashaganim afzal...
Opasi Zamiraga achinayotgan bo`lsada, bir tarafdan unga tan bergandi. Buyog`da kuyovham martlik qildi. Ularni sharmanda qilishni istamadi. Ortiq gap so`zlar tarqatmadi...
Hammadan ham Zarifa holaga qiyin bo`ldi. Qishloqda ortiq yashashni istamay uy-joyni sotib shaxarga ko`chib ketdi. Ona bola uchun bir xonali kivartira. Odamlardan yiroqda, o`z hollaricha yashay boshladilar...
Zamira bir necha oy, o`ziga kela olmay yurdi. Nihoyat qo`liga varoq qalam olib, o`z dardini to`kib soldi. So`ng kanvertga solib Azizga jo`natdi. Javob qaytishini kutgandi, lekin qaytmadi. Bir necha kundan key ikkinchi maktubni yozdi. Yana javob qaytmadi. Maktublarim manziliga yetmayotgandur deb yana maktub yozishda davom etdi. Avvaliga haftada bir, keyincha ikki, uch kunda bir bora bora bu kundalik majburyatga aylanib qolganday edi. Avvalgi maktublarida, nomusini yo`qotgani. Bey ayib ayibdorga aylanib qolgani tushuntirishga urungan bo`lsa. Keyngi maktublarida hayoliga kelgan narsalarni yozaverdi. Kundalik ishlari, ishxonasida bo`lgan voqealar. Oylar o`tgan sayin javabsiz maktublarni soni oshib boraverardi.
* * * * *
Mana bugun Zamira yana ishdan kech qaytdi. Onasi oladan o`tganidan beri uyga kech qaytadiga bo`lgan. Ovqat yegisi ham kelmay, yana ovunchog`i, dardkashi, sirdoshi bo`lgan varoq va qalamini qo`liga oldi...
``Assalomu Alaykum Aziz aka bu mening 962 maktubim. Bugun ishxonada sizni yodimga soladigan voqea ro`y berdi...``
Bo`lgan voqeani batafsil yorib ikki varoqni to`ldirdi. So`ng maktubni tagiga, o`zini ismi va Azizni ismi yozib ustiga yurakcha chizib qo`ydi...
Oradan ancha vaqt otdi.
Dam olish kuni bo`lsada, Zamira erta tongda turib oldi. Bugun dunyo ko`ziga torayganday. Go`yo bu kun ohirgi kunday. O`zini qo`yarga joy topa olmasdi. Qo`lidagi maktubga qarar ekan, go`yoki eng aziz insonidan bir umirga ayrilayotganday
- Zamira kiyovni yoqtirmaysanmi?
- Yoqtiraman! -dedi.
- Turmushga chiqayotgan qiz, yettinchi osmonda uchushi kerak. San bo`lsang judayam homushsan?
- Shundog` o`zim!
- Muammo bo`lsa, to`ydan oldin hal etish kerak!
Zamira anchagacha o`ylanib yotdi. So`ng maslahat olishga jazim etdi.
- Bir sirim bor! -dedi.
- Qanday sir?
- Hechkimga aytmaysizmi?
- Yo`q!
- Iffatimni yo`qotdim! -dedi past ovozda.
- Nahotki sen... Zamira sani bunday qiz deb o`ylamagan edi. Kim u kiyovmi?
- Yo`q! -Zamira asta yig`lay boshladi.
- Bo`ldi, asalim yig`lama! Kim u, ismini ayt?
- Bir iflos. Ismini bilmayman. Zo`rlab nomusimga tegdi! -deb yig`ladi...
- Bo`ldi yig`lama. Buni ilojisi bor!
- Qanday?
- Nima tosh davrida yashayabsanmi?
- Yo`q!
- Man shunday do`ktirni bilaman. Nomusni tiklay oladi. Faqat biroz qimmatrog`!
- Qancha, kerak manda 60 so`m bor!
- 60 so`m! Kamida 1000 so`m kerak?
Bu summani eshitib Zamirani ko`zlari katta-katta ochildi.
- Buncha pulni topish uchun onam ikkimiz bir yil tinim bilmay ishlashimiz kerak-ku!
- To`g`ri san buncha pul topishing amri mahol! -dedida o`ylanib qoldi. O`ylab-o`ylab bu shaytonni urg`ochisi yo`lini topdi.
- Kiyovbola ichadimi?
- Qaydam ichsalar kerak. Yana bilmadim!
- Mayli uyog`ini manga qo`yib ber. Jo`ralariga aytib bir ikki piyola ichkazdiramiz.
- Ichsalar nima bo`ladi? -dedi Zamira uni nimani reja qilayotganini tushunmay.
- Go`shangkaga kirishingdan avval ``xojatga borib kelay`` deysanda xojotxonaga kirasan. Achchiqtosh olib anavi yeringga yaxshilab ishqalaysan. So`ng kiyov bilan yotishdan avval, ``Uyalaman chiroqni o`chirib qo`ying`` desysan, ertasiga choyshobda dog` qoladi!
- Yo`q man Aziz akami alday olmayman!
- Alday olmasang sharmanda bo`lasan. Kelinoyim ham sharmanda bo`ladilar o`ylab ko`r! -dedi.
Zamira o`ylab ko`rib bu rejaga ko`ndi...
Endi ko`ngli biroz xotirjam tortib, to`yiga astoydil tayorgarlik ko`ra boshladi...
To`y kuni keldi. Aziz shunday baxitliki uni quvonchini cheki yo`q. Zamira Azizni yonida o`tirar ekan. Uni hursanchilini baxtdan poralayotgan chehrasini ko`rgansayin vijdoni qiynalar. Birozdan keyin bu insonni chuv tushirishini o`ylab yuragi siqilardi. Opasi o`z so`zda turdi, kiyov jo`ralarga ayttirib kuyovga bir ikki qadah ichkazdi. To`y tugadi, endi yangalar ikki yoshni muqaddas chimildiqqa kuzatish marosimiga tayorlana boshladilar...
Zamira labini yangani qulog`i tomon cho`zdi.
-...! -pichirladi.
- Boraqol! -yangasi ham hiyol jilmayib ruhsat berdi.
Zamira asta xojatxona tomonga yaqinlashar ekan. Tizzalari qaltirar o`rik donasiday kattalikdagi achchiq toshni qo`llari bilan qattiq siqimlardi. Xojatxona asta kirdi, badbo`y hid dimog`iga uruldi. Barmoqlari bilan burnini to`sar ekan, xuddi bu xid uni qorayib borayotgan vijdonidan kelayotganday tuyuldi. Birozdan keyin achchiq toshni o`sha yerga tashlab ortiga qaytdi...
Chimildiqda o`tirishar ekan, Aziz shoshilmas edi. Zamirani gapga solib, to`y haqida fikrin so`radi. Qayoqdagi har-xil gaplardan gapirar edi. Zamira esa yuragini hovuchlagancha har lahza bu yerdan haydalishi mumkunligini o`ylardi. Azizga zimdan qarab qarab qo`yardi. Biroz o`tirganlaridan keyin, yorini qarashlaridan bir nimani sezganday Aziz gap boshladi.
- Sog`lom oyla qurmoq niyatidaman! Jo`ralarimni qistoviga yo`q deya olmay biroz aroq ichdim. Shunichun buguncha shirin suxbat bilan ovunaqolaylik! -dedi.
- Ho`p! -Zamira bu fikrdan ham hursad, ham hafa bo`ldi. Hursandligi sababi, yana bir kun Azizni akasini oldida bo`ladi. Hafa bo`lgan esa bo`ladigan ishni, tez bo`lmagani. Birinchi tun shirin suxbatlar bilan o`tdi...
* * * * *
Ertasi kuni Zarifa xola mehmonlarni kuzatib. Uyda qolgan qarindoshlar bilan, to`yda bo`lgan qiziq voqealar haqida gaplashib o`tirishgan edilar.
Darvoza oldiga mashina kelib to`xtadi. Mashinadan kuyovi Aziz va qizi Zamira tushishdi. Aziz Zamirani bilagidan tortib ichkariga olib kirdi. Zarifa hola g`azab bilan qarab turgan kiyovi, qo`rquvdan yeg`layotgan qiziga hayrat bilan qarab turardi.
- Keling o`g`lim... -deb bir kiyoviga bir qiziga qaradi.
- Mana omonatizzz! -dedida Zamirani qo`lidan tortib onasi tomonga itardi.
- Nima bo`ldi o`g`lim, mundoq tushuntiring?
- Qolganini qiziz tushuntiradi... -Aziz g`azab bilan Zamiraga bir turmuldida. Alamlarini ichiga yutib, ortiga qaytdi.
Zarifa hola nima sodir bo`lganini tushundi. Alamiga chiday olmay qizi shapaloq urdi. Bechora ona badnom qizini qarg`ab qarg`ab urardi. Koshi bu dardiga davo bo`lsa. Qaytanga o`ziga jabir bo`ldi, qon bosimi oshib qo`llari madorsizlanib o`tirib qoldi. Zarifa holani uyga olib kirib yotqizishdi...
Zamira xonasida kirib oldi.
- Zamira singlim?
- Opa mani qo`limdan kelmadi! -Zamira opasini quchoqlab oldi.
- Asalim, man shundan qo`rqqan edim. Rejamiz ish bermabdida?
- Yo`q, man Aziz akamga nohaqlik qilishni istamadim.
- Ahmoq ekansan, ahmoq!
- Buyog`i peshonamdan bir umur afsus chekkandan ko`ra. Badnom bo`lib yashaganim afzal...
Opasi Zamiraga achinayotgan bo`lsada, bir tarafdan unga tan bergandi. Buyog`da kuyovham martlik qildi. Ularni sharmanda qilishni istamadi. Ortiq gap so`zlar tarqatmadi...
Hammadan ham Zarifa holaga qiyin bo`ldi. Qishloqda ortiq yashashni istamay uy-joyni sotib shaxarga ko`chib ketdi. Ona bola uchun bir xonali kivartira. Odamlardan yiroqda, o`z hollaricha yashay boshladilar...
Zamira bir necha oy, o`ziga kela olmay yurdi. Nihoyat qo`liga varoq qalam olib, o`z dardini to`kib soldi. So`ng kanvertga solib Azizga jo`natdi. Javob qaytishini kutgandi, lekin qaytmadi. Bir necha kundan key ikkinchi maktubni yozdi. Yana javob qaytmadi. Maktublarim manziliga yetmayotgandur deb yana maktub yozishda davom etdi. Avvaliga haftada bir, keyincha ikki, uch kunda bir bora bora bu kundalik majburyatga aylanib qolganday edi. Avvalgi maktublarida, nomusini yo`qotgani. Bey ayib ayibdorga aylanib qolgani tushuntirishga urungan bo`lsa. Keyngi maktublarida hayoliga kelgan narsalarni yozaverdi. Kundalik ishlari, ishxonasida bo`lgan voqealar. Oylar o`tgan sayin javabsiz maktublarni soni oshib boraverardi.
* * * * *
Mana bugun Zamira yana ishdan kech qaytdi. Onasi oladan o`tganidan beri uyga kech qaytadiga bo`lgan. Ovqat yegisi ham kelmay, yana ovunchog`i, dardkashi, sirdoshi bo`lgan varoq va qalamini qo`liga oldi...
``Assalomu Alaykum Aziz aka bu mening 962 maktubim. Bugun ishxonada sizni yodimga soladigan voqea ro`y berdi...``
Bo`lgan voqeani batafsil yorib ikki varoqni to`ldirdi. So`ng maktubni tagiga, o`zini ismi va Azizni ismi yozib ustiga yurakcha chizib qo`ydi...
Oradan ancha vaqt otdi.
Dam olish kuni bo`lsada, Zamira erta tongda turib oldi. Bugun dunyo ko`ziga torayganday. Go`yo bu kun ohirgi kunday. O`zini qo`yarga joy topa olmasdi. Qo`lidagi maktubga qarar ekan, go`yoki eng aziz insonidan bir umirga ayrilayotganday