Tasodifiy hikoya: Singlim sevgilim 5-qism (singlimning san'ati)
Singlim kuldi, bu uning rahmati edi. Birdan qoʻtogʻimga yopishdi. Goʻzal qiz qoʻtogʻimni ochopatlarcha soʻra boshladi. Shunday soʻrardiki, man yeb quyadiyov deb qoʻrqa boshladim. Kayfdan esa huwim ucha boshladi. Tuxumlarini ham yalar, qoʻllari bn asbobimni changalladi. Bu kayfga chidash qiyin. Boshini ushladimda oʻzimga tortdim. Bir harakat bilan yana tagimga bosdim. Ikkalamiz ham yalangʻoch edik. U qoʻtogʻimni qoʻyib yubormadi. Boʻsalar ola boshladim. Qoʻtogʻimni esa omiga toʻgʻirlay boshladi. ...davomi

marta gaplashganmiz. Kim biladi deysiz...

Nikodim shunday dedi-yu, lekin oʻzicha: «Bu jin urgur cholning miyasi xoʻp ishlar ekan-da. Bunaqa odam ministr boʻlishi ham mumkin», deya xayolidan oʻtkazdi.

Kunitskiy hayajon bilan qamchinini silkitganicha borgan sari tezroq bidirlardi. U mazkur ishniig foydasi haqida dalillar keltirar, shubha-gumonlarini aytar, e’tiroz bildirar va yana dalilar keltirib, oʻzini oʻzi inkor etardi.

Bu orada yoʻl burilib borib, ular baland qaragʻayzor ichiga kirib qolishdi. Tor izli temir yoʻlning yonidagi ulkan maydonda xodalar taxlab qoʻyilgan edi. Kichkina paravoz xoda ortilgan oʻn beshtacha vagonni joyidan koʻzgʻatishga kuchanib, tinmay pishillardi. Sostavning ikki chetida saf tortgan ishchilar vagonlarni itarib borishardi.

Xoʻjayinni koʻrib, odamlar boshlaridan shapkalarini olishdi. Biroq ularning salomida ochiqdan-ochiq dushmanlik boʻlmagan taqdirda ham, qandaydir adovat sezilib turardi. Oftobda qoraygan kul rang kamzulli master izvosh yoniga kelib, Kunitskiyga allanima demoqchi boʻlgan edi, xoʻjayin uni toʻxtatdi.
— Pan Starkevich, salomlashing: bu kishi bizning yangi boshqaruvchimiz pan Dizma boʻladilar.

Master boshidan shapkasini oldi-da, diqqat bilan Dizmaga tikildi. Nikodim javoban bosh irgʻab qoʻya qoldi.

Kunitskiy Starkevichdan qilingan ishlarni soʻrab-surishtirar ekan, Nikodim qiziqib atrofda uyulib yotgan xodalar va taxtadan omonatgina yasalgan baraklarni koʻzdan kechira boshladi. Hamma yoqni arralarning gʻir-gʻiri va boltalarning toʻq-toʻqi tutib ketgan edi, Ular yana yoʻlga chiqishgan zahoti Kunitskiy daraxtlarning navlari, bu yerlarda oʻrmonchilikning ahvoli, hatto oʻz uchastkangda ham daraxt kesishga ruxsat olishning qanday qiyinligi toʻgʻrisida butun bir leksiya boshlab yubordi. U gaplarini gʻoyat jiddiy qiyofada eshitayotgan hamrohiga oʻqtin-oʻqtin qarab qoʻyar ekan, ustavlarning paragraflarini yoddan aytardi, narx-navo toʻgʻrisida gap sotib, raqamlarni roʻkach qilardi.

Dizma esa aslida qoʻrqib ketgandi. Hozir u oʻzini birdan boshiga bir gʻaram pichan agʻdarilib tushgan odamdek sezardi. Shu paytgacha u mutlaqo tasavvurga ega boʻlmagan bu problemalarning bari Nikodimning ustiga xuddi togʻ koʻchkisi yangligʻ yopirilib tushdi. Butunlay esankirab qolgan Dizma oʻz kuchi bilan bu muammoning tagiga yetolmasligini, obroʻsini toʻkmaslik, sharmanda boʻlmaslik, toʻgʻrirogʻi, qoʻlga tushmaslik darajasida ishni oʻzlashtira olmasligini yaxshi tushunardi.

Ular davlat oʻrmonidagi tajriba stansiyasi, temir yoʻl yonidagi taxta tilish korxonasi, mebel' fabrikasi, deyarli qurib bitkazilgan qogʻoz fabrikasi hamda bitay deb qolgan omborlarni birma-bir borib koʻrishgach, Dizmaning miyasi shu qadar gʻovlab ketdiki, u endi faqat juftakni rostlash haqida oʻylay boshladi. Uning roʻparasida sirli bir tarzda oʻzaro bogʻlanib ketgan va anglab yetish gʻoyat mushkul boʻlgan hisobsiz ishlar koʻndalang turardi. Nikodim bu ishlarning tepasida turgan kishilar bilan ham tanishdi. Ular mazkur ishlar haqida ishbilarmonlik bilan shu qadar loʻnda qilib soʻzlashdiki, Nikodim bu gaplardan hech vaqoni tushuna olmadi.

Kunitskiy esa uning ma’yus tortganini koʻrib, yangi joydagi ishlarga razm solayotgan boʻlsa kerak, deb oʻyladi. Dizma shuni payqaganidan keyingina bir muncha taskin topdi. Chamasi, Qunitskiy oʻz boshqaruvchisining ishlardan iloji boricha yaxshiroq xabardor qilishga berilib ketib, undagi sarosimani sezmay qolgan edi.

Ular uyga qaytishganida soat uch boʻlay deb qolgan edi.
— Mana koʻrdiigiz, — dedi Kunitskiy, jilovni otboqarga uzatar ekan, — xoʻjalik ancha katta. Ha, ancha katta. Shu bilan birga, u azbaroyi, muttasil va bir tekis foyda olib turishni moʻljallab, ancha sarishtali tashkil etilgan. Agar amalda ba’zi ishlar roʻyobga chiqmayotgan boʻlsa, bunga bizdagi byurokratiya, iqtisodiy siyosatning beqarorligi sabab boʻlyapti. Biroq shu sharoitda ham ancha ish qilsa boʻladi. Bunisi esa endi, azizim pan Nikodim, sizning vazifangiz.

Xonimlar oʻzlariga kerakli mayda-chuyda narsalarni xarid qilish uchun avtomobilda Grodnoga joʻnab ketishgani boisidan ular ikkovlari oʻtirib ovqatlanishdi. Koborovoning oshpazlari juda pazanda boʻlib, dasturxonda ovqat serob edi. Shuning uchun ham ular ovqatlanib boʻlishgach, qahva ichish uchun kabinetga oʻtishganida Dizmani qattiq mudroq bosdi. Ammo tinib-tinchnmas Kunitskiy Koborovo xoʻjaligi haqida gapirishdan toʻxtamasdi. U shkaf va qutilarni ochar, allaqanday yozishmalar, roʻyxat, hisob-kitob daftarlarini olib koʻrsatar va tinmay bidirlardi. Nikodimning toqati toq boʻldi. Nihoyat, chol bidirlashdan toʻxtadi-da, bir dasta qogʻozni olnb, Dizmaning yoniga keldi.
— Koʻrib turibman, bir oz toliqqanga oʻxshaysiz. Aslida yoʻldan keyin dam olishingiz kerak edi. Agar ijozat etsangiz, bu hujjatlarning barini xonangizga berib yuboraman. Ehtimol, kechqurun ularni koʻrib chiqarsiz. Nima deysiz?
— Bajonu dil.
— Endi, azizim pan Nikodim, yotib bir oz mizgʻib olmaysizmi?
— Ha, yomon boʻlmasdi...
— Yaxshi uxlab turing, azizim, yaxshi uxlab turing. Men sizni kuzatib qoʻyaman. Iltimos, hujjatlarni koʻrayotgʻaningizda davlat oʻrmonlarining direksiyasi bilan yozishmalarning sanasiga e’tibor bering. Xatlarga uch oylab javob bermaslik rasvogarchilikning oʻzginasi emasmi, axir. Hay mayli, bu toʻgʻrida keyin gaplashamiz. Hozircha dam oling. Kechki ovqat soat sakkizda boʻladi.

Nikodim botinkasini yechib, divanga choʻzildi. Ammo hadeganda uyqusi kelavermadi. Uning miyasini bir fikr chulgʻab olgan edi. Nima qilsaykin? Nima qilish kerak axir? Balki, bir yoʻla ochigʻini aytib, cholga hech vaqoni tushunmasligiga iqror boʻlish kerakdir... Yoki bu murakkab tugunni yechishga urinib koʻrsamikin? Agar shu ishni uddalay olganida Koborovoda yana ikki, boringki, uch oy turishi mumkin... Chunki bundan ortiq choʻzib boʻlmaydi. Faqat bir narsa aniq: chol uni ministrning yordamida ishlarini joʻnashtirib yuborish uchun taklif qilgan...

«Juda quv chol ekan, lekin rosa chuv tushdi-da... Nima qilsam ekan? Bilib qolsa — yuragi yorilib oʻladi-da, oʻziyam».

Kuni bilan qilgan ishidan ham koʻra ana shu ikki soatlik hordiq Dizmani koʻproq charchatdi. Bu orada u oʻndan ortiq papiros chekib tashladi. Nihoyat, xona papiros tutuniga toʻlib, nafasi qayta boshlagach, u qoʻshni kabinetga oʻtdi. U yerdagi yozuv stoli ustiga Nikodim tanishib chiqishi lozim boʻlgan birtalay hisob-kitob daftarlari va hujjatlar taxlab qoʻyilgan edi.

Dizma dilida bir soʻkinib oldi-da, orqasiga qaytdi. Soʻngra birdan ayvonga qaragan eshikni ochib, parkka chiqish mumkinligini eslab qoldi..

Park juda sarishta edi. Nikodim ancha yurib qoʻygan boʻlsa-da, uning oxiri koʻrinay demasdi. Keksa dub, qora qayin, argʻuvon va zarang daraxtlari oralab bir-biriga ikki tomchi suvdek oʻxshaydigan tep-tekis yoʻlkalar tarmoq otgandi.

«Bu yerda adashib qolish hech gap emas, — deya xayolidan oʻtkazdi Dizma va atrofga alanglab qarab qoʻydi. — Har qalay uy shimol tomonda joylashgan».

Tarvaqaylab ketgan daraxtlar ostida marmar va taxta kursilar koʻzga tashlanardi. Chorak