Tasodifiy hikoya: Xoin 4-qism
Biroz pul ishlash uchun shunaqa qilayapman. -dedim. - Xoin! -deb baqirib tepdi. Chap bergandim ikki...davomi

didingizga juda xos-ku! Nega Pol' Jaral'di, Morua, Uayl'd, Sinkler L'yuis, Jeromskiy, Mann yoki Shouni emas, xuddi Londonni yaxshi koʻrasiz? Chunki London tinch ijodiy qahramonlik poeziyasini, kurash qudratining ibtidosini, mehnat madhiyasini kuylaydi.

Dizma indamay qolgandi.
— Ana koʻrdingizmi. Oldindan aytishim mumkin: siz Shopenni emas, Bramsni yaxshi koʻrasiz, sizga Yanek Mal'chevskiydan koʻra Mateyko koʻproq yoqadi, qalbingizga Sirano de Berjerakdan koʻra Lindberg yaqinroq turadi, gotik uslubda yaratilgan osmon oʻpar binolarni barokko va rokoko uslubidagi imoratlardan afzal koʻrasiz...

Juvon Nikodimga yosh bolalarnikidek katta-katta moviy koʻzlarini tikib turardi. Shu tobda u: «Menga qanaqa oʻyinchoq olib kelganingizni yaxshi bilaman, amaki!» — deyayotgan bolani eslatardi.

Dizma nima deb javob berishni bilmay qolgandi, shu boisdan ham, goʻyo qattiq ogʻriq turganday toʻlgʻanib ingray boshladi. Nina tashvishga tushib, Nikodimdan, gapim joningizga tegmadimi, ehtimol, bir oz uxlab olishni istarsiz? — deya soʻray boshladi...
— Menga ochigini ayting-chi, didingizni toʻgʻri aniqladimmi?

«Jin ursin, men buni qayoqdan bilay!» — deya xayolidan oʻtkazdi Nikodim va har ehtimolga qarshi javob qildi:
— Qisman toʻgʻri aniqladingiz.
— Xoʻp, yaxshi, — dedi Nina mamnuniyat bilan va kulib yubordi. — Keling, biror narsa oʻqiymiz boʻlmasam. «Qondoshlar» hikoyasini oʻqib beraymi?
— Marhamat.

Nina asarni oʻqiy boshladi. Unda oʻgʻirlab ketilgan it haqida hikoya qilinardi. Dizma, qachon politsiya aralasharkin, deya betoqat boʻlib kuta boshladi; biroq hikoya mutlaqo boshqa izga tushib ketdi. Shundan soʻng sekin-asta voqeaning kalavasini yoʻqotib qoʻygan Nikodimning qulogʻiga Ninaning yoqimli tovushidan boʻlak hech nima eshitilmay qoldi.

U hozirgina oralarida boʻlib oʻtgan gap toʻgʻrisida oʻylay boshladi va dilida, suhbatimiz juda gʻalati boʻldi, degan xulosaga keldi: goʻzal Niia kitob toʻgʻrisida emas, goʻyo mutlaqo boshqa narsa haqida gapirganday edi... Yoki, ehtimol, u?..

Shunda u birdan Liskov pochta idorasining noziri pan Bochek kvartirasidagi kichkina mehmonxona, uning erga tegmagan ikki qizi, boshlangʻich maktab muallimasi panna Valyaskova, sud kotibi Yurchak va Liskovning «kiborlar jamiyati»ga mansub boʻlak yigit-qizlarni esladi. Qunitskiyning saroyi oldida oddiy kulbadek koʻrinadigan bu mehmonxonaga ular senzura-senzura oʻynash uchun yigʻilishardi. Panna Ledzya Bochek xona oʻrtasiga oʻtirganicha oʻzini kitob qilib koʻrsatardi. Shundan soʻng atrofdagilar u haqida turli almoyi-aljoyi gaplarni ayta boshlashardi: birov uni hali varagʻi qirqilmagan jild desa, boshqasi qizni oshpazlik kitobi yoki she’rlar toʻplami deb atar, ba’zilar esa, bu kitobning muqovasigina chiroyli, ammo ichini ochmagan ma’qul deyishardi... Ha-ha!

Chamasi, bu ham shunga oʻxshagan bir oʻyin boʻlsa kerak... Ha, xuddi shunday! Biroq bu pani unga yaxshi gap aytdimi yoki yomonmi?.. Ehtimol, yaxshi gap aytgandir; unday desa, bu boyonlarni sira tushunib boʻlmaydi!

«Unga yoqib qolgan boʻlsam-a?.. Yoʻgʻ-e, bunday boʻlishi mumkin emas».

Ninaning tovushi hayajondan titrar va goh balandlashib, goh pasayardi. Juvonning kipriklari oppoq yonoqlariga uzun soya tashlab turardi. Quyosh nurida uning uzun sochlari yaltirardi. Daraxt yaproqlari orasidan tushgan shu’la gilamning u yer-bu yerini parcha-parcha qilib yoritarkan, lipillab oʻynardi. Hamma yoqni iyul' oyida ochiladigan gullar va lavandaning muattar hidlarn tutib ketgandi. Xonada tilla suvi yugurtirilgan va birinj bilan bezatilgan muhtasham mebel' yarqirab turardi. Naqshinkor shiftga yoqut shilshilalari koʻzni qamashtiruvchi ogʻir qandil osilgan edi.

«Yo qudratingdan parvardigor, bir hafta burun men, Nikodim Dizmaning ana shu hashamatli xonada, ajoyib toʻshakda yotishimu, manovi goʻzal xonimning menga kitob oʻqib berishi kimning xayoliga kelibdi deysiz!»

U koʻzlarini yumgan edi, birdan yuragi orqasiga tortib ketdi:

«Bularning bari shunchaki tush, shunchaki xayol boʻlsa-ya, agar hozir koʻzimni ochib, yana Lutskayadagi Bartiklar uyining qurum bosgan devorlarini koʻrsam-a? Manovi tovush-chi... Bu Valentovaga «Kur'erni» oʻqib berayotgan Man'kaning ovozi emasmu, ishqilib?»

Shu payt tovush eshitilmay qoldi va oradan bir oz vaqt oʻtgach, Ninaning:
— Uxlab qoldingizmi? — deya soʻragani eshitildi. Dizma koʻzlarini ochdi-da, jilmaydi:
— Yoʻgʻ-e, nima deyapsiz!
— Ogʻriq bosildimi? Yengil tortdingizmi, ishqilib?

Nikodim yana jilmaydi.
— Ogʻriq bosilgani yoʻgʻu, lekin ancha yengil tortdim.

Nina indamadi.
— Siz shu yerdaligingizda, oʻzimni yaxshi his qilaman.

Nina unga ma’yusgina qarab qoʻydi va hech nima demadi. Nikodim juvonning ukasi, anovi telba uni baxtsiz deganida, rost gapirganga oʻxshaydi, deya xayolidan oʻtkazdp. Buni va umuman, grafdan eshitgan boshqa gaplarni tekshirib koʻrishning qulay fursati kelgan edi. Shu boisdan ham Dizma:
— Biror narsadan xafamisiz? — deya soʻradi.
— Bu uyda kayfiyatim yaxshi deyishi mumkin boʻlgan yagona odam siz boʻlsangiz kerak,
— Nega endi?
— Chunki sizni bu uyga bogʻlab turgan biror narsa yoʻq... Ey xudoyim, axir siz har daqiqada bu uydan butunlay bosh olib ketishingiz mumkin.

Juvonning koʻzlarida yosh miltirab, lablari titrardi.
— Xali qochib ketasiz ham...
— Yoʻq, — oladigan katta maoshini eslar ekan, qizgʻin e’tiroz bildirdi Nikodim, — men bu uyda iloji boricha koʻproq qolishni istardim.

Nina qizarib ketdi.
— Siz buni chin koʻnglingizdan gapiryapsizmi?
— Boshingizni qotirib nima qilaman? Albatta chin koʻnglimdan.
— Axir baxsiz kishilar orasida yashashdan choʻchimaysizmi?
— Sira ham. Keyin, siz nega oʻzingizni baxtsiz hisoblashingiz kerak ekan? Axir yosh, sogʻlom, badavlat ayolsiz, yengil hayot kechirasiz...
— Eh! — deya uning gapini boʻldi Nina. — Shu ham hayot boʻldimi!

Dizma unga koʻz qirini tashladi.
— Nima, eringiz yaxshi koʻrmaydimi?
— Erim? — Juvonning yuzida nafrat va ijirgʻanish ifodasi paydo boʻldi. — Erimmish-a! U mendan nafratlanishini istardim. Meni unda nima ilinjim bor? Faqat boylik orttirishni oʻylaydi, yagona tashvishi... Uning intilishlari menga butunlay begona!.. U hech qachon mening qalbimni tushunishga harakat qilgan emas...

Ayol lablarini tishladi.
— Darvoqe, bu gaplarni sizga nega aytayapman?
— Aytganingiz juda yaxshi boʻldi.
— Siz busiz ham hammasini koʻrib turibsiz. Pan Nikodim, ayting-chi, yolgʻiz odam, mutlaqo yolgʻiz odam baxtli boʻlishi mumkinmi?
— Bilmadim... Men mutlaqo yolgʻizman.
— Nahotki? Hech kimingiz yoʻqmi? Oila ham qurmaganmisiz?
— Hech kimim yoʻq.
— Bu holdan ezilmaysizmi?
— Chamasi, ezilmasam kerak.
— Chunki siz erkaksiz. Boz ustiga odamovisiz, irodangiz kuchli, tabiatan barqarorsiz, shuning uchun ham yolgʻizlikni his etmaysiz. Hatto men kabi zaifa bir ayolning yolgʻizligini tushuna olishingizga ham imonim komil emas.
— Sizning oʻgay qizingiz bor.
— Eh! Kasyani aytyapsizmi... — deb yubordi Nina oʻkinch bilan va yana labini tishlab yerga qaraganicha davom etdi. — Bilasizmi, bemalol gaplashish mumkin boʻlgan