Tasodifiy hikoya: Bir oila taqdiri ( Zuhraning qizligini yöqotishi )
Shunday qilib Zuhra yengil hayotga örganib qoldi. Dastlab qizligini saqlagan holda kötiga va chotiga...davomi
Shunday qilib Zuhra yengil hayotga örganib qoldi. Dastlab qizligini saqlagan holda kötiga va chotiga...davomi
Библиотека | Boshqalar | Muttahamning parvozi (I- qism)
zoʻr ediki, boyoqish pan Nikodim toʻshakda toʻlgʻanganicha basharasini burushtirib, tinimsiz ingrardi.
Kechki ovqatdan soʻng Kunitskiy yana Dizmaning oldiga kirdi. Biroq Nikodim oʻzini uxlaganga solib, ortiqcha soʻrab-surishtirishdan qutulib qoldi. Kechasi Nikodim anchagacha poytaxtga qiladigan muqarrar safari toʻgʻrisida oʻylab yotdi. Chamasi, endi u yerdan qaytib kelmasa ham kerak. Biroq Dizma ishni iloji boricha uzoqroq choʻzishga qaror qildi. Harqalay polkovnik Varedani topib, undan ministr bilan gaplashib koʻrishni iltimos qilish mumkin.
Shularni oʻylar ekan, Ponimirskiy esiga tushdi. Kim bilsin — ehtimol, uning xatini olib ketish lozimdir? Agar Ponimirskiyning xolasi chindan ham kattalar bilan aloqada boʻlsa, balki, u orqali ham biror ish bitkazish mumkin boʻlar. Nikodim Kunitskiyning ishlarini toʻgʻrilab kelishi mumkinligini xayoliga ham keltirmasdi, albatta: bu narsa aqlga toʻgʻri kelmasdi. Dizma faqat Kunitskiyni oʻzining ministr bilan doʻst ekanligiga va hozir boʻlmagan taqdirda ham, keyinroq Ol’shevskiyni ishdan xaydata olishiga hamda davlat oʻrmonlaridan ochkoʻz chol istaganchalik yogʻoch olib berishga qodir ekanligiga ishontirmoqchi edi. Kunitskiy chiqib ketgach, oradan koʻp oʻtmay xonaga Nina kirib keldi. U odatdagidan ham ma’yusroq koʻrinardi, nimadandir bezovta edi. Lekin u Dizmaning jilmayishiga tabassum bilan javob qildi. Nina Nikodimdan sogʻligʻini soʻrab-surishtirdi-da, soʻng oʻzining boshi ogʻriyotganidan shikoyat qildi.
— Siz Varshavaga ketyapsiz, shekilli? — nihoyat soʻradi u. — Ancha muddatgami?
— Bir hafta, nari borsa — oʻn kunga.
— Varshava, — dedi Nina xayolga choʻmib.
— Siz Varshavani yaxshi koʻrasizmi?
— Yoʻq, yoʻq... Toʻgʻrirogʻi, bir vaqtlar juda yaxshi koʻrardim... Hatto hozir ham yaxshi koʻraman, lekin u yerga borganimda oʻzimga oʻzim yoqmay qolaman.
— Ha... U yerda doʻstlaringiz, qarindoshlaringiz bormi?
— Bilmadim... Yoʻq, — deya javob qildi juvon, bir zum ikkilanib turgach.
Nikodim ehtiyotkorlik bilan Pshelenskaya xolaning mavjudligini aniqlashga qaror qildi.
— Mabodo pani Pshelenskaya xolangiz emasmi?
Ninaning yuzi ozor chekkan odamnikidek oʻzgarib ketdi.
— Voy, siz pani Pshelenskaya bilan tanishmisiz?.. Ha, u kishi mening xolam boʻladilar. Lekin toʻyimdan soʻng ular bilan bordi-keldi qilmay qoʻyganmiz. Hatto bir-birimizga xat ham yozmaymiz.
— Shunaqa deng!
— U kishinikiga borib turasizmi?
— Ahyon-ahyonda, — dedi choʻzib Dizma. — Pani Pshelenskaya pan Kunitskiyni yoqtirmaydi, shekilli. Lekin sizpi yaxshi koʻrarkan.
Nina chidab turolmay sekingina soʻradi:
— Siz u kishi bilan men toʻgʻrimda gaplashdingizmi?.. Uh, nooʻrin savolim uchun meni kechiring, juda hayajonlanib ketdim. Ajablanmang. Yoshlik xotiralarimning bari shu xonadon bilan, Pshelenskaya xolamning tanish-bilishlari bilan bogʻliq. Siz esa u yerga borib turarkansiz...
— Nega ularnikiga bora qolmaysiz?
— Eh... Oʻzingiz tushunasiz-ku. Erim... Ular bu ishimni sira kechirisha olmaydi... — Nina teskari qarab, sekingina qoʻshimcha qildi. — Buning uchun oʻzim ham oʻzimni kechirolmayman.
Nikodim indamadi.
— Ertalab ham, hozir ham sizga hammasini ochiq aytayotganimdan xijolat chekyapman... Biroq toqatim toq boʻldi... Juda ojiz, baxtsizman...
— Xafa boʻlmang. Gapimga ishonavering: hali hammasi yaxshi boʻlib ketadi.
— Meni yupatmang, iltimos qilaman. Bilaman, sezib turibman, sezgir, juda mehribon ekansiz, meni toʻgʻri tushunyapsiz... Tanishganimizga hali koʻp boʻlgani yoʻq, lekin sizga juda ishonaman... Meni yupatmang, hojati yoʻq, chorasizman. Siz toʻgʻri tushunayotganingiz ham kifoya menga. Yolgʻiz siz, — deya qoʻshib qoʻydi u bir oz sukut qilib turgach.
— Nega chorasizman deysiz? Eringiz bilan ajralisha olmaysizmi?
— Ilojim yoʻq, — deya javob qildi Nina yerga qarab.
— Hm, demak, harqalay unga koʻngil qoʻygan ekansiz-da...
Ninaning koʻzlari chaqnab ketdi.
— Yoʻq, yoʻq, — qizishib e’tiroz bildirdi u, — shubha qilishga qanday koʻnglingiz bordi! Bu baqqol bilan meni bogʻlab turgan hech nima yoʻq... Bu munkaygan chol...
Juvon jirkanib, nafrat bilan gapirmoqda edi.
— Nega boʻlmasam, ajralisha olmayman deysiz? — soʻradi ajablanib Dizma.
— Men... qashshoqlikda yashay olmayman... Buning ustiga yolgʻiz oʻzimni oʻylayotganim yoʻq.
— Hazillashyapsizmi, — deya oʻzini goʻllikka soldi Nikodim. — Bahosi bir necha million turadigan Koborovo sizning mulkingiz-ku, axir.
— Yanglishyapsiz. Koborovo erimniki.
— Biroq pan Kunitskiyning aytishicha...
— Ha, Koborovo mening nomimga yozilgan. Ammo ajralishgudek boʻlsak, men qashshoq boʻlib qolaman.
— Tushunmadim.
— Uh, bu haqda gapirishning nima hojati bor!.. Bilasizmi, erim mendan Koborovoning bahosidan ham koʻproq pulga tilxat olgan.
— Sizni aldab shunday qilganmi?
— Yoʻq. Bu pul oilamizning qarzini toʻlash uchun sarflangan.
— Shunaqa deng...
— Keling, bu haqda gaplashmanlik, buni eslasam doim ta’bim tirriq boʻladi... — Nina qoʻllarini iltijo bplan koʻksiga qoʻyib, Nikodimning koʻziga tikildi. — Iltimos qilaman, bu haqda xolamga gapirmang. Maylimi?
— Ta’bingiz. Unday desam...
— Yoʻq, yoʻq! Oʻtinaman sizdan! U davri davronlar oʻtib ketdi, endi uni koʻrish menga nasib boʻlmaydi... Keling, yaxshisi oʻqiymiz...
Nina kitobni qoʻliga olib, xatchoʻp qoʻyilgan sahifani ochdi-da, oʻqishga tushdi. Biroq u bir-ikki jumla oʻqigan ham ediki, tovushi titrab ketdi. Nina hoʻng-hoʻng yigʻlarkan, koʻkragi koʻtarilib tushar edi.
— Yigʻlamang, iltimos qilaman, yigʻlamang, — deya uni yupata boshladi kalovlanib qolgan Dizma.
— Yo parvardigor, yo tangrim, — dedi yigʻlab turib Nina. — Siz menga shunchalik shafqat koʻrsatyapsiz... juda mehribon ekansiz... Meni kechiring... Asablarim buzilibdi...
U sapchib oʻrnidan turdi-da, xonadan yugurib chiqib ketdn.
«Hammasi ravshan, — deya dilidan oʻtkazdi Dizma, — u meni sevib qolibdi».
— Sevib qolibdi, — dedi u tovush chiqarib va magʻrur jilmaydi.
Tungi stol ustida kichkinagina koʻzgu turardi. Nikodim uni qoʻliga oldi-da ajablangan va magʻrurlangan holda aksiga uzoq tikildi.
6-bob
Tajribali shofyor boshqarayotgan avtomobil' tekis shossedan bir maromda yelib borardi. Kechagi yomgʻirdan soʻng u yer-bu yerda mayda-mayda koʻlmaklar yaltirab koʻrinardi. Musaffo tong quyosh nurida jilvalanardi.
Dizma Varshavaga ketayotgandi.
Kunitskiy uni ataylab poyezdda emas, avtomobilda joʻnatdi. Uningcha, shunday qilinsa salobatliroq boʻlarmish.
Chindan ham juda dabdaba, hasham bilan bezatilgan avtomobil' goʻyo savlat uchun yaratilgandek edi. Shoferning oppoq matodan tikilgan formasi va Dizmaning oyoqlarini yopib turgan yoʻlbars terisi ularni yanada basavlat qilib yuborgandi. Shu boisdan ham ular har gal biror shaharchada toʻxtashganida, — ular ahyon-ahyondagina toʻxtashardi, — darhol mashinani oʻsha atrofda sanqib yurgan bekorchilar oʻrab olishardi. Ularni faqat avtomobilgina emas, balki oʻrindiqda yalpayib oʻtirgan passajirning dimogʻdorligi ham hayratga solardi.
Mashina shunday shaharlardan birida toʻxtagach, Dizma portfeldan yelimlanmagan konvertni oldi. Bu graf
Kechki ovqatdan soʻng Kunitskiy yana Dizmaning oldiga kirdi. Biroq Nikodim oʻzini uxlaganga solib, ortiqcha soʻrab-surishtirishdan qutulib qoldi. Kechasi Nikodim anchagacha poytaxtga qiladigan muqarrar safari toʻgʻrisida oʻylab yotdi. Chamasi, endi u yerdan qaytib kelmasa ham kerak. Biroq Dizma ishni iloji boricha uzoqroq choʻzishga qaror qildi. Harqalay polkovnik Varedani topib, undan ministr bilan gaplashib koʻrishni iltimos qilish mumkin.
Shularni oʻylar ekan, Ponimirskiy esiga tushdi. Kim bilsin — ehtimol, uning xatini olib ketish lozimdir? Agar Ponimirskiyning xolasi chindan ham kattalar bilan aloqada boʻlsa, balki, u orqali ham biror ish bitkazish mumkin boʻlar. Nikodim Kunitskiyning ishlarini toʻgʻrilab kelishi mumkinligini xayoliga ham keltirmasdi, albatta: bu narsa aqlga toʻgʻri kelmasdi. Dizma faqat Kunitskiyni oʻzining ministr bilan doʻst ekanligiga va hozir boʻlmagan taqdirda ham, keyinroq Ol’shevskiyni ishdan xaydata olishiga hamda davlat oʻrmonlaridan ochkoʻz chol istaganchalik yogʻoch olib berishga qodir ekanligiga ishontirmoqchi edi. Kunitskiy chiqib ketgach, oradan koʻp oʻtmay xonaga Nina kirib keldi. U odatdagidan ham ma’yusroq koʻrinardi, nimadandir bezovta edi. Lekin u Dizmaning jilmayishiga tabassum bilan javob qildi. Nina Nikodimdan sogʻligʻini soʻrab-surishtirdi-da, soʻng oʻzining boshi ogʻriyotganidan shikoyat qildi.
— Siz Varshavaga ketyapsiz, shekilli? — nihoyat soʻradi u. — Ancha muddatgami?
— Bir hafta, nari borsa — oʻn kunga.
— Varshava, — dedi Nina xayolga choʻmib.
— Siz Varshavani yaxshi koʻrasizmi?
— Yoʻq, yoʻq... Toʻgʻrirogʻi, bir vaqtlar juda yaxshi koʻrardim... Hatto hozir ham yaxshi koʻraman, lekin u yerga borganimda oʻzimga oʻzim yoqmay qolaman.
— Ha... U yerda doʻstlaringiz, qarindoshlaringiz bormi?
— Bilmadim... Yoʻq, — deya javob qildi juvon, bir zum ikkilanib turgach.
Nikodim ehtiyotkorlik bilan Pshelenskaya xolaning mavjudligini aniqlashga qaror qildi.
— Mabodo pani Pshelenskaya xolangiz emasmi?
Ninaning yuzi ozor chekkan odamnikidek oʻzgarib ketdi.
— Voy, siz pani Pshelenskaya bilan tanishmisiz?.. Ha, u kishi mening xolam boʻladilar. Lekin toʻyimdan soʻng ular bilan bordi-keldi qilmay qoʻyganmiz. Hatto bir-birimizga xat ham yozmaymiz.
— Shunaqa deng!
— U kishinikiga borib turasizmi?
— Ahyon-ahyonda, — dedi choʻzib Dizma. — Pani Pshelenskaya pan Kunitskiyni yoqtirmaydi, shekilli. Lekin sizpi yaxshi koʻrarkan.
Nina chidab turolmay sekingina soʻradi:
— Siz u kishi bilan men toʻgʻrimda gaplashdingizmi?.. Uh, nooʻrin savolim uchun meni kechiring, juda hayajonlanib ketdim. Ajablanmang. Yoshlik xotiralarimning bari shu xonadon bilan, Pshelenskaya xolamning tanish-bilishlari bilan bogʻliq. Siz esa u yerga borib turarkansiz...
— Nega ularnikiga bora qolmaysiz?
— Eh... Oʻzingiz tushunasiz-ku. Erim... Ular bu ishimni sira kechirisha olmaydi... — Nina teskari qarab, sekingina qoʻshimcha qildi. — Buning uchun oʻzim ham oʻzimni kechirolmayman.
Nikodim indamadi.
— Ertalab ham, hozir ham sizga hammasini ochiq aytayotganimdan xijolat chekyapman... Biroq toqatim toq boʻldi... Juda ojiz, baxtsizman...
— Xafa boʻlmang. Gapimga ishonavering: hali hammasi yaxshi boʻlib ketadi.
— Meni yupatmang, iltimos qilaman. Bilaman, sezib turibman, sezgir, juda mehribon ekansiz, meni toʻgʻri tushunyapsiz... Tanishganimizga hali koʻp boʻlgani yoʻq, lekin sizga juda ishonaman... Meni yupatmang, hojati yoʻq, chorasizman. Siz toʻgʻri tushunayotganingiz ham kifoya menga. Yolgʻiz siz, — deya qoʻshib qoʻydi u bir oz sukut qilib turgach.
— Nega chorasizman deysiz? Eringiz bilan ajralisha olmaysizmi?
— Ilojim yoʻq, — deya javob qildi Nina yerga qarab.
— Hm, demak, harqalay unga koʻngil qoʻygan ekansiz-da...
Ninaning koʻzlari chaqnab ketdi.
— Yoʻq, yoʻq, — qizishib e’tiroz bildirdi u, — shubha qilishga qanday koʻnglingiz bordi! Bu baqqol bilan meni bogʻlab turgan hech nima yoʻq... Bu munkaygan chol...
Juvon jirkanib, nafrat bilan gapirmoqda edi.
— Nega boʻlmasam, ajralisha olmayman deysiz? — soʻradi ajablanib Dizma.
— Men... qashshoqlikda yashay olmayman... Buning ustiga yolgʻiz oʻzimni oʻylayotganim yoʻq.
— Hazillashyapsizmi, — deya oʻzini goʻllikka soldi Nikodim. — Bahosi bir necha million turadigan Koborovo sizning mulkingiz-ku, axir.
— Yanglishyapsiz. Koborovo erimniki.
— Biroq pan Kunitskiyning aytishicha...
— Ha, Koborovo mening nomimga yozilgan. Ammo ajralishgudek boʻlsak, men qashshoq boʻlib qolaman.
— Tushunmadim.
— Uh, bu haqda gapirishning nima hojati bor!.. Bilasizmi, erim mendan Koborovoning bahosidan ham koʻproq pulga tilxat olgan.
— Sizni aldab shunday qilganmi?
— Yoʻq. Bu pul oilamizning qarzini toʻlash uchun sarflangan.
— Shunaqa deng...
— Keling, bu haqda gaplashmanlik, buni eslasam doim ta’bim tirriq boʻladi... — Nina qoʻllarini iltijo bplan koʻksiga qoʻyib, Nikodimning koʻziga tikildi. — Iltimos qilaman, bu haqda xolamga gapirmang. Maylimi?
— Ta’bingiz. Unday desam...
— Yoʻq, yoʻq! Oʻtinaman sizdan! U davri davronlar oʻtib ketdi, endi uni koʻrish menga nasib boʻlmaydi... Keling, yaxshisi oʻqiymiz...
Nina kitobni qoʻliga olib, xatchoʻp qoʻyilgan sahifani ochdi-da, oʻqishga tushdi. Biroq u bir-ikki jumla oʻqigan ham ediki, tovushi titrab ketdi. Nina hoʻng-hoʻng yigʻlarkan, koʻkragi koʻtarilib tushar edi.
— Yigʻlamang, iltimos qilaman, yigʻlamang, — deya uni yupata boshladi kalovlanib qolgan Dizma.
— Yo parvardigor, yo tangrim, — dedi yigʻlab turib Nina. — Siz menga shunchalik shafqat koʻrsatyapsiz... juda mehribon ekansiz... Meni kechiring... Asablarim buzilibdi...
U sapchib oʻrnidan turdi-da, xonadan yugurib chiqib ketdn.
«Hammasi ravshan, — deya dilidan oʻtkazdi Dizma, — u meni sevib qolibdi».
— Sevib qolibdi, — dedi u tovush chiqarib va magʻrur jilmaydi.
Tungi stol ustida kichkinagina koʻzgu turardi. Nikodim uni qoʻliga oldi-da ajablangan va magʻrurlangan holda aksiga uzoq tikildi.
6-bob
Tajribali shofyor boshqarayotgan avtomobil' tekis shossedan bir maromda yelib borardi. Kechagi yomgʻirdan soʻng u yer-bu yerda mayda-mayda koʻlmaklar yaltirab koʻrinardi. Musaffo tong quyosh nurida jilvalanardi.
Dizma Varshavaga ketayotgandi.
Kunitskiy uni ataylab poyezdda emas, avtomobilda joʻnatdi. Uningcha, shunday qilinsa salobatliroq boʻlarmish.
Chindan ham juda dabdaba, hasham bilan bezatilgan avtomobil' goʻyo savlat uchun yaratilgandek edi. Shoferning oppoq matodan tikilgan formasi va Dizmaning oyoqlarini yopib turgan yoʻlbars terisi ularni yanada basavlat qilib yuborgandi. Shu boisdan ham ular har gal biror shaharchada toʻxtashganida, — ular ahyon-ahyondagina toʻxtashardi, — darhol mashinani oʻsha atrofda sanqib yurgan bekorchilar oʻrab olishardi. Ularni faqat avtomobilgina emas, balki oʻrindiqda yalpayib oʻtirgan passajirning dimogʻdorligi ham hayratga solardi.
Mashina shunday shaharlardan birida toʻxtagach, Dizma portfeldan yelimlanmagan konvertni oldi. Bu graf