Tasodifiy hikoya: maktab davrim
xullas man bu saytda yangiman man sizlarga maktab davrimda bolib ötgan voqeani yozmoqchiman u paytla...davomi

unga mehmonxonaningʻ eshigini ochib berdi va oradan bir necha minut oʻtgach, pani Pshelenskayaning oʻzi ham paydo boʻldi. Bu gal endi u haqiqiy aristokrat xonimlardek kiyinib olgandi. U bilan birga oʻttiz beshlarga borgan bir kishi ham kirib keldi.
— Pan Kshepitskiy! Pan Dizma! — deya ularni bir-biriga tanishtirdi Pshelenskaya.

Kshepitskiy nazokat bilan ta’zim qildi. Uning oʻzini beparvo tutishi va dimogʻi bilan gapirishi Nikodimga yoqmadi. Lekin u, Kshepitskiyning kelishgan yigitligi va hatto Liskovdagi sud kotibi, butun uyezdda xotinlarga xushomad qilishga ustaligi bilan mashhur boʻlgan pan Yurchakdan ham chiroyliroq ekanligini tan olishga majbur boʻldi.
— Siz bilan tanishish sharafiga muyassar boʻlganimdan gʻoyat xursandman. Siz toʻgʻringʻizda koʻp eshitgandim, — dedi Kshepitskiy va shimining pochasini tortib kresloga oʻtirdi.

Bu odam boshidanoq ayyor va ikki yuzlamachi boʻlib koʻringanidan Dizma u bilan ehtiyot boʻlib gaplashishga qaror qildi. Shu boisdan ham u dudmolgina javob berdi:
— El ogʻziga elak tutib boʻlarmidi — doim biror narsani gapirishadi.
— Meni kechirasiz, — gap qotdi pani Pshelenskaya, — sizning qanday ajoyib siyosatchi ekaningizni faqat bugun pan Kshepitskiydan eshitdim. Uyat boʻlsa-da, tan olishim kerak, biz ayollar siyosiy masalalarni mutlaqo tushunmaymiz.
— E, juda oshirib yubordingiz-ku, — deb e’tiroz bildirdi Kshepitskiy va shimining boshqa pochasini ham tortib qoʻydi.

Dizma nima deyishini bilmay tomoq qirdi. Uning baxtiga, shu payt mehmonxonaga xizmatkor kirib, ovqat tayyor ekanlignni xabar qildi. Ovqat mahali Pshelenskaya bilan u, goh familiyasini atab, goh oddiygina qilib Zizya deya murojaat qilinayotgan Kshepiksiy Dizmadan Koborovoda nimalar boʻlayotganini surishtirisha boshlashdi. Pshelenskayani asosan «boyoqish Ninaning» eri bilan akasiga munosabati qiziqtirardi, Zizya esa Nikodimdan koʻproq Kunitskiyning daromadi, Koborovodagi ishlarning ahvoli toʻgʻrisida soʻrardi. Dizma bexosdan bu masalalarni yaxshi tushunmasligini sezdirib qoʻymaslik uchun iloji boricha qisqaroq javob berishga harakat qilardi.
— Marhamat qilib aytsangiz, Jorjning kasali juda sezilarlimi, uni huquqdor shaxs sifatida tan olish mumkinmi?..
— Nima desam ekan... U telba, albatta, lekin, ehtimol, biror muddat oʻznni tiyib tura olar...
— Juda toʻgʻri aytdingiz, — gapni ilib ketdi Pshelenskaya. — Uning kasali ham xuddi ana shu oʻzini tiyib turish markazlarining zaiflashib qolganidan iborat: lekin u zaruratni tushunsa, menimcha, ma’lum muddat oʻzini tiyib tura oladi.
— Ehtimol... — deya mingʻirladi Dizma.
— Faqat bir narsadan xavfim bor, — davom etdi Pshelenskaya, — Nina bizning rejamizga qoʻshilmasligi mumkin.
— Unga bu ishlarni aytishning nima hojati bor? — deya yelkasini qisdi Kshepitskiy. — Hammasini imi-jimida bajaramiz. Eng muhimi adliya ministrligidan odam topish. Lekin taqdir pan Dizmadek odamii bizga koʻmakka yuborgan ekan, buning tashvishini qilmasak ham boʻladi. Shunday emasmi?..
— Eh, Jorjning sizdek kasbdoshi, doʻsti u bilan xuddi shu paytda uchrashib qolganingiz juda soz boʻldi-da! — deya xitob qildi pani Pshelenskaya.

Qahva ichnsh uchun kichik mehmokxonaga oʻtishdi. Kshepitskiy choʻntagidan yon daftari bilan qalam oldi.
— Men qisqagina doklad tayyorlashni lozim topdim, — deya gap boshladi u. — Ruxsat etasizmi?.. Xoʻsh, umuman olganda, ishning ahvoli mana bunday. Bizga quyidagilar ma’lum: kir yuvuvchi xotin Genavefa Kunikning oʻgʻli, asli Krakovdan boʻlgan oltmish olti yoshli muttaham Leon Kunik bir vaqtlar oʻgʻrilangan narsalarii sotib olishdan gumon qilingan. Bu narsa L'vov politsiyasining aktlarida qayd etilgan. Keyinchalik u sudxoʻrlik bilan shugʻullangan va har xil nayranglar ishlatib, Ponimirskiylar oilasining boyligini oʻzlashtirgan...
— Pani Kunitskayaning aytishicha esa, — deya uning gapini boʻldi Nikodim, — bu yerda hech qanday nayrang boʻlmagan emish.
— Ha, albatta... Lekin har bir faktni turlicha talqin qilish mumkin. Xe-xe-xe... Agar prokuror kerakli koʻrsatma olsa, qanday ish tutishni oʻzi biladi. Bundan tashqari, bizga Kunikning toʻqqiz yil muqaddam yangi hujjat olgani va unga otasining ismini yozdirib, familiyasini «Kunitskiy» qilib oʻzgartirgani ma’lum. Bu esa qonunga xilof ish. Keyin, hammamiz uning temir yoʻl qurilishiga shpal yetkazib berish xususida sudlashganini bilamiz. Afsuski, oʻshanda bu shpallarning aslida boʻlmaganligi isbotlanmagandi. Kunitskiy begunohligini tasdiqlovchi hujjatlar yordamida oʻzini oqlashga muvaffaq boʻlgan edi. Ammo, turgan gap, bu hujjatlarning hammasi qalbaki.... Ularni yozib bergan temir yoʻl xizmatchisi keyinchalik qochgan va dom-daraksiz gʻoyib boʻlgan. Bu hujjatlarning hammasini topib, yana sudga taqdim qilish mumkin. Xoʻsh, bunga nima deysizlar?
— Ha, albatta! — xitob qildi Pshelenskaya.
— Men ham shunday fikrdaman, — deya gap qotdi Dizma, Kshepitskiyga gumonsirab qarar ekan. Kshepitskiyning qiyiq koʻzlarida qandaydir oʻt chaqnashi, yuzining uchib turishi, qirra burni va uzun iyagi uning sergakligi va har daqiqada qarshi hujumga oʻtishi mumkinligidan dalolat berib turardi. Kshepitskiy tilining uchi bilan yuqori labini yaladi-da, davom etdi:
— Eng muhimi — undan Koborovoni tortib olish kerak. Barcha qiyinchilik ana shunda. Yuridik jihatdan Koborovo pani Ninaning tasarrufida hisoblanadi. U esa bu ishga sirayam rozi boʻlmaydi.
— Ha, rozi boʻlmasa kerak... — dedi Dizma Kshepitskiyning fikriga qoʻshilib.
— Shu boisdan ham, — deya davom etdi Kshepitskiy, — yagona chora Jorjning Kunitskiy ustidan prokurorga ariza berishidir. U oʻz arizasida singlisini soxta guvohlik berish uchun Kunitskiy majbur etganini koʻrsatishi lozim...
— Hmm...
— Bunday aybni esa Jorj faqat huquqdor shaxs sifatida tan olingandan keyingina qoʻyishi mumkin. Shuning uchun ham sud organlaridan Jorjning ruhiy holatini ikkinchi marta tekshirib koʻrish uchun ruxsat olish kerak! Men advokat bilan maslahatlashdim. U qoidaga muvofiq qaytadan koʻrish mumkinligini aytdi. Faqat bu haqda Jorjning qarindoshlaridan birontasi iltimos qilishi kerak ekan.
— Men oʻlsam ham bunday qilmayman! — deya e’tiroz bildirdi Pshelenskaya. — Oʻlsam ham! Boshimga shuncha tashvish orttirganim ham yetar. Bir kami gazetalarda nomimni bulgʻashlari qoluvdi...
— Juda yaxshi, pani Fina, — dedi zardasi qaynay boshlagan Kshepitskiy. — Demak, siz, bu ishni Nina qilishi mumkin, deb hisoblar ekansiz-da?
— Yoʻq, — deya gapga aralashdi Dizma, — Nina bunday qilishga hecham rozi boʻlmaydi.
— Jorjning esa boshqa qarindoshi yoʻq, — dedi Kshepitskiy tirnogʻi oʻsiq bashorat barmogʻini yuqori koʻtarib.
— Baribir bu ishga aralashmayman... Baribir...

Kshepitskiyning jahli yuziga tepdi.
— Mayli, — dedi u quruqqina qilib. — Demak, bu haqda ortiq gapirishning hojati yoʻq. Bu ishingiz bilan Jorj siz bilan menga beradigan qirq ming zlotiyni hamda Bibi Xul'chinskayaning turmushga chiqishini yoʻqqa chiqardingiz.

Oraga jimlik choʻkdi.
— Afsus, — deya qoʻshimcha qildi Kshepitskiy, — faqat pan Dizmani bekordan bekorga ovora qildik.
— Aralashmayman, xudo haqqi,