Tasodifiy hikoya: укинг
Tурмуш ўртоғинг чиройли бўлса ҳам қийин экан. Атрофдаги аёллар ундан кўз узмай туришига чидаш осо...davomi

aralasholmayman! — oʻz gapida qattiq turib oldi Pshelenskaya.
— Shoshilib nima qilamiz! — dedi bir oz oʻylab koʻrgach Nikodim, — Bu masalani keyinroq gaplashsak ham boʻladi.
— Bu orada biror chora topilib qolar, — dedi yengil tortib pani Pshelenskaya.

Kshepitskiy sapchib oʻrnidan turdi.
— Bu orada, bu orada! Bu orada menga pul kerak, juda kerak!..
— Sizga bir oz pul topib berishga urinib koʻraman, — deya mingʻirladi ikkilanib Pshelenskaya.
— E, topib beradigan oʻsha besh yuz yoki ming zlotiyingizni boshimga uramanmi! — dedi qoʻl siltab Kshepitskin.

Pshelenskaya qip-qizarib ketdi.
— Balki, buni keyinroq gaplasharmiz. Bu gaplar pan Dizmani qiziqtirmasa kerak, deb oʻylayman.
— Kechirasiz, — deya toʻngʻilladi Kshepitskiy.
— Yana kofe ichasizmi?

Pshelenskaya chashkalarga kofe quydi-da, soʻng dedi:
— Ehtimol, siz, pan Dizma, Ninaga gapirib koʻrarsiz. Agar u erini yomon koʻrsa... Pan Dizma har qanday toʻsiqlarni ham yengishga, har qandan xarakterga ham ta’sir koʻrsatishga qodir odam koʻrinadilar.
— Ha, albatta, lekin u kishiga bundan nima foyda, — dedi bir oz hayosizlik bilan Kshepitskiy.
— Zizya, — deya e’tiroz bildirdi Pshelenskaya, — pan Dizma Jorjning doʻsti-ku, axir! Shunday emasmi? Menimcha, shuning oʻzi ham kifoya qiladi.

Kshepitskiy basharasini bujmaytiryb, barmoqlarini qirsillatdi.
— Keling, ochiqchasiga gaplashaylik... Men dunyoda begʻaraz odamlarning borligiga ishonmayman. Meni kechirasiz, muhtaram pan Nikodim, ishonmayman, vassalom! Menimcha, siz... hm... ishbilarmon odam sifatida... Ochigʻini ayting, Jorj sizga biror narsa va’da qilganmi?
— Bu nima deganingiz? — tushunmadi Dizma.
— Biror narsa va’da qilganmi, deb soʻrayapman?
— Pul beraman, deb va’da qilgan, demoqchimisiz?

Pshelenskaya Dizmaning ranjishidan choʻchib, Kshepitskiy mutlaqo unday demoqchi emasdi, siz uning gapini boshqacha ma’noda tushunmang va hokazo, va hokazo, deya kechirim soʻray boshladi. Darvoqe, Kshepitskiyning oʻzi ham haddidan oshirib yuborganini sezib, Jorjning sudlashishi munosabati bilan boʻladigan xarajatlarni nazarda tutganini aytdi.

Ishning qovushmayetganini payqagan Pshelenskaya bu haqda keyinroq gaplashishini taklif qildi va Dizmaning Varshavada yana ikki haftacha turishini eshitgach, uni kelasi seshanbada uyida boʻladigan bridj oʻyiniga taklif qildi. Dizma avval bridj oʻyinini bilmasligini bahona qilib, kelishdan bosh tortdi, biroq unga karta oʻynash shart emasligini aytishgach, rozi boʻldi.
— Yigirma-oʻttiz odam boʻladi, — dedi uni koʻndirish uchun Pshelenskaya, — ular orasida tanishlaringizii ham uchratasiz: menikiga general Rujanovskiy, ministr Yashunskiy, rais Grodzitskiy, vitse-ministr Ulyanitskiylar kelib turishadi.
— Polkovnik Vareda-chi? — birdan yangi oshnasnni eslab soʻradi Dizma.
— Ilgarilari kelib turardi. Siz u bilan tanishmisiz?
— Ha, u mening doʻstim, — dedi beparvogina qilib Nikodim.
— U holda polkovnikni ham taklif qilaman. Juda uddaburon odam. Agar yanglishmasam, prokuror Vajik bilan yaxshi munosabatda. U esa, esimda bor, Varedaning birinchi xotiniga uylangan...
— Ha, ha, — deya tasdiqladi kulib Kshepitskiy. — Gamel'beyn xonimni aytyapsiz-da! Vajik esa bizga katta yordam berishi mumkin.

Dizma Pshelenskaya bilan xayrlasha boshladi, Kshepitskny ham Mokotovga borishi lozimligini aytib, oʻ-nidan turdi.
— Men sizni eltib qoʻyaman, — deya taklif qildn Dizma. — Mashinam darvoza oldida turibdi.

Pshelenskaya Kshepitskiyni olib qolmoqchi boʻlgan edi, biroq u qat’iyan bosh tortdi.
— Yoʻq, qololmayman. Kechqurun ovqatlangani kelaman. Hozircha xayr!
— Pani Pshelenskaya qarindoshingiz boʻladimi, — deya soʻradi Dizma ular koʻchaga chiqishgach.
— Yoʻq, shunchaki eski tanishim. Uning eri bilan doʻst edik.
— Nima, pani Pleshenskayaning eri oʻlganmi?
— Tirik, — dedi javoban Kshepitskiy koʻzlarini xiyol qisib. — Faqat hozir kim bilan yashayotganini bilmayman. Chet elda kayf-safo qilib yuribdi. Eh-e, avtomobilingiz juda zoʻr-ku! Birinchi sort! Benzinni koʻp yeydimi?
— Oʻttiz litrdan ortiq sarflaydi, — dedi jilmayib shofer va eshikni yopib qoʻydi.
— Qani endi shunaqa mashina boʻlsa, soz boʻlardi-ya, — deya gap qotdi Kshepitskiy.

Yoʻlda u, agar pulini ololsa, nimalar qilmoqchi ekanligi toʻgʻrisida gap sotib ketdi. Suhbatdoshining sukut saqlashidan Kshepitskiy, Dizma juda ayyor, ehtiyotkor odam boʻlsa kerak, degan qarorga keldi.

Nihoyat u Politexnika instituti oldida tushib qolgach, shofer Dizmaga oʻgirilib dedi:
— Men bu panni taniyman — Kshepitskiy. Bir vaqtlar poygachi otlari bor edi. Lekin omadi kelmadi.
— Pixini yorgan odam-a?
— Ehe-a, nimasini aytasiz, — dedi boshini chayqab shofer.

7-bob
Bu devorlariga toʻq yashil gulqogʻoz yopishtirilgan, derazalari shiftga tegay deb turgan Lui-Filipp uslubidagi keng bir kabinet edi.

Kattakon yozuv stoli yonida boshini qoʻliga tirab oʻtirgan ministr Yashunskiy deyarli bir soatdan beri qishloq xoʻjaligining ahvoli haqida mingʻirlab axborot berayotgan mansabdorning gaplarini tinglardi.

Mansabdor goho-goho bloknotini bir chetga qoʻyardi-da, semiz portfelidan gazeta kesmalarini olib, maqolalardan ayrim joylarini oʻqib berardi. Maqolalarda raqamlar bilan birga nuqul: «eksport», «sentner», «bugʻdoy», «fojiali ahvol» soʻzlari takrorlanardi.

Chamasi, bu axborot yaxshilikdan darak bermasdi, chunki ministrning peshanasi tirishib turardi. Bu ajin hatto u jilmayib, aniq va puxta tayyorlangan axborot uchun mansabdorga minnatdorchilik bildirganida ham yoʻqolmadi.

Chet eldan qaytgach, Yashunskiy ishlar gʻoyat qoʻrqinchli ahvolga tushib qolganini koʻrdi. Qishloq xoʻjaligidagi qiyinchiliklar, kutilayotgan moʻl xosil oppozitsion matbuotning qattiq hujumiga sabab boʻldi: hatto hukumat doiralariga yaqin gazetalar ham norozilik bildirib, toʻngʻillay boshlashdi.

Yashunskiy hamkasblari bilan qilgan suhbatidan obroʻsiga ancha putur yetganiga va mabodo iste’foga chiqqudek boʻlsa, barcha ministrlar mamnun boʻlishiga ishonch hosil qildi. Rost, buni unga toʻgʻridan-toʻgʻri aytishgani yoʻq. Ammo hukumatning yanglish iqtisodiy siyosati munosabati bilak biron odam baloga yoʻliqishiga shama qilishdi. Bosh ministr basharasini bujmaytirib, mazkur vaziyatda butun kabinetining iste’fo berishi mumkin emasligi va qisman rekonstruksiya yoʻli bilan qutulish lozimligini ochiqdan-ochiq aytdi.

Bu oʻrinda bosh ministrga gapi oʻtadigan Terkovskiyning xolis xizmat qilgani shubhasiz edi.

Ish pirovardiga yaqinlashib qolgandi, shu boisdan masalani uzil-kesil hal qilish kerak edi. Ammo Yashunskiy oʻz oʻrinbosari, vitse-prezident Ulyanitskiy bilan maslahatlashmay turib bir qarorga kelishni istamadi.

U Ulyavitskiyni ertalabdan beri kutardi. Ministr hatto bir necha bor oʻrinbosarining uyiga telefon ham qildi, biroq har gal uiga, xoʻjayin hali uxlab yotibdilar, deb javob berishdi.

Shuning uchun ham soat ikkilarga yaqin Ulyanitskiy kabinet eshigida paydo boʻlganida, Yashunskiy uni koyiy ketdi:
— Nima, esingni yeb qoʻydingmi? Tuni bilan ichasan, bu yerda esa asfalasofilinga ketay deb turibmiz.
— Avval salomlashsak