Tasodifiy hikoya: ★☆↑↑Mb_RecordS(Diyordan 24 - Noyabr voqealari. Hayotiy. Musobaqa uchun)
Salom hammaga tanish bo'lgan Mister Diordan 24 - noyabr voqeasi. Boshqa nom topa olmadim. 24 - noyab...davomi

boʻlardi, — dedi moʻylovini silab Ulyanitskiy.
— Yaxshi, salom, — toʻngʻilladi ministr. Ulyanitskiy kresloga oʻtirib, papiros tutatdi. Yashunskiy esa qoʻllarini choʻntagiga tiqqanicha katta-katta qadamlar bilan xonada u yoqdan-bu yoqqa yura boshladi.
— Sen yaxshi shartnoma tuzibsan. Tabriklayman, — doʻrilladi Ulyanitskiy.
— Tabriklaydigan joyi yoʻq, — deya quruqqina javob qildi ministr, — chamasi, bundan keyin yana bittagina qogʻozga qoʻl qoʻysam kerak.
— Nega unday deyapsan?
— Chunki navbatda qoʻl qoʻyadigan qogʻozim iste’fo haqidagi ariza boʻladi.
— Nikodim Dizmani bilasanmi? — soʻradi Ulyanitskiy bir oz sukut saqlab turgach.
— Bilaman. Terkovskiyning ta’zirini 6ergan odam-da. Uning bu ishga nima aloqasi bor?
— Biz bugun ertalabgacha birga ichdik. Bir necha kundan beri u bilan ichyapman.

Yashunskiy yelkasini qisdi:
— Battar boʻl.
— Aksincha, juda yaxshi boʻldi.
— He, jin ursin!.. Ochiqroq gapir! Hozir topishmoq oʻynashga hushim yoʻq!
— Quloq sol. Biz u bilan krizis haqida gaplashdik. Men unga ahvolning chatoqligi va uning yaxshilanishi amri maholligini aytdim. Hech qanday chora yoʻq, dedim unga. Nikodim boʻlsa bunga javoban: «Chora bor — davlat gʻalla zapaslarini sotib olishi kerak», — deydi.

Ulyanitskiy gapirishdan toʻxtab, ministrning koʻziga tikildi. Yashunskiy yelkasini qisdi.
— Davlat gʻallani sotib olishi kerak, deydimi?
— Ha, ha!
— Boʻlmagan gap! Davlatning puli yoʻq.
— Shoshma, shoshma, men ham unga shunday dedim. U boʻlsa: «Pulmi? Pulning keragi yoʻq», — deydi.
— Qanaqasiga endi? — deya ajablandi Yashunskiy.
— Quloq sol. Juda ajoyib gap. Eshitib ogʻzim ochilib qoldi. Baxtimizga hamma gʻirt mast edi, hech kim eshitmadi.
— Qani, qani, gapir!
— Boʻlmasam eshit! Pulning keragi yoʻq, gap pulda emas, deydi. Davlat obligatsiya chiqarishi mumkin. Masalan, yuz million yoki ikki yuz million zlotiylik, deylik. Pul oʻrniga ana shu obligatsiya toʻlanadi — vassalom. Olti yillik muddat bilan toʻrt protsentlik obligatsiya. Olti yil ichida esa gʻalla bozorida oʻldim deganida, bir marta qulay vaziyat yuzaga keladi. Ana oʻshanda bor gʻallani mamlakatimizning oʻzida yoki chet elda sotib yuborishimiz mumkin.
— Shoshma, shoshma, — deya uning gapini boʻldi ministr, — ancha durust fikr.
— Durustmish-a! Genial fikr!
— Xoʻsh, keyin nima dedi?
— Men senga aytsam, bu Dizmaning kallasi juda ishlar ekan. Buning foydasi juda katta, deydi. Birinchidan, narh-navo barqarorlashadi, ikkinchidan, muomaladagi pul koʻpayadi. Shu yoʻl bilan davlat yuz-ikki yuz million zlotiylik pul chiqarish imkoniga ega boʻladi. Chunki obligatsiyalarda egasining nomi koʻrsatilmaydi va shu yoʻsinda naqd pul oʻrnida ishlatilaveradi. Undan tafsilotlarini soʻragan edim, «Men mutaxassis emasman», — deb qoʻya qoldi. Hammasini senga aytib bermoqchi.
— Menga?
— Ha, senga. Uning senga ixlosi baland.
— Shoshma-chi, demak, ishning mohiyati... Ulyanitskiy Dizma bilan qilgan suhbatini takrorladi-da, butun rejani raqamlar bilan bayon qilib berdi.

U bu loyihaga shu qadar qiziqib ketdiki, hatto mashinistkani chaqirib, gazetaga maqola ham yozdirmoqchi boʻldi. Biroq vazminroq Yashunskiy uni toʻxtatdi. Masalani har taraflama oʻylab, muhokama qilib pishirish lozim edi. Bu fikr unga ham juda yoqib qolgan edi. Ammo bunaqa ishlarda shoshqaloqlik qilish yaramasdi.
— Avvalo bu gap mutlaqo sir saqlanishi lozim. Ikkinchidan, oʻsha Dizma bilan yana bir marta gaplashib olish kerak.
— Unga hoziroq qoʻngʻiroq qilishim mumkin.
— U hali ham Varshavadami?
— Boʻlmasam-chi. «Yevropa» mehmonxonasida turibdi. Bir ishrat qilish uchun kelgan ekan.

Ministr ajablandi.
— Yoʻgʻ-e, nimalar deyapsan? Ishratbozga oʻxshamaydi-ku. Meni bilishimcha, u koʻproq irodali odamlar sirasiga kirsa kerak. Bunday odamlar yoʻlboshchi, tashkilotchi boʻladi...
— Tillo yigit, — deya oshnasini maqtadi Ulyanitskiy.
— Qolaversa, oʻzimizning odam. Qani endi uddasidan chiqsak! Unda Terkovskiyning shaykasi dumini qisib qolardi. Men-chi? Ya’ni, biz-chi? Tushunyapsanmi, Yas'?
— Boʻlmasam-chi...

Ular shu bugun kechqurunoq Dizma bilai gaplashib olishga qaror qilishdi. Ministr oʻz tashrifnomasiga bir necha soʻz yozib, Dizmani chaqirib kelish uchun «Yevropa» mehmonxonasiga odam yubordi. Yashunskiyning xatini olib kelishganida, Dizma endigina uygʻongan edi. Xatda koʻrsatilgan vaqtgacha u kiyinib, shoshilmay ovqatlandi. Ministrlikkacha bir necha minutda yetib borsa boʻlardi. Shu boisdan ham Nikodim choʻntak soatiga qarab qoʻydi va u yerga piyoda joʻnadi. Yetib borgach, u qoʻngʻiroq chugmasini bosgan edi, shveysar eshikni ochib, Dizmaga xoʻmrayib qaradi-da, dedi:
— Sizga nima kerak? Idora allaqachon yopilgan.
— Sekinroq! Sekinroq, — deya kekkayib pishilladi Dizma. — Men ministr Yashunskiyning oldiga keldim.

Shveysar ta’zim qilib bukchaydi.
— Afv etasiz, bilmay qolibman. Ministr pan Ulyanitskiy bilan birga sizni kabinetda kutyaptilar.

U tavoze bilan Dizmaning pal'tosini yechib oldi.
— Kuzatib qoʻyishga ruxsat eting... Kabinet shu yerda, ikkinchi qavatda joylashgan.

Nikodim hali bu voqeaning ahamiyatini oxirigacha tushunib ulgurmagan edi: bir minutdan soʻng u ministr bilan suhbatlashadi; u Koborovodan joʻnayotgan paytida mutlaqo haqiqatga toʻgʻri kelmaydigandek tuyulgan narsalar endi ma’lum bir shakl kasb etib, amalga oshmoqda edi. Voqealar yoʻnalishi goʻyo shiddatli oqimdek Dizmani olib ketayotgandi. U buni his etsa ham, biroq voqealar mohiyatini anglay olmasdi. Nima sababdan bu ishlarga u, ya’ni Nikodim Dizma aralashib qolganini tushunmasdi.

Taklifnoma olgach, u darhol gap gʻalla obligatsiyalarini chiqarish toʻgʻrisida, Ulyanitskiy zavq bilan eshitgan Kunitskiyning oʻsha rejasi haqida borajagini tushundi. Nikodim hammasidan ham ministr undan bu ishning tafsilotlarini soʻrab-surishtirishidan choʻchirdi. Ehtiyot boʻlish kerak! Eng muhimi — shuncha paytdan beri joniga oro kirib kelayotgan uslubni qoʻllab, kamroq gapirish kerak.

Ulyanitskiy bilan Yashunskiy uni samimiy kutib olishdi.

Dizma bilan Ulyanitskiy allaqachon senlashib gaplasha boshlaganlari boisidan suhbat darhol doʻstona tus oldi. Yashunskiy gapni maqtovdan boshlab, Nikodimga 15 iyuldagi banketda Terkovskiy bilan gʻijillashib qolganini eslatdi.
— Oʻshandayoq men: agar mamlakatimizda siz kabi odamlar koʻproq boʻlganida, ishlarimiz butunlay boshqacha boʻlardi, degandim. Ha, ha, imonim komil, butunlay boshqacha boʻlardi.
— Bunday maqtovga arzirmikinman...
— Nikodim, oʻzingni koʻp kamtarlikka solaverma! — Quvnoqlik bilan doʻrilladi Ulyanitskiy.

Soʻng gʻalla obligatsiyalari haqida gap ochildi. Dizmani ikki kishilashib soʻroqqa tutishdi. Toʻgʻri, ikkala amaldor ham qishloq xoʻjaligida hech vaqoni tushunmasliklarini aytishdi, biroq shunga qaramay Dizma qovun tushirib qoʻyishdan choʻchib, juda ehtiyotkorlik bilan gaplashdi. Uning xotirasi yaxshiligi joniga oro kirdi: Nikodim asta-sekin Kunitskiy aytgan hamma gaplarni esladi. Har ehtimolga qarshi u «oʻzining» rejasi haqida Ulyanitskiydan eshitganini ham qoʻshib qoʻydi.

Yashunskiy juda xursand boʻlib ketganidan