Tasodifiy hikoya: Qor 4
Adyolni k6rb 2 kalamizham kulib yubordik bir pas turib xonasini yigiwtiriwga kiriwdik narsalarimiz h...davomi
Adyolni k6rb 2 kalamizham kulib yubordik bir pas turib xonasini yigiwtiriwga kiriwdik narsalarimiz h...davomi
Библиотека | Boshqalar | Muttahamning parvozi (I- qism)
boshladi. «Unga yoqib qolibman... Nimayam derdim, hali yosh, eri esa munkillab qolgan. Balki, foydalanish kerakdir?»
Lekin shu payt, agar Kunitskiy biror narsani sezib qolsa, oldiga solib quvmasmikin, deya diliga gʻulgʻula tushdi. Ammo shu zahoti endi ahvol keskin oʻzgarib ketganligini esladi.
«Gʻing deb koʻr-chi, aljigan chol! Endi kekirdagingdan xippa boʻgʻib olishim mumkin! Kim bilan gaplashayotganligingii bilasanmi? Kimsan, ministrning doʻsti bilan-a?! Tushundingmi?»
Nikodim oʻrnidan turib, sarpoychang oyna oldiga bordi. U hamma lampalarni yoqdi-da, ikki qoʻlini beliga tirab, boshini yuqori koʻtarganicha oʻzini oynaga sola boshladi. U shu paytgacha oʻz husnimga yetarli baho bermagan ekanman, degan xulosaga kelmaguncha shu alfozda turdi.
«Odam yoshligidan oʻzini oynada koʻraverib koʻnikib ketadi. Koʻnikkanidan keyin esa oʻziga oʻzi oddiygina odam boʻlib koʻrinaveradi...»
Nikodimning gʻoyat dimogʻi chogʻ edi. U kinoga bordi, soʻng mayxonaga kirib ovqatlandi. Keyin ertasiga peshinga qadar uxladi. Nonushtadan soʻng magazinlarni aylanib, bir yoʻla Ninaga tennis toʻplari sotib oldi. Peshinda yaxshilab ovqatlanib olgach, qosh qorayguncha qadar xonasida yotdi. Uni shofyor kelib uygʻotdi: frak kiyib, yoʻlga tushish kerak edi. Shahar minglab chiroqlardan charogʻon edi, reklamalarning qizil neon chiroqlari ilon izidek oʻchib-yonib turardi.
Marshalkovskaya va Xmel'naya koʻchalari burchagida toʻxtashga toʻgʻri keldi. Politsiyachi koʻndalang koʻchadagi izvosh va avtomobillarni oʻtkazmoqda edi. Nikodim beixtiyor yoʻlovchilarni tomosha qilib, ajoyib avtomobilning yumshoq oʻrindigʻida oʻtirish qayoqda-yu, trotuarda turtinib-surtinib yurish qayoqda, deb oʻylay boshladi.
Birdan u kimdir oʻziga tikilib qarab turganini sezib qoldi: Marshalkovskaya koʻchasi bu yerdd uncha yaxshi yoritilmagandi, shu boisdan ham u qizni anchagacha taniyolmay turdi.
Man'ka!
Nikodimning eti junjikib ketdi. U boshini ichiga tortib, yuzini yoqasi bilan yashirmoqchi boʻldi. Biroq kechikdi.
Man'ka tirsagi bilan yoʻl ochib, trotuar, chetiga keldi. Mana u shu qadar yaqinlashdiki, hatto qoʻlini choʻzib Dizmaning yelkasidan tutishi mumkin edi. Ammo Man'ka bunday qilishga jur’at etmadi... Nihoyat, u boʻgʻiq ovoz bilan soʻradi:
— Nikodim! Tanimayapsanmi?
Ortiq mugʻambirlik qilib boʻlmasdi. Nikodim qizning toʻpolon koʻtarishidan, roʻmol oʻragai manovi qizni shofer sezib qolishidan choʻchirdi. Shuning uchun hiyla ishlatishga qaror qildi; u qiz tomon oʻgirilib, barmogʻini labiga qoʻydi-da: :
— Jimm... Ertaga kelaman, — deya shivirladi.
Qiz, tushundim, degandek bosh irgʻab, oʻz navbatida pichirlab soʻradi:
— Soat nechada?
Biroq u javob olishga ulgurmadi. Politsiyachining qoʻlidagi tayoq imosi bilan avtomobil' bir silkinib, shitob bilan joyidan qoʻzgʻaldi.
Man'ka oldinga engashib, anchagacha avtomobilning ortidan qarab turdi.
«Jin ursin! — deya xayolidan oʻtkazdi Dizma. — Gaplashmoqchi boʻlganiga oʻlasanmi. Tasqara! Avtomobilni ham oʻgʻirlagan boʻlsa kerak, deb oʻylagandir-da».
Oʻ oʻzicha kulib qoʻydi, biroq bundan buyon kechqurunlari Marshalkovskaya koʻchasidan yurmaslikka ahd qildi.
Qiz bilai uchrashishning va, umuman, oʻtmishni eslab koʻnglini buzishning nima hojati bor?
Pshelenskayaning uyini Dizma uchinchi marta koʻrayotgandi va har gal bu kvartira unda yangicha taassurot qoldirmoqda edi. Bugun barcha eshiklar lang ochiq boʻlib, hamma yoq charogʻon edi. Ikki-uch xonaga yangigina koʻk movut sirilgan karta stollari hamda oppoq dasturxon yozilib, ustiga pirojniy va buterbrod toʻla patnislar terilgan oddiy stollar qoʻyib qoʻyilgandi.
Mehmonlar hali yigʻilishmagan ekan. Dizma bir necha xonani aylanib chnqdi-da, mehmonxonadagi divanga borib oʻtirdi. Binoning narigi chetidagi allaqaysi xonadan ikki kishining borgan sayin balandroq ovoz bilan janjallashayotgani eshitilib qoldi.
— Shunday qilib bermaysanmi? Ayt, bermaysanmi, — deya baqirardi erkak kishi.
Ayol kishi bunga javoban uzoq gapirib, allanimalar dedi.
Biroq Nikodimning qulogʻiga chertib aytilayotgan ayrim qargʻish soʻzlarigina chalindi:
— Ish yoqmas yalqov... Bunday tekinxoʻrlarni... Tovlamachi!.. Nonkoʻr!
— Oxirgi marta soʻrayapman!.. — doʻrilladi erkakning ovozi. — Ikki yuz zlotiy berasanmi, yoʻqmi?
— Bermayman!
Shu payt koʻcha eshikdagi qoʻngʻiroq jiringlab qoldi. Jaijal tinib, bir zumdan soʻng mehmonxonaga lablarida tabassum bilan pani Pshelenskaya kirib keldi. Uning ortidan nazokat bilan jilmayib Kshepitskiy kelmoqda edi. Koʻcha eshik tomondan taqir boshini yaltiratib allaqanday bir chol paydo boʻldi.
Mehmonlarni bir-biri bilan tanishtirar ekan. Pshelenskaya hozirgi erkaklarning sira aytgan vaqtlarida kelmasliklaridan shikoyat qila boshladi. Ular, professor, deya murojaat qilishayotgan cholning qulogʻi ancha ogʻir ekan, chunki uy bekasi erkaklarning beburdligi haqidagi gapini toʻrt marta takrorlagan boʻlsa-da, professor hamon:
— Kechirasiz, nima, nima? — deya qayta soʻrardi. Toqati toq boʻlgan Pshelenskayaning joniga Kshepitskiy ora kirdi. U oldinga oʻtib jilmayganicha:
— Tara-tara-bum-toq-toq, qari ahmoq! — dedi. Bunga javoban chol bosh irgʻab, ishonch bilan:
— Ha, ha, kechqurunlari ancha sovuq boʻlyapti, — dedi. Dizma xaxolab kulib yubordi. Unga Kshepitskiyning xazili juda yoqib tushgan edi. U pani Pshelenskayaning yangi mehmonlarni kutib olish uchun chiqib ketganidan foydalanib:
— Shoshmang, men ham unga biror narsa aytaman, — dedi.
— Faqat juda qattiq gapirmang! — ogohlantirdi uni Kshepitskiy.
Nikodim professorga qarab dedi:
— Basharangni it yaladi, qari tasqara!
— Kechirasiz, nima, nima?
— It yaladi!
— Kechirasiz, eshitmadim. Nima dedingiz?
Dizma kulgidan, oʻzini tiyolmay qoldi. Chol ularning shumligini sezgandek boʻlib, shubhalana boshladi. Shu payt Kshepitskiy gapga aralashdi, u professorning qulogʻiga:
— U sizga yangi latifa aytib bermoqchi! — deya qichqirdi.
— Ha, eshitaman, eshitaman.
Bu orada mehmonxonaga yana bir necha odam kirib keldi. Ular yangi mehmonlar bilan koʻrishib ulgurishmasdanoq, eshikda polkovnik Vareda paydo boʻldi. Bu hol Dizmani latifa aytishdan qutqarib qoldi.
— Salom, Nikus'! Oʻzingmisan! — deya xitob qildi polkovnik.
— Salomatmisan Vatsus'?
— Xoʻsh, qalay? Yashunskiydagi ishingni bitkazdingmi?
— Rahmat, hammasi joyida.
Mehmonxona va qoʻshni boʻlmalar gavjum boʻlib ketdi. Asosan erkaklar kelishgan boʻlib, ularning orasida faqat besh-oltitagina yoshi oʻtib qolgan xonimlar koʻrinardi. Ba’zilar allaqachon bridj oʻynagani oʻtirishgandi.
Nikodim Vareda bilan hol-ahvol soʻrashib boʻlguncha Ulyanitskiy yetib keldi. Ministr ehtiyot choralarini koʻrib qoʻygan boʻlishiga qaramay, polkovnik Dizmaning loyihasidan xabardor ekan. Ulyanitskiy sira tortinmay loyiha toʻgʻrisida gapira boshladi. Uning aytishicha, ish juda yurishib ketganmish. Vareda Nikodimni tabrikladi va unga oʻzining ulkan loyihasini amalga oshirishda muvaffaqiyat tiladi.
Shu payt ularning yoniga pani Pshelenskaya kelib, bridj oʻynamaysizlarmi, deb soʻradi. Vareda bilan Ulyanitskiy
Lekin shu payt, agar Kunitskiy biror narsani sezib qolsa, oldiga solib quvmasmikin, deya diliga gʻulgʻula tushdi. Ammo shu zahoti endi ahvol keskin oʻzgarib ketganligini esladi.
«Gʻing deb koʻr-chi, aljigan chol! Endi kekirdagingdan xippa boʻgʻib olishim mumkin! Kim bilan gaplashayotganligingii bilasanmi? Kimsan, ministrning doʻsti bilan-a?! Tushundingmi?»
Nikodim oʻrnidan turib, sarpoychang oyna oldiga bordi. U hamma lampalarni yoqdi-da, ikki qoʻlini beliga tirab, boshini yuqori koʻtarganicha oʻzini oynaga sola boshladi. U shu paytgacha oʻz husnimga yetarli baho bermagan ekanman, degan xulosaga kelmaguncha shu alfozda turdi.
«Odam yoshligidan oʻzini oynada koʻraverib koʻnikib ketadi. Koʻnikkanidan keyin esa oʻziga oʻzi oddiygina odam boʻlib koʻrinaveradi...»
Nikodimning gʻoyat dimogʻi chogʻ edi. U kinoga bordi, soʻng mayxonaga kirib ovqatlandi. Keyin ertasiga peshinga qadar uxladi. Nonushtadan soʻng magazinlarni aylanib, bir yoʻla Ninaga tennis toʻplari sotib oldi. Peshinda yaxshilab ovqatlanib olgach, qosh qorayguncha qadar xonasida yotdi. Uni shofyor kelib uygʻotdi: frak kiyib, yoʻlga tushish kerak edi. Shahar minglab chiroqlardan charogʻon edi, reklamalarning qizil neon chiroqlari ilon izidek oʻchib-yonib turardi.
Marshalkovskaya va Xmel'naya koʻchalari burchagida toʻxtashga toʻgʻri keldi. Politsiyachi koʻndalang koʻchadagi izvosh va avtomobillarni oʻtkazmoqda edi. Nikodim beixtiyor yoʻlovchilarni tomosha qilib, ajoyib avtomobilning yumshoq oʻrindigʻida oʻtirish qayoqda-yu, trotuarda turtinib-surtinib yurish qayoqda, deb oʻylay boshladi.
Birdan u kimdir oʻziga tikilib qarab turganini sezib qoldi: Marshalkovskaya koʻchasi bu yerdd uncha yaxshi yoritilmagandi, shu boisdan ham u qizni anchagacha taniyolmay turdi.
Man'ka!
Nikodimning eti junjikib ketdi. U boshini ichiga tortib, yuzini yoqasi bilan yashirmoqchi boʻldi. Biroq kechikdi.
Man'ka tirsagi bilan yoʻl ochib, trotuar, chetiga keldi. Mana u shu qadar yaqinlashdiki, hatto qoʻlini choʻzib Dizmaning yelkasidan tutishi mumkin edi. Ammo Man'ka bunday qilishga jur’at etmadi... Nihoyat, u boʻgʻiq ovoz bilan soʻradi:
— Nikodim! Tanimayapsanmi?
Ortiq mugʻambirlik qilib boʻlmasdi. Nikodim qizning toʻpolon koʻtarishidan, roʻmol oʻragai manovi qizni shofer sezib qolishidan choʻchirdi. Shuning uchun hiyla ishlatishga qaror qildi; u qiz tomon oʻgirilib, barmogʻini labiga qoʻydi-da: :
— Jimm... Ertaga kelaman, — deya shivirladi.
Qiz, tushundim, degandek bosh irgʻab, oʻz navbatida pichirlab soʻradi:
— Soat nechada?
Biroq u javob olishga ulgurmadi. Politsiyachining qoʻlidagi tayoq imosi bilan avtomobil' bir silkinib, shitob bilan joyidan qoʻzgʻaldi.
Man'ka oldinga engashib, anchagacha avtomobilning ortidan qarab turdi.
«Jin ursin! — deya xayolidan oʻtkazdi Dizma. — Gaplashmoqchi boʻlganiga oʻlasanmi. Tasqara! Avtomobilni ham oʻgʻirlagan boʻlsa kerak, deb oʻylagandir-da».
Oʻ oʻzicha kulib qoʻydi, biroq bundan buyon kechqurunlari Marshalkovskaya koʻchasidan yurmaslikka ahd qildi.
Qiz bilai uchrashishning va, umuman, oʻtmishni eslab koʻnglini buzishning nima hojati bor?
Pshelenskayaning uyini Dizma uchinchi marta koʻrayotgandi va har gal bu kvartira unda yangicha taassurot qoldirmoqda edi. Bugun barcha eshiklar lang ochiq boʻlib, hamma yoq charogʻon edi. Ikki-uch xonaga yangigina koʻk movut sirilgan karta stollari hamda oppoq dasturxon yozilib, ustiga pirojniy va buterbrod toʻla patnislar terilgan oddiy stollar qoʻyib qoʻyilgandi.
Mehmonlar hali yigʻilishmagan ekan. Dizma bir necha xonani aylanib chnqdi-da, mehmonxonadagi divanga borib oʻtirdi. Binoning narigi chetidagi allaqaysi xonadan ikki kishining borgan sayin balandroq ovoz bilan janjallashayotgani eshitilib qoldi.
— Shunday qilib bermaysanmi? Ayt, bermaysanmi, — deya baqirardi erkak kishi.
Ayol kishi bunga javoban uzoq gapirib, allanimalar dedi.
Biroq Nikodimning qulogʻiga chertib aytilayotgan ayrim qargʻish soʻzlarigina chalindi:
— Ish yoqmas yalqov... Bunday tekinxoʻrlarni... Tovlamachi!.. Nonkoʻr!
— Oxirgi marta soʻrayapman!.. — doʻrilladi erkakning ovozi. — Ikki yuz zlotiy berasanmi, yoʻqmi?
— Bermayman!
Shu payt koʻcha eshikdagi qoʻngʻiroq jiringlab qoldi. Jaijal tinib, bir zumdan soʻng mehmonxonaga lablarida tabassum bilan pani Pshelenskaya kirib keldi. Uning ortidan nazokat bilan jilmayib Kshepitskiy kelmoqda edi. Koʻcha eshik tomondan taqir boshini yaltiratib allaqanday bir chol paydo boʻldi.
Mehmonlarni bir-biri bilan tanishtirar ekan. Pshelenskaya hozirgi erkaklarning sira aytgan vaqtlarida kelmasliklaridan shikoyat qila boshladi. Ular, professor, deya murojaat qilishayotgan cholning qulogʻi ancha ogʻir ekan, chunki uy bekasi erkaklarning beburdligi haqidagi gapini toʻrt marta takrorlagan boʻlsa-da, professor hamon:
— Kechirasiz, nima, nima? — deya qayta soʻrardi. Toqati toq boʻlgan Pshelenskayaning joniga Kshepitskiy ora kirdi. U oldinga oʻtib jilmayganicha:
— Tara-tara-bum-toq-toq, qari ahmoq! — dedi. Bunga javoban chol bosh irgʻab, ishonch bilan:
— Ha, ha, kechqurunlari ancha sovuq boʻlyapti, — dedi. Dizma xaxolab kulib yubordi. Unga Kshepitskiyning xazili juda yoqib tushgan edi. U pani Pshelenskayaning yangi mehmonlarni kutib olish uchun chiqib ketganidan foydalanib:
— Shoshmang, men ham unga biror narsa aytaman, — dedi.
— Faqat juda qattiq gapirmang! — ogohlantirdi uni Kshepitskiy.
Nikodim professorga qarab dedi:
— Basharangni it yaladi, qari tasqara!
— Kechirasiz, nima, nima?
— It yaladi!
— Kechirasiz, eshitmadim. Nima dedingiz?
Dizma kulgidan, oʻzini tiyolmay qoldi. Chol ularning shumligini sezgandek boʻlib, shubhalana boshladi. Shu payt Kshepitskiy gapga aralashdi, u professorning qulogʻiga:
— U sizga yangi latifa aytib bermoqchi! — deya qichqirdi.
— Ha, eshitaman, eshitaman.
Bu orada mehmonxonaga yana bir necha odam kirib keldi. Ular yangi mehmonlar bilan koʻrishib ulgurishmasdanoq, eshikda polkovnik Vareda paydo boʻldi. Bu hol Dizmani latifa aytishdan qutqarib qoldi.
— Salom, Nikus'! Oʻzingmisan! — deya xitob qildi polkovnik.
— Salomatmisan Vatsus'?
— Xoʻsh, qalay? Yashunskiydagi ishingni bitkazdingmi?
— Rahmat, hammasi joyida.
Mehmonxona va qoʻshni boʻlmalar gavjum boʻlib ketdi. Asosan erkaklar kelishgan boʻlib, ularning orasida faqat besh-oltitagina yoshi oʻtib qolgan xonimlar koʻrinardi. Ba’zilar allaqachon bridj oʻynagani oʻtirishgandi.
Nikodim Vareda bilan hol-ahvol soʻrashib boʻlguncha Ulyanitskiy yetib keldi. Ministr ehtiyot choralarini koʻrib qoʻygan boʻlishiga qaramay, polkovnik Dizmaning loyihasidan xabardor ekan. Ulyanitskiy sira tortinmay loyiha toʻgʻrisida gapira boshladi. Uning aytishicha, ish juda yurishib ketganmish. Vareda Nikodimni tabrikladi va unga oʻzining ulkan loyihasini amalga oshirishda muvaffaqiyat tiladi.
Shu payt ularning yoniga pani Pshelenskaya kelib, bridj oʻynamaysizlarmi, deb soʻradi. Vareda bilan Ulyanitskiy