Tasodifiy hikoya: Yor yozsiz kelin bolgan qiz..3
Кимнингдир елкамдан ушлаб қаттиқ силкитаётганлигидан кўзларим очилиб кетди. Тепамда ранглари оқариб ...davomi

soʻng u koʻproq yeb olish uchun ovqatni chaynamay yuta boshladi.

Bu orada zal mehmonlarga toʻlib borardi. Dizma oʻziga hech kim e’tibor bermayotganini koʻrib, birmuncha yengil tortdi. Shundan soʻng u ancha ruhlanib, tarelkasini yana toʻldirib oldi. Keyin oldida kon'yak toʻla qadahlar terilgan patnisni koʻrib qoldi-da, ketma-ket ikki qadahni boʻshatdi va oʻzini ancha dadil his eta boshladi. Oradan bir oz vaqt oʻtgach, Nikodim uchinchi qadahni qoʻliga olgan edi, allakim u bilan qadah urishtirayotganini koʻrib ajablandi. Shu payt kimningdir:
— Siz bilan ichsam maylimi? — deya soʻragani eshitildi.

Dizmaning yonida polkovniq mundirini kiygan, baland boʻyli, qora soch bir odam ma’nodor jilmayib turardi.

Ular qadahlarini boʻshatishgach, polkovnik Dizmaga qoʻl uzatdi.
— Vareda.
— Dizma, — xuddi aks sadodek javob qildi Nikodim va uning qoʻlini qisdi.
— Tabriklayman sizni, — dedi Dizma tomon egilib polkovnik. — Anovi Terkovskiyni juda qoyillatdingiz-da. Hammasini koʻrib turuvdim.

Dizma qip-qizarib kyotdi.

«Hozir u meni quvib soladi, — deya xayolidan oʻtkazdi u. — Lekin tilyogʻlamalik qilishiga oʻlasanmi!»
— Oʻsha ahmoqni oʻylaganingizda hozir ham qoningiz qaynab ketyapti, — dedi polkovnik va xaxolab kulib yubordi. — Tabriklayman sizni, pan... Dizma. Anchadan beri hech kim Terkovskiyning bunday adabini bermagan edi. Sizning sogʻligingiz uchun!
— Ahamiyati yoʻq! Faqat... salat bilan tarelkaga achinaman!

Vareda yana qah-qah otdi.
— Hazillashyapsiz chogʻi! Bu deyman juda askiyachi ekansizu, pan Dizma! Sizning sogʻligingiz uchun! Bilasizmi, — dedi u qadahni patnisga qoʻyar ekan, — axir bu juda ajoyib hazil boʻldi: Terkovskiyning ahamiyati yoʻq, salatga achinaman, dedingiz-a!

Polkovnik zavqlanib, tinimsiz qahqaha otardi. Garchi polkovnikning nimadan bunchalik zavqlanayotganini tushunmasa-da, ogʻzidagi buterbrodini yutishga ulgurmagan Dizma ham unga qoʻshilishib kula boshladi.

Vareda Dizmaga papiros uzatdi. Shundan soʻng ikkovi deraza yoniga oʻtishdi. Vareda bilan Dizma endigina papiros tutatishgan ham ediki, oʻrta boʻyli malla sochlariga oq oralagan, shisha kabi xira yaltirab turgan koʻzlari sovuq bir odam tez-tez yurib, ularning oldiga keldi.
— Vatsek! — deya qichqirdi u. — Papirosingdan choʻz. Oʻzimnikini unutib qoldiribman.

Polkovnik yana choʻntagidan kumush portsigarini chiqardi.
— Marhamat. Tanishtirishga ijozat ber: pan Dizma! Pan ministr Yashunskiy!

Dizmaning yuragi orqasiga tortib ketdi: u umri bino boʻlib, hali ministrni koʻrmagan edi. Liskovdagi pochta idorasida ministr toʻgʻrisida gaplashishgan kezlari bu soʻz u yerdagi kishilar tasavvurida qandaydir xayoliy, mavhum, juda yiroq va yetib boʻlmaydigan bir tushuncha sifatida namoyon boʻlardi... Nikodim zoʻr ehtirom bilan ministrning qoʻlini qisdi.
— Tasavvur qilgin-a, — dedi polkovnik, — pan Dizma hozir anovi ahmoq Terkovskiyni rosa bopladi-da.
— Ah! Oʻsha odam sizmisiz? Buni qarang-a! — jonlanib ketdi ministr. — Eshitdim, eshitdim. Xoʻsh-xoʻsh!
— Bunisiyam mayli-ya, — deya davom etdi polkovnik, — men pan Dizmani tabriklagan edim, u boʻlsa: «Terkovskiyning ahamiyati yoʻq, salatga achinaman!» deb javob qildi. Tasavvur qilgin-a: salatga!

Ikkovi qahqaha otib kulishdi. Dizma ham beixtiyor ularga qoʻshilib kula boshladi. Shunda ministr birdan jimib qoldi-da, ma’nodor qilib dedi:
— Oʻzbilarmon odamlarning ahvoli shunaqa boʻladi. Hech kimni pisand qilmay qoʻygan edi, hayvon. Endi boʻlsa...
— Salatga ham arzimas ekan! — deya gapni olib ketdi polkovnik Vareda.

Hammasi yana xaxolab kulib yubordi, ministr esa Dizmaning qoʻltigʻidan tutib, quvnoqlik bilan dedi:
— Harqalay, sizni chin yurakdan tabriklayman, pan Dizma. Chin yurakdan. Agar mamlakatimizda ahmoqlarning dodini beradigan siz kabi kishilar koʻproq boʻlganida, ahvolimiz butunlay boshqacha boʻlardi. Ha, bizga kuchli odamlar kerak.

Ularning yoniga yana bir necha erkak kelib, suhbat qizib ketdi.

Dizma oʻzini bosib olgandi. Toʻqlik va uch-toʻrt qadah kon'yak ta’sirida uning asablari ancha joyiga tushgan edi. Avvaliga u, meni bironta odamga oʻxshatishyapti, deb oʻyladi. Kim bilsin, ehtimol, Varshavada u bilan familiyasi bir xil boʻlgan biror qarindoshi bordir? Biroq keyin u, bular allaqanday Terkovskiyni koyib berganim uchun meni oʻzimizning odam hisoblashyapti, degan qarorga keldi. Kim ekan oʻsha Terkovskiy? U ham biror mansabdor boʻlsa kerak-da, albatta!

Shularni oʻylar ekan, Dizma tezroq juftakni rostlashga qaror qildi. Nikodimni, ayniqsa, nariroqda uni diqqat bilan kuzatib turgan keksa bir janob tashvishga solib qoʻygan edi. Oʻsha janob Dizmaning yuziga qarash uchun hatto bir-ikki marta uning atrofidan aylanib ham oʻtdi.

«Obbo la’nati! Bu aljigan cholga nima kerak oʻzi?»

Tezda bu savolga javob ham topildi. Keksa janob yonidan oʻtib ketayotgan kel'nerni toʻxtatdi-da, Dizma tomon bosh irgʻab, unga allanima dedi. Kel'ner unga ta’zim qilib, Dizmaning yoniga keldi.
— Sizdan bir minutga e’tibor berishingizni iltimos qilishyapti. .

Oʻzga chora qolmagandi. Juftakni rostlash haqida oʻylamasa ham boʻlardi. Nikodim cholga xoʻmrayib qaradi-da, oldinga qarab yurdi. Biroq chol ogʻzining tanobi qochib, jilmayganicha bidirlay ketdi:
— Meni afv etasiz, agar yanglishmasam, siz bilan bultur Krakovda, sanoatchilar s’ezdida tanishish sharafiga muyassar boʻlgan edim. Yodingizdami? Aprel' oyi edi... Deon Kunitskiy...

Chol kichkina qaltiroq qoʻlini xiralik bilan Dizmaga uzatdi.
— Deon Kunitskiy!
— Nikodim Dizma! Siz yanglishyapsiz: Krakovda hech qachon boʻlgan emasman. Meni bironta odamga oʻxshatyapsiz shekilli.

Chol kechirim soʻrab shunday bidirlay boshladiki, Dizma uning gapini arang tushunib oldi.
— Ha, ha, albatta, chollarning koʻzi oʻtmas boʻladi.... Parishonxotirligim uchun kechirasiz, lekin baribir gʻoyat xursandman. Bu yerda tanishlarim deyarli yoʻq desam boʻladi. Ikki ogʻiz gaplashishga birorta odam topilmasa-ya! Bir ishni hal qilishim kerak edi, shu boisdan ham bir oshnamdan taklifnoma toinb berishni iltimos qildim, lekin yolgʻizlik qursin... Sizni koʻrib juda xursand boʻlib ketdim, — deya jagʻi jagʻiga tegmay bidirladi chol, — ha juda xursand boʻlib ketdim. Boz ustiga qishloq xoʻjaligi ministri bilan yaqin aloqada ekansiz. Shundan keyin: tanishim-ku... yaxshilik qilib, pan ministr Yashunskiyga meni tanitib qoʻyar, deb oʻyladim. Ammo yanglishibman, meni kechirasiz!
— Hechqisi yoʻq.
— O, yoʻq, pan ministr bilan suhbatingizni boʻlib qoʻydim. Bilasizmi, men provinsiyada yashaydigan oddiy bir odamman. Biz qishloqilar shunaqa sodda, betakalluf boʻlamiz.

«Obbo, bunchya vaysamasa», — deya xayolidan oʻtkazdi Dizma.
— Bir qoshiq qonimdan kechasizu, — Nikodimni oʻz holiga qoʻnmay davom etdi Kunitskiy, — keksa bir odamga bitta yaxshilik qilmaysizmi?
— Qanaqa yaxshilik? — ajablandi Dizma.
— Mayli, mayli, xiralik qilmaymanu, lekin siz, pan Dizma, aytaylik, meni pan ministrga tanishtirib qoʻyganingizda, u kishi meni oʻz doʻstining yaqin odami, deb hnsoblardi.
— Doʻstining deysizmi? — ochiqdan-ochiq ajablandi Dizma.