Tasodifiy hikoya: Мулохаза
Мен бу сайтда янгиман. куп хикояларни укидим, баъзилари кулдирди, баъзилари нафратлантирди. хайрон к...davomi
Мен бу сайтда янгиман. куп хикояларни укидим, баъзилари кулдирди, баъзилари нафратлантирди. хайрон к...davomi
Библиотека | Boshqalar | Muttahamning parvozi (I- qism)
hatto ayol kishi deb ham oʻyladi.
Ogʻzining tanobi qochgan, tinib-tinchimas Kunitskiy quchogʻini ochib, mehmonga peshvoz chiqdi-da, shu zahoti uni suxandonlik pulemyotidan oʻqqa tuta ketdi. Garchi odatdagiga qaraganda tezroq gapirayotgan boʻlishiga qaramay, uning nutqi oʻsha-oʻsha bir maromda bidirlashdan iborat edi. U faqat: «Muhtaram pan qayerda turishni istaydilar — uydami yoki pavil'ondami?» — deya savol bergandan keyingina chakagi tinib, Dizmaning javobini kuta boshladi.
Muhtaram pan, menga baribir, deb javob bergach, unga oʻyning birinchi qavatidan ikkita ajoyib xonani ajratib berishdi. Shu zahoti Nikodimga vestibyulga qaragan odatdagi eshikdan tashqari u parkka ayvon orqali chiqishi ham mumkinligi, vannaxona shundoq yonginasida joylashgani, istasa hoziroq choʻmilib olishi mumkinligi — buning uchun u yerda hamma narsa hozirlab qoʻyilgani tushuntirildi. Soʻngra pan Dizma ular bilan nonushta qilgani chiqsa, u, ya’ni Kunitskiy bilan xonimlarning boshi osmonga yetajagi bayon etildi.
Nihoyat, yolgʻiz oʻzi qolgan Nikodim tezda chamadonlarini ochib, iarsalarini shkafga taxlab qoʻydi-da, vannaxonaga ravona boʻldi. Dizma umri bino boʻlib vannaxonada choʻmilmagan edi. Lekin u tirband hammomga qaraganda vannaning oʻlsa oʻligi ortiqligini darhol payqadi. Soʻnggi paytdarda u kamxarjligi boisidan hammomga ham borolmay qolgandi. Vannadagi suvning bir zumda qoramtir tusga kirgani bundan dalolat berib turardi. Dizma ancha ovora boʻlib vannaning tubidagi tiqin zanjirini topdi-da, uni tortib sirini oshkor qiladigan iflos suvni tushirib yubordi. Soʻng vannani yuvib tashlab, sochlarini taradi va yotoqxonaga qaytdi. U choʻmilayotganida xizmatkorlar kostyumi bilan botinkasini tozalab qoʻyishibdi.
«Jin ursin! Bu yerda qoʻlingni sovuq suvga ham urdirishmaydiganga oʻxshaydi-ku!» — deya xayolidan oʻtkazdi qoyil qolgan Dizma.
U galstugini taqib ham ulgurmagan ediki, eshik taqillab, odatdagi kiyimlarini kiyib olgan, biroq oʻsha-oʻsha ezmaligini qoʻymagan xira Kunitskiy paydo boʻldi.
U Dizmani boshlab borgan yemakxona koʻproq zalga oʻxshab ketardi. Qoramtir taxta panellar bilan bezatilgan bu xona kishida gʻamgin bir taassurot qoldirardi. Devorlar yoniga baland bufetlar qoʻyilgan boʻlib, ularning oyna qoplangan eshikchalari ichidan kumush va billur idishlar yarqirab koʻrinardi. Toʻrt kishiga moʻljallab dasturxon yasatilgan oʻrtamiyona oq stol ustidagi anjomlarni Liskovdagi pochta idorasining butun xodimlariga bemalol yetib ortadigan ajoyib idish-tovoqlar koʻrgazmasi desa boʻladi.
— Xonimlarim pardoz qilishyapti, hozir kelib qolishadi. Muhtaram pan Nikodim, balki ular kelishguniga qadar birinchi qavatdagi xonalarni koʻrib chiqarsiz. Ikkinchi qavatga chiqish esa xe-xe-xe, biz erkaklarga man etilgan: oʻzingizda qolar gap yoʻq — xonimlar! Xoʻsh, qalay, mening makonim sizga yoqyaptimi? Barchasining proyektini oʻzim tuzib, arxitektorga oʻzim koʻrsatma berib turganman. Soʻnggi ikir-chikirigacha oʻzim tepasida turganman.
Kunitskny dam Dizmaning qoʻltigʻidan olar, dam uning atrofida girdikapalak boʻlib, koʻzlariga tikilardi.
Chol Koborovodagi barcha narsalar kabi bu imorat bilan ham faxrlanardi. Uning gapiga qaraganda, bir necha yil ilgari bu yerlar tashlandiq joy boʻlib, hozirgi imoratning oʻrnida yarim vayrona qoʻrgʻon boʻlgan ekan, yerlarga deyarli ekin ekilmasakan. Bugun esa uning muttasil mehnat qilishi natijasida hamma ish tartibga solinibdi. Qarab kishining koʻzi toʻymaydigan xoʻjalik barpo etilibdi.
Ular momiq gilamlardan yurib, Dizmaning yetti uxlab tushiga kirmagan hashamatli, bezatilgan xonalardan oʻtib borishardi.
Oltin suvi yugurtirilgan birinj, ogʻir romlarga solingan kartinalar, yaltiroq mebel', ulkan oynalar, marmar va malaxit kaminlar, ajoyib matolar, zarhal naqsh urilgan charm — bularning bari boylikdan dalolat berib turardi. «Birdan qattiq yer qimirlab qolgudek boʻlsa, bu uy butun anjomlari bilan oltin soqqachalarga aylanib sochilib ketsa kerak», — deya xayolidan oʻtkazdi Dizma.
— Hoʻsh, qalay? — ular yana yemakxonaga qaytishgach, soʻradi Kunitskiy. Nikodim javob berish uchun endi ogʻiz juftlagan ham ediki, xonaga xonimlar kirib kelishdi.
— Marhamat, tanishinglar — pan Dizma! — dedi Kunitskiy mehmonni ularning oldiga boshlab borar ekan.
Yoshi kattaroq malla soch xonim jilmayganicha Nikodimga qoʻl uzatdi.
— Gʻoyat xursandman. Siz haqingizda koʻp eshitgan edim.
Yoshi kichkinaroq qoʻngʻir sochli xonim nimasi bilandir oʻgʻil bolaga oʻxshab ketardi. U mehmonning qoʻlini mahkam qisib, unga shunday bir takallufsizlik bilan tikildiki, Nikodim hatto xijolat cheka boshladi.
Uning baxtiga Kunitskiy labi labiga tegmay bidirlamoqda edi. Shu boisdan ham Dizma indamay ayollarni koʻzdan kechirdi. Kattasining yoshi, nari borsa, yigirma oltilarda edi, qoʻngʻir sochlisi esa yigirma ikkilardan oshmagandi. Nikodim hayron boʻlib qoldi, chunki Kunitskiy unga xotini bilan qizi haqida gapirgandi. Bularning ikkovi esa uning qizi tengi kelardi. Opa-singillarmikin? Unday desa, bir-biriga mutlaqo oʻxshamaydi. Malla soch xonim nozikkina koʻrinsa-da, uncha ozgin emasdi. Uning kichkinagina ogʻzi va gʻuncha lablari, mayin yuzi hamda katta-katta ohu koʻzlari tabiatining xayolparastlikka moyilligidan dalolat berardi. Juvonning oppoq shoyidan tikilgan zebo koʻylagi yoqasidan momiqdek yelkasi bilan boʻyni koʻrinib turardi.
Qoʻngʻir sochli qiz esa butunlay boshqacha edi. Anovi barno juvon oldida qiygʻoch qoshlari tutashib ketgan, qoʻy qoʻz, sochini erkakchasiga kalta qilib qirqtirgan, tomogʻining tagigacha bekitib turadigan inglizcha bluzka kiyib, yashil galstuk taqib olgan va oftobda qoraygan bu qiz xuddi oʻgʻil bolalarga oʻxshab ketardi. Uning koʻzlarida. qandaydir shijoat jilvalanib turardi. Dizmani ayniqsa uning qulogʻi ajablantirdi. Qoʻngʻir soch qiz unga yon tomonidan koʻrinib turardi, shu boisdai ham Dizma oʻqtin-oʻqtin uning qulogʻiga nazar tashlashdan oʻzini arang tiyib oʻtirardi. Ilgarilari u odamlarning qulogʻiga sira e’tibor bermasdi. Har bir odamning qulogʻi oʻziga xos ekanligini — ba’zan u gʻaroyib guldek goʻzal boʻlishi mumkinligini Nikodim faqat endi tushundi. Kunitskiyning quloqlari kichkina boʻlib, pushti rang tusda edi, malla soch xonimning quloqlarini esa sochlari yashirib turardi.
U ana shunday xayollarga berilib oʻtirar ekan, oʻzini hamma qatori tutishga va notarius Vinderning ta’biri bilan aytganda, oʻzini kiborlardek tutolmasligini yashirishga urinardi.
Kunitskiy esa Koborovoning afzal tomoni va kamchiliklari haqida tinmay bidirlar, oʻzi kiritgan yangiliklarini sanab, otxonasini maqtar va qadrli pan Dizmaga xoʻjalikning qaysi qismini oldinu, qaysi qismini keyin koʻrsatmoqchi ekanligi haqida gap sotardi.
— Hozircha sizga faqat birinchi qavatini koʻrsatishga ulgurdim.
Shunday deya, Kunitskiy chashkadan kofe xoʻpladi. Malla soch xonim uning jimib qolganidan foydalanib gapga aralashdi:
— Qalay, uyimiz sizga yoqyaptimi?
— Juda serhasham ekan, — deya ochigʻini aytdi Dizma. Malla soch xonim qip-qizarib ketdi. Uning koʻzlaridan qattiq izza tortgani
Ogʻzining tanobi qochgan, tinib-tinchimas Kunitskiy quchogʻini ochib, mehmonga peshvoz chiqdi-da, shu zahoti uni suxandonlik pulemyotidan oʻqqa tuta ketdi. Garchi odatdagiga qaraganda tezroq gapirayotgan boʻlishiga qaramay, uning nutqi oʻsha-oʻsha bir maromda bidirlashdan iborat edi. U faqat: «Muhtaram pan qayerda turishni istaydilar — uydami yoki pavil'ondami?» — deya savol bergandan keyingina chakagi tinib, Dizmaning javobini kuta boshladi.
Muhtaram pan, menga baribir, deb javob bergach, unga oʻyning birinchi qavatidan ikkita ajoyib xonani ajratib berishdi. Shu zahoti Nikodimga vestibyulga qaragan odatdagi eshikdan tashqari u parkka ayvon orqali chiqishi ham mumkinligi, vannaxona shundoq yonginasida joylashgani, istasa hoziroq choʻmilib olishi mumkinligi — buning uchun u yerda hamma narsa hozirlab qoʻyilgani tushuntirildi. Soʻngra pan Dizma ular bilan nonushta qilgani chiqsa, u, ya’ni Kunitskiy bilan xonimlarning boshi osmonga yetajagi bayon etildi.
Nihoyat, yolgʻiz oʻzi qolgan Nikodim tezda chamadonlarini ochib, iarsalarini shkafga taxlab qoʻydi-da, vannaxonaga ravona boʻldi. Dizma umri bino boʻlib vannaxonada choʻmilmagan edi. Lekin u tirband hammomga qaraganda vannaning oʻlsa oʻligi ortiqligini darhol payqadi. Soʻnggi paytdarda u kamxarjligi boisidan hammomga ham borolmay qolgandi. Vannadagi suvning bir zumda qoramtir tusga kirgani bundan dalolat berib turardi. Dizma ancha ovora boʻlib vannaning tubidagi tiqin zanjirini topdi-da, uni tortib sirini oshkor qiladigan iflos suvni tushirib yubordi. Soʻng vannani yuvib tashlab, sochlarini taradi va yotoqxonaga qaytdi. U choʻmilayotganida xizmatkorlar kostyumi bilan botinkasini tozalab qoʻyishibdi.
«Jin ursin! Bu yerda qoʻlingni sovuq suvga ham urdirishmaydiganga oʻxshaydi-ku!» — deya xayolidan oʻtkazdi qoyil qolgan Dizma.
U galstugini taqib ham ulgurmagan ediki, eshik taqillab, odatdagi kiyimlarini kiyib olgan, biroq oʻsha-oʻsha ezmaligini qoʻymagan xira Kunitskiy paydo boʻldi.
U Dizmani boshlab borgan yemakxona koʻproq zalga oʻxshab ketardi. Qoramtir taxta panellar bilan bezatilgan bu xona kishida gʻamgin bir taassurot qoldirardi. Devorlar yoniga baland bufetlar qoʻyilgan boʻlib, ularning oyna qoplangan eshikchalari ichidan kumush va billur idishlar yarqirab koʻrinardi. Toʻrt kishiga moʻljallab dasturxon yasatilgan oʻrtamiyona oq stol ustidagi anjomlarni Liskovdagi pochta idorasining butun xodimlariga bemalol yetib ortadigan ajoyib idish-tovoqlar koʻrgazmasi desa boʻladi.
— Xonimlarim pardoz qilishyapti, hozir kelib qolishadi. Muhtaram pan Nikodim, balki ular kelishguniga qadar birinchi qavatdagi xonalarni koʻrib chiqarsiz. Ikkinchi qavatga chiqish esa xe-xe-xe, biz erkaklarga man etilgan: oʻzingizda qolar gap yoʻq — xonimlar! Xoʻsh, qalay, mening makonim sizga yoqyaptimi? Barchasining proyektini oʻzim tuzib, arxitektorga oʻzim koʻrsatma berib turganman. Soʻnggi ikir-chikirigacha oʻzim tepasida turganman.
Kunitskny dam Dizmaning qoʻltigʻidan olar, dam uning atrofida girdikapalak boʻlib, koʻzlariga tikilardi.
Chol Koborovodagi barcha narsalar kabi bu imorat bilan ham faxrlanardi. Uning gapiga qaraganda, bir necha yil ilgari bu yerlar tashlandiq joy boʻlib, hozirgi imoratning oʻrnida yarim vayrona qoʻrgʻon boʻlgan ekan, yerlarga deyarli ekin ekilmasakan. Bugun esa uning muttasil mehnat qilishi natijasida hamma ish tartibga solinibdi. Qarab kishining koʻzi toʻymaydigan xoʻjalik barpo etilibdi.
Ular momiq gilamlardan yurib, Dizmaning yetti uxlab tushiga kirmagan hashamatli, bezatilgan xonalardan oʻtib borishardi.
Oltin suvi yugurtirilgan birinj, ogʻir romlarga solingan kartinalar, yaltiroq mebel', ulkan oynalar, marmar va malaxit kaminlar, ajoyib matolar, zarhal naqsh urilgan charm — bularning bari boylikdan dalolat berib turardi. «Birdan qattiq yer qimirlab qolgudek boʻlsa, bu uy butun anjomlari bilan oltin soqqachalarga aylanib sochilib ketsa kerak», — deya xayolidan oʻtkazdi Dizma.
— Hoʻsh, qalay? — ular yana yemakxonaga qaytishgach, soʻradi Kunitskiy. Nikodim javob berish uchun endi ogʻiz juftlagan ham ediki, xonaga xonimlar kirib kelishdi.
— Marhamat, tanishinglar — pan Dizma! — dedi Kunitskiy mehmonni ularning oldiga boshlab borar ekan.
Yoshi kattaroq malla soch xonim jilmayganicha Nikodimga qoʻl uzatdi.
— Gʻoyat xursandman. Siz haqingizda koʻp eshitgan edim.
Yoshi kichkinaroq qoʻngʻir sochli xonim nimasi bilandir oʻgʻil bolaga oʻxshab ketardi. U mehmonning qoʻlini mahkam qisib, unga shunday bir takallufsizlik bilan tikildiki, Nikodim hatto xijolat cheka boshladi.
Uning baxtiga Kunitskiy labi labiga tegmay bidirlamoqda edi. Shu boisdan ham Dizma indamay ayollarni koʻzdan kechirdi. Kattasining yoshi, nari borsa, yigirma oltilarda edi, qoʻngʻir sochlisi esa yigirma ikkilardan oshmagandi. Nikodim hayron boʻlib qoldi, chunki Kunitskiy unga xotini bilan qizi haqida gapirgandi. Bularning ikkovi esa uning qizi tengi kelardi. Opa-singillarmikin? Unday desa, bir-biriga mutlaqo oʻxshamaydi. Malla soch xonim nozikkina koʻrinsa-da, uncha ozgin emasdi. Uning kichkinagina ogʻzi va gʻuncha lablari, mayin yuzi hamda katta-katta ohu koʻzlari tabiatining xayolparastlikka moyilligidan dalolat berardi. Juvonning oppoq shoyidan tikilgan zebo koʻylagi yoqasidan momiqdek yelkasi bilan boʻyni koʻrinib turardi.
Qoʻngʻir sochli qiz esa butunlay boshqacha edi. Anovi barno juvon oldida qiygʻoch qoshlari tutashib ketgan, qoʻy qoʻz, sochini erkakchasiga kalta qilib qirqtirgan, tomogʻining tagigacha bekitib turadigan inglizcha bluzka kiyib, yashil galstuk taqib olgan va oftobda qoraygan bu qiz xuddi oʻgʻil bolalarga oʻxshab ketardi. Uning koʻzlarida. qandaydir shijoat jilvalanib turardi. Dizmani ayniqsa uning qulogʻi ajablantirdi. Qoʻngʻir soch qiz unga yon tomonidan koʻrinib turardi, shu boisdai ham Dizma oʻqtin-oʻqtin uning qulogʻiga nazar tashlashdan oʻzini arang tiyib oʻtirardi. Ilgarilari u odamlarning qulogʻiga sira e’tibor bermasdi. Har bir odamning qulogʻi oʻziga xos ekanligini — ba’zan u gʻaroyib guldek goʻzal boʻlishi mumkinligini Nikodim faqat endi tushundi. Kunitskiyning quloqlari kichkina boʻlib, pushti rang tusda edi, malla soch xonimning quloqlarini esa sochlari yashirib turardi.
U ana shunday xayollarga berilib oʻtirar ekan, oʻzini hamma qatori tutishga va notarius Vinderning ta’biri bilan aytganda, oʻzini kiborlardek tutolmasligini yashirishga urinardi.
Kunitskiy esa Koborovoning afzal tomoni va kamchiliklari haqida tinmay bidirlar, oʻzi kiritgan yangiliklarini sanab, otxonasini maqtar va qadrli pan Dizmaga xoʻjalikning qaysi qismini oldinu, qaysi qismini keyin koʻrsatmoqchi ekanligi haqida gap sotardi.
— Hozircha sizga faqat birinchi qavatini koʻrsatishga ulgurdim.
Shunday deya, Kunitskiy chashkadan kofe xoʻpladi. Malla soch xonim uning jimib qolganidan foydalanib gapga aralashdi:
— Qalay, uyimiz sizga yoqyaptimi?
— Juda serhasham ekan, — deya ochigʻini aytdi Dizma. Malla soch xonim qip-qizarib ketdi. Uning koʻzlaridan qattiq izza tortgani