Tasodifiy hikoya: ..:: CHORASIZ QALB ::.. (Tanlov uchun)
..:: CHORASIZ QALB ::.. Odil, suyuklisini asta quchog`iga bosar ekan. Uni qo`ng`iroq sochla...davomi

edi. U noiloj jilmayib qoʻpdi. Oraga jpmlik choʻkdi, shunda Nikodim biror gap aytishi lozimligini tushunib qoldi. Lekin miyasi gʻovlab ketgan edi. Nikodimning zardasi qaynay boshladi — nega bu odamlar u tushunmaydigan xorijiy tillarda gapirishadi, axir? U biror narsa deb javob bermoqchi boʻldi, biroq tiliga hech nima kelmadi.

Shu payt grafinya Konespol'skayaning yonida oʻtirgan siyqabosh va baqaloq odam uning joniga ora kirdi.
— Shunday qilib, — deya gap boshladi u, — pan raisning kamgapligi haqidagi mish-mishlarning afsona emasligiga ishonch hosil qildik.
— Nihoyat. polyak tilida gapiradigan odam ham bor ekan-ku! — deb yubordi Nikodim chidab turolmay. U noqulay ahvolga tushib qolganidan shu qadar siqilib ketgan ediki, beixtiyor shu gap ogʻzidan chiqib ketdi. Shundai soʻng, u endi rasvo boʻldim, deb oʻylay boshladi.

Barcha kulnb yubordi. Nikodim rasvo boʻlish u yoqda tursin, hatto oʻtkir gap aytganini payqab, hayratga tushdi.
— Siz chet tillarga qarshimisiz? — deya soʻradi qoshlari ingichka qilib terilgan, ogʻzi pistadek keladigan yoshgina qiz.
— Sira ham qarshi emasman! Lekin, menimcha, Oginskiy haq. — Nikodim ancha oʻzini bosib olgan edi. — Adabiyotni oʻqish va chet ellarga safar qilish uchun xorijiy tillarni bilish kerak, albatta. Ammo uyimizda polyak tilida gaplashishimiz lozim.
— Ah! Oʻjimijni tilni bilmashak-chi? — deya soʻradi grafinya Konespol'skaya.

Dizma bir zum oʻylanib turdi-da, soʻng javob qildi.
— Bilmagan odam oʻrgansin.
— Ofarin, ofarin! — degan tovushlar eshitildi.
— Chigal masalani hal qilish deb shuni aytsa boʻladi, — dedi ishonch bilan oltin gardishli koʻzoynak taqqan, qora sochli barvasta kishi, — bu narsa davlatimizning obroʻsiga bogʻliq.

Monokl' taqqan takabbur chol yonidagi keksagina ayol tomon egilib, asta dedi:
— Oliy hazratlarining kamergeri bizni yana buyuk davlat toʻgʻrisidagi mulohazalari bilan siylaydigan boʻldi. Boʻlajak valiahd getman!

Hamma jilmaydi, barvasta kishi esa e’tiroz bildira boshladi:
— Hazilingizni qoʻying, ordinat . Men doim mamlakatimizni buyuk davlatga aylantirishning ikkita yoʻli bor, deb aytib kelganman: boshqa xalqlar oldida obroʻyimizni koʻtarishimiz va Yevropaning aristokrat xonadonlari bilai quda-andachilik qilishimiz lozim. Shu boisdan ham bugun oramizda mening fikrimni quvvatlab chiqqan davlat arbobi oʻtirgaiidan gʻoyat xursandman. Chunki...

U gapini davom etar ekan, Nikodim monokl' taqqan cholning oʻziga papiros uzatganidan foydalanib, soʻradi:
— Nega siz uni boʻlajak getman deb atadingiz?..
— Iye! Hali bilmaysizmi? Axir u krakovlik pomeshchik, deputat Lyaskovnitskiy boʻladi. Juda olifta lekin birovga zarari tegmaydi... Baronessa fon Lidemarkka uylangani boisidan oʻzini magnat deb hisoblaydi.
— ...Alohida davlat tuzishni... — deya davom etdi Lyaskovnitskiy, — bizning tabaqamiz asrlar davomida orzu qilib kelgan. Charneskiy dengizni suzib oʻtgani, Julkevskiy Moskvani ishgʻol qilgani, Yan Varnenchi esa Venani zabt etganini unutmasligingiz lozim...
— Toʻgʻri aytayapsiz, — uning gapini boʻldi boyagi baqaloq, — lekin, azizim, hozir zamon oʻzgarib ketgan.
— Xoʻsh, nima qilibdi? Ilgarilari polyak dvoryanlari chegaralarda qon toʻkishardi, bugun esa biz Vatanimiz ichkarisida davlat gʻoyasining himoyachisi sifatida ota-bobolarimiz ishini davom ettirayapmiz. Biz davlatning tayanchi, agar istasangiz — uning xazinasi erurmiz.
— Chamasi, bizning xazinamizda, — dedi sekingina boyagi keksagina ayol, — faqat shu fikr qoldi, xolos.

Hozirgina ordinat deb atalgan monoklli chol Nikodim tomon ta’zim qilib dedi:
— Xazinamiz tez kunda konkret boylik bilan toʻldirilishiga umid qilamiz.

Grafinya Konespol'skaya fusunkor tabassum bilan Dizmaga murojaat qildi.
— Ach, sagen Sie, bitte, Her Prasideut ... Ach, pardon .

Grafinya soʻzlarni juda buzib talaffuz qilarkan, polyak tilida soʻzlay boshladi: — balkim, sizniki manga aytadi, bunday adjoyip fikr qaday miyaga keladi?
— Qanday fikrni aytyapsiz?
— Gʻalla obligatsiyasi haqidagi anov genial fikr-a? Meniki sira ham hal... haligi odamlar bor-ku...
— Topqir odamlar, demoqchimisiz? — deya unga yordam bermoqchi boʻldi ordinat.
— Mais non Okonomi , por exemple muzikada Stravinskiy oʻxshakan keshilar...
— E-ha, — izoh berdi siyqabosh baqaloq, — pani Lyalya, yangi oqim kashfiyotchilari demoqchilar.
— Ha, ha, — deya tasdiqlari grafinya, — meniki buday genial fikrlar qaday uylab chiqorilishga judda kizikadi.

Nikodim yelkasini qisib qoʻydi.
— Bu juda oson narsa: odam kresloga oʻtirib, bir oz xayol suradi-da, yangi fikr oʻylab chiqaradi.

Nikodim boshini qoʻliga tirab qanday oʻtirish lozimlignni koʻrsatib ham berdi. Buni koʻrib hamma kulib yubordi. Boyadan beri Dizmani lornet orqali kuzatib turgan kul rang koʻylakli xonim bosh irgʻab dedi:
— Pan rais, siz tengi yoʻq ekansiz. Bunday yumor menga Bester Kitonni eslatadi: u ham biror kulgili gap aytganda oʻzini doim beparvo koʻrsatardi.
— Siz badjahil odam ekan, — dedi Lyalya ranjigan boʻlib. — Meniki, buday fikrni uylab topish kiyinmi, deb suragan edi.
— Sira ham qiyin emas, — deya javob qildi Dizma, — juda oson. Faqat bir oz...

U xorijiy soʻzlar lugʻatida bu soʻz qanday yozilgani u intuitsimi yoki inflyatsiyami ekanligini eslayolmadi va shu boisdan tavakkal qilib dedi:
— ...Intuitsiya kerak.

Yana kulgi koʻtarildi. Shu payt uy bekasiga koʻzi tushib qolgan keksa xonim xitob qildi:
— Janetta! Raising juda dilbar odam ekan-da!
— Qanday ajoyib espret d’a propos , — deya qoʻshimcha qildi qoshi terilgan qiz.

Knyaginya behad xursand edi. Toʻgʻri, Dizma bundan oldingi yigʻinga kelgan Adlen Jerboning amakivachchasi kabi shov-shuvga sabab boʻlmadi, ammo bugun ham barcha «yigʻin yulduzi»dan mamnun edi. Dizmaning atrofiga borgan sayin koʻproq mehmonlar yigʻila boshlashdi. Nikodim ozgʻingina baronessa Lesner bilan salomlashdi. Dizma bu xonimni Pshelenskayanikidagi bridj oʻyinida uchratgan edi. Chamasi, pani Pshelenskaya baronessadan sir saqlamas ekan, chunki xonim Nikodimdan darhol «anovi boyaqish Jorj Ponimirskiy» yaxshi yuribdimi, deb soʻradi.
— Rahmat, yomon emas.
— Siz Ponimirskiy bilan tanishmisiz? — deya soʻradi qoshi terilgan qiz.
— Boʻlmasam-chi! — dedi javoban Nikodim. — U bilan Oksfordda birga oʻqiganmiz.

Ponimirskiylar oilasi haqida gap boshlandi, bu yerdagilar ularni yaxshi bilarkan. Payt poylab turib gapga deputat Lyaskovnitskiy aralashdi:
— Bu oila fojiasi naqadar mudhish-a! Qizlarini sudxoʻrga erga berishibdi. Uning familiyasi nima edi?
— Kunitskiy, — deya eslatdi Nikodim.
— Tengsiz nikohlar, — gapida davom etdi deputat, — bizning tabaqamiz sha’niga dogʻ tushirib qoʻyishi mumkin va...
— Pan deputat, — deya uni toʻxtatdi knyaginya, — gapingizni boʻlganim uchun kechirasiz, lekin sizdan bir narsani soʻramoqchiman...

Lyaskovnitskiy uning oldiga kelgach, grafinya shivirlab dedi:
— Yodingizda boʻlsin: rais, menimcha, Ponimirskiylarning qarindoshi boʻladi.

Bu orada Pshelenskaya haqida gap ochildi. Baronessa, pani Pshelenskayaning yoshi ellikdan oshdi, derdi, biroq ordinat,