Tasodifiy hikoya: Yangi hikoya "Izzatning ahvoliga tuwmang"
2-qism Barzangilar endi Izzatning tog'ri kelgan joyidan tepa bowlawdi. "O'o'o' yigitcha am sikkiz ke...davomi

magʻrurlanib kulib qoʻydi. Kshepitskiy toʻgʻri aytgan ekan: xotinlarning bari bir goʻr koʻrinadi.

Yomgʻir tomchilay boshladi. Avtomobil' banka oldida toʻxtaganida u sharillab quymoqda edi.

Dizma trotuardan yugurib oʻtib, darvozadan ichkari kirdi. Lekin zinapoyadan yuqori koʻtarilishi ancha qiyin boʻldi: u goʻyo ogʻir yuk koʻtargan odamdek arang qadam tashlardi.
— Rosa sillamni quritishibdi-yu, alvastilar!

Ignatiy unga kecha va bugun oʻnga yaqin odam yoʻqlab kelgani, bir necha marta sekretar' soʻragani, keyin pan rais qaytdimi, deya yigirma martacha qoʻngʻiroq qilganini gapirdi. Lekin hammasidan ham bir surbet joniga tegibdi. U soʻkinib toʻpolon koʻtaribdi va pan raisning uyda yoʻqligiga sira ishongisi kelmay, kvartiraga kirmoqchi boʻlibdi. Nuqul, oʻsha pan raisning mendan berkinib oʻtiribdi, dermish...
— Koʻrinishi qanaqa uning?
— Past boʻyli, baqaloq bir odam...
— Familiyasini aytdimi?
— Aytdi. Bonchekmidi, shunga oʻxshashidi…
— He, jin ursin, — deya soʻkindi rais. — U ablahning menda nima ishi bor ekan?!
— Agar yana kelsa, zinadan ketiga tepib tushirishim mumkin, — dedi Ignatiy.
— Hojati yoʻq.

Shu payt telefon jiringlab qoldi. Kshepitskiy qoʻngʻiroq qilayotgan ekan. U juda muhim ishlar borligini aytib, hozir oldingizga borsam maylimi, deya soʻradi.
— Biror gap boʻldimi?
— Yoʻq, hech gap boʻlgani yoʻq.
— Mayli, kutaman.

Nikodim Ignatiyga qora qahva hozirlashni buyurib, divanga yonboshladi.

U Kshepitskiyga grafinya Konespol'skayanikida boshidan kechirgan sarguzashtlarini aytish yoki aytmaslik haqida oʻylanib qoldi. Keyin buni sotqinlik deb hisoblashlari mumkin degan xayolga borib, oʻzini xavf-xatarga qoʻymaslikka qaror qildi.

Ignatiy xatlarni keltirdi. Bular shaxsiy maktublar boʻlib, sekretar' ularni ochib oʻqimasdi. Ninadan uchta xat va Kunitskiydan uzundan-uzoq telegramma kelibdi. Chol oʻz telegrammasida temir yoʻlga shpal yetkazib berish masalasi bilan shoshilinch ravishda, shugʻullanishni iltimos qilibdi. Chunki hozirgi kunda bu masala katta ahamiyatga molik boʻlib qolgan emish.

Dizma telegrammani oʻqib tugatmasdanoq xonaga Kshepitskiy kirib keldi. U gapni grafinya Konespinskaya bilan qilingan sayohat haqidagi hazildan boshlab, bir nechta latifa aytib berdi. Soʻng bankadagi ishlarning hammasi joyida ekanligini xabar qilib, gap orasida soʻradi:
— Pan rais, anovi Bochek kim boʻladi oʻzi?

Nikodim xijolat tortdi.
— Bochek deysizmi?
— Ha, ha, hoʻv bir marta kelgan semiz odam-da. U har kuni, goʻyo siz uni qabul qilajagingizga imoni komildek, surbetlik bilan bankaga kelyapti. U sizning eski tanishingizmi?
— Shunga oʻxshashroq.
— Menga u telba boʻlib koʻrindi.
— Nega?
— Oʻsha Bochekka sizning faqat juma kunlari qabul qilishingizni aytganimda, u toʻpolon koʻtardi. «Juma kuningga balo bormi, — deydi. — Pan raising juma kuni xohlagan odamini qabul qilaversin. Hali qarab turinglar, meni kiritmaganlaring uchun u sizlarning adabingizni beradi... Kim boʻlibdi oʻsha pan raislaring...» — deydi nuqul.

Dizma sholgʻomdek qizarib oʻtirardi.
— Yana nimalar dedi?

Kshepitskiy papiros tutatib, yelkasini qisdi.
— Janjalkash, qoʻpol odam ekan... U hatto, hali unga koʻrsatib qoʻyaman, deb poʻpisa ham qilib qoʻydi...

Nikodim qovogʻini solib toʻngʻilladi:
— Hm, shunaqa odam deng... Pan Kshepitskiy, agar u yana kelsa, oldimga kiritib yuboring... Juda tentak odam oʻzi... Doim shunaqa edi.
— Yaxshi, pan rais.

Kshepitskiy bu gapni odatdagi tovushi bilan aytdi, biroq Dizma uning yo biror narsani sezib qoltani, yoki ba’zi narsalarni aniqlamoqchi ekanligiga shubhalanmay qoʻygandi. Nikodim nima qilib boʻlmasin Bochekning ovozini oʻchirishga ahd qildi.

Kshepitskiy Dizmanikida ovqatlangaii qoldi. Suhbat Koborovo haqida borardi.
— Qishloqda yashash maza-da, hamma yoq jimjit, toza havo, — dedi xoʻrsinib Dizma.
— Bu deyman, Koborovo sizda yaxshi xotira qoldiribdi-ku, — deya gap qotdi Kshepitskiy. — Ha, ajoyib joy! Nima qilasiz choʻzib, Ninani eridan ajratib, unga uylanint-qoʻying.
— Agar Koborovo uniki boʻlganida-yu, jon deb uylanardim-a.
— Lekin rasman Koborovoning egasi Nina hisoblanadimi?
— Xoʻsh, shunday boʻlsa nima qilibdi? Kunitskiy undan hamma mulkka vakolatnoma olgan.
— Vakolatnomani bekor qilish mumkin.

Nikodim yelkasini qisdi.
— Lekin veksellarni bekor qilib boʻlmaydi-da.

Kshepitskiy xayolgʻa choʻmib, hushtak chala boshladi,
— Butun gap ana shunda! — gap qotdi Dizma. Kshepitskiy indamay hushtak chalaverdi.
— Ertaga qanday ishlar bor? — soʻradi Nikodim.
— Ertagami!.. Hech qanday? O yoʻq, Ha, darvoqe, sirkka taklifnoma bor. Hamma yoqda duv-duv gap: kurash boʻyicha jahon chempioni kelibdi — fmiliyasini unutibman..U Pol'sha chempioni Velyaga bilan kurash tushar ekan. Siz fransuz kurashiii yaxshi koʻrasizmi?
— Boʻlmasam-chi. Demak, boramiz-a? Soat nechada ekan?
— Sakkizda.

Dizma sekretari bilan xayrlashdi-da, uxlagani joʻnadi. U pijamasini kiya turib, boʻynidagi oltin yulduzni koʻrib qoldi. Nikodim uni darhol yechib, gugurt qutisiga soldi va yozuv stolining tortmasiga yashirib qoʻydi. Soʻng chiroqni oʻchirib, har ehtimolga qarshi choʻqinib oldi.

Uning xavotir olganicha bor ekay. Ertasi kuni soat birda Bochek hozir boʻldi. Uning ogʻzidan aroq hidi anqib turardi.

Dizma muomalasini oʻzgartirdi.

U Bochekning qoʻlini qisib, stul surib berdi-da, xushmuomalalik bilan, menda nima ishingiz bor edi, deya soʻradi. Shundan soʻng Bochek tortinib oʻtirmadi. U haddidan oshdi, hatto takallufsizlik qilib, ransning yelkasiga qoqib qoʻydi.

Gʻazabi qaynab ketgan Dizma stuldan sakrab turib oʻshqirdi:
— Yoʻqol! Ablah! Yoʻqol!

Bochek unga istehzo bilan qarab qoʻydi-da, oʻrnidan turdi.
— Hali shunaqami? Endi mendan koʻrasan, boʻlmasam. Sendaqa kattakondan oʻlgurdimu!
— Senga nima kerak oʻzi? Pul kerakmi, yaramas? — deya oʻshqirdi Dizma.

Bochek yelkasini qisib qoʻydi.
— Pul boʻlsa ham teshib chiqmaydi.
— Oʻ-oʻ... Ablah!..

Nikodim choʻntagidan yigirma zlotiy oldi-da, bir oz oʻylanib turgach, yana bitta yigirmatalik chiqardi.
— Nega achchigʻlanyapsiz, pan Nikodim, — deya gap boshladi murosasozlik bilan Bochek, — axir sizga yomonlik qilayotganim yoʻq-ku!
— Yomonlik qilmaganmish-a... Nega sekretarning oldida valdirading boʻlmasa?

Bochek stulga oʻtirdi.
— Pan Nikodim, bir-birimizni payimizni qirqmay tinchgina yashasak boʻlmaydimi? Siz menga yordam berasiz, men esa sizga yomonlik qilmayman...
— Axir seni ishga kiritib qoʻydimu!
— Shuyam ish boʻldi-yu, — dedi yelkasini qisib Bochek, — qandaydir toʻrt yuz zlotiy deb sakkiz soat mashaqqat chekasan. Buning ustiga gumbir-gumbirini aytmaysizmi. Yoʻq, bu ish menga toʻgʻri kelmas ekan.
— Balki, seni ministr qilib tayinlash kerakdir, a? — deya iljaydi Dizma.
— Kulmang, pan Nikodim, sizni pravleniye raisi qilib tayinlashdimi axir?
— Chunki mening kallam bor, tushundingmi — kallam!
— Hammaniyam oʻz kallasi bor. Menimcha, siz rais boʻlib turgan bir paytda, sobiq boshligʻingiz boʻlgan menday odamning oyiga sakkiz yuz zlotiydan kam maosh olishi uyat boʻlsa kerak.
— Esingni