Tasodifiy hikoya: Йўлда. Давоми
Йўлда келавериб секин танишдик, исми Зарина экан, эри Самарқандда педагогика институтида ўқиган вақтда Зариналарникида квартира турган экан, шунда бир бирини севиб қолиб Нурободга қишлоққа келин бўлиб тушган экан. Эрини ота онаси Заринани ёқтирмай бирданига Нурободни марказидан икки хонали дом олиб бериб кўчириб юборишган экан. Эри Россияга кетганига бир йил бўлган бўлсада, эрини ота онаси Заринадан бир мартаям хабар олишмабди, ҳатто тел қилиб ҳам ҳол аҳвол сўрашмабди. Эри билан атиги бир йил б...davomi

— Velyaga chalgani yoʻq!
— Yoʻqolsin gʻirrom sud'ya!
— Velyaga yutdi!
— Yoʻqolsin makaronxoʻr!

Nihoyat, sud'yalar kollegiyasining raisi soʻz oldi:
— Olishuv durang natija bilan tugadi, chunki Velyaga raqibini chalib yiqitdi. Ringdagi sud'ya ham, men ham buni aniq koʻrdik.
— Yolgʻon, chalgani yoʻq! — deya qichqirdi Dizma.
— Men emas, siz yolgʻon gapiryapsiz, — dedi jahl bilan sud'ya.
— Nima? — gʻazabi qaynab boʻkirdi Dizma. — Nima dedingiz? Men chalmadi deyapman. Men davlat gʻalla bankasining raisi boʻlaman. Hushtak tutgan anovi nusxadan koʻra menga koʻproq ishonish mumkin.

Цirkni gulduros qarsaklar tutib ketdi.
— Ofarin, ofarin!
— Toʻgʻri, aytyapti.

Shunda sud'yalar kollegiyasining raisi yana oʻrnidan turib, qichqirdi:
— Kurash natijasini tomoshabinlar emas, sud'yalar kollegiyasi hal qiladi. Olishuv durang bilan tugadi.

Butunlay oʻzini yoʻqotib qoʻygan Nikodim butun sirkka eshittirib oʻshqirdi:
— B... yebsan!

Uning gapi tomoshabinlarga katta ta’sir qildi. Yuqori qatorlardan gulduros olqishlar eshitilib, odamlar xaxolab kulishar, hozirgiia Dizma aytgan gapni baqirib takrorlashardi.
— Ketdik bu yerdan, — dedi Nikodim, — aks holda yorilib oʻlaman.

Ular sirkdan kula-kula chiqishdi.
— Endi chinakamiga mashhur boʻlasan, — deya gap qotdi Vareda.
— Qoʻysang-chi...
— Meni aytdi deyaver. Ertaga butun Varshava faqat shu haqda gapiradi. Mana koʻrasan. Odamlar oʻtkir soʻzni yaxshi koʻrishadi...

Ertasi kuni bu voqea haqida faqat gapirishibgina qolmay, balki barcha gazetalar uning tafsilotlari bilan yozib ham chiqishdi. Ba’zilar esa kecha qahramonining rasmini ham bosib chiqarishdi. Nikodim oʻzidan dargʻazab edi.
— Men toʻgʻri aytdim. Nega endi ular meni odobsiz odamga chiqarib qoʻyishyapti?
— Hechqisi yoʻq, arzimagan gap, — deya unga taskin berdi Kshepitskiy.
— Gʻazabimni qaynatib yuborishdi, ablahlar.

13-bob
Kroxmal'naya koʻchasi bu paytlarda doim boʻm-boʻsh boʻladi. Buning ajablanadigan joyi yoʻq: vaqt yarim tundan ogʻib qolgan boʻlib, bu yerning aholisi esa ishga joʻnash uchun ertalab soat oltida oʻrnidan turadi.

Darvozaxonalarning birida uch erkak allakimni kutishganicha devorga suyanib oʻtirishardi. Sirtdan qaraganda ular uxlab qolgandek koʻrinishadi, ammo papiroslarining ahyon-ahyonda miltirashiga koʻra ular uygʻoq edi.

Jeleznaya koʻchasi tomonidan kimningdir ogʻir qadam tashlab kelayotgani eshitildi. Erkaklardan biri emaklab borib, burchakdan moʻraladi-da, soʻng orqasiga qaytib shivirladi:
— Oʻsha.

Qadam tovushi borgan sayin yaqinlashib kelardi, bir minutdan soʻng darvozaxonadagi kishilar qora kuzgi pal'to kiygan past boʻyli baqaloqni koʻrib qolishdi,

Orqasidan kimningdir kelayotganini sezgan yoʻlovchi oʻgirilib qaradi.
— Gugurtingiz yoʻqmi mabodo? — deya soʻradi undan ozgʻingina malla soch yigit.
— Bor, — dedi javoban baqaloq va choʻntagini kovlay boshladi.
— Familiyangiz Bochekmi? — soʻradi kutilmaganda malla soch yigit.

Baqaloq unga ajablanib qaradi.
— Buni qayoqdan bilasiz?
— Qayoqdan deysizmi? Sen tilingni tiymagan tomondan, ablah.
— Nima gap oʻzi?

Baqaloq gapini tugata olmadi. Ogʻir musht uning burni bilan yuqori labini yorib yubordi; shu zahoti kimdir uning miyasiga urdi, kimdir bor kuchi bilan qorniga tepdi.
— Yo tangrim! — deya qichqirdi baqaloq va zovurga qulab tushdi. Uning miyasi gʻuvillab, ogʻzidan qonning shoʻrtang mazasi paydo boʻldi.

Haligi odamlar bu bilan cheklanishmadi. Ulardan biri baqaloqning ustiga engashib, qorni va koʻkragi aralash uraverdi, boshqasi trotuardan sakrab oʻtib, poshnasi bilan basharasiga tepdi.

Dahshatli ogʻriq Bochekning kuchiga kuch qoʻshdi. U semizligiga qaramay, sapchib oʻrnidan turdi-da:
— Qorovul! Qorovul! — deb dodlay boshladi.
— Ovozini oʻchir uni! — deya hansirab shivirladi malla soch yigit.

Sherigi Bochekning trotuarda yotgan shlyapasini olib, uning dabdalasi chiqqan basharasiga bosdi.
— Voy-dod... Yordam beringlar! — deya boʻgʻilib qichqirdi baqaloq.

Uzoqdagi chorrahada kimningdir qorasi koʻrindi.
— Jim! Franek, kimdir kelyapti.
— Voy-dod! Oʻldirishyapti!
— Nimayam qilardik, pichoq bilan tinchitishga toʻgʻri keladi.

Buklama pichoqning prujinasi shiqillab ochildi-da, uzun tigʻ naq sopiga qadar baqaloqning tanasiga sanchildi. Franek uning yana uch-toʻrt joyiga pichoq urdi.
— Tayyor boʻldi.

Yigit pichogʻini Bochekning pal'tosiga artib oldi. Ikki sherigi uning choʻntaklarini tintib, soati, pasporti va karmonini olishdi...

Bir zumdan soʻng Kroxmal'naya koʻchasi yana huvillab qoldi.

Velosiped mingan ikki politsiyachi — tungi patrul' bu koʻchaga burilganda tong ota boshlagan edi.
— Uni qara, — deya xitob qildi politsiyachilardan biri, — kimdir yotibdi!
— Mast boʻlsa kerak.

Ular velosipedlaridan tushib, halqob boʻlib qolgan qonni koʻrishdi-yu, darhol gap nimadaligini tushunishdi.
— Choʻchqaday chavaqlab ketishibdi-yu!
— Tomirini ushlab koʻr-chi.
— Sovib boʻlibdi.
— Obbo itvachchalar-ey! Komissariatga borish kerak.

Shu haftada uchinchi odamni soʻyib ketishlari.

Sovuq kuz yomgʻiri shivalay boshladi.

«Bugun tunda VIII komissariat patruli Kroxmal'naya koʻchasida elliklarga kirgan bir erkak murdasini topdi.

Tez yordam vrachi erkakning yurak xaltasi oʻtkir qurol bilan yorilgani, koʻp qon ketgani va miya suyagining singani sababli oʻlganini qayd etdi. Basharasi qattiq majaqlangani boisidan uning kimligini aniqlab boʻlmadi. Uning yonidan hech qanday hujjat topilmadi. Murda yorish uchun oʻlikxonaga joʻnatildi. U ichki partiya nizolarining qurboni boʻlgan, deb taxmin qilinyapti».

Dizma gazetani buklab, stolni cherta boshladi.
— Xoʻsh, men nimayam qila olardim? — dedi oʻziga oʻzi Nikodim yelkasini qisib.

Avvaliga Bochekning oʻlimi uning yuragiga gʻulgʻula soldi. U, politsiya meni albatta qidirib topadi, deb oʻyladi. Keyin marhum kechalari tushimga kirib chiqsa-ya, — deya qoʻrqa boshladi.

Lekin, boshqa tomonini olganda, oʻzi uchun xavfli boʻlgan bu odamning endi yoʻq boʻlgani, uning oʻlimi bilan hamma xavf-xatar bataraf etilgani haqidagi fikr asta-sekin qoʻrquvni yengib, oxiri Nikodimning dilidan oʻni butunlay quvib chiqardi.

Undan, banka pravleniyasining raisidan kim ham shubhalanardi, deysiz!

Bochekning oʻlimiga, u, ya’ni Dizma aybdormi? Hamma balo Bochekning oʻzidan chiqdi.

«Hammasiga oʻzi aybdor. Ahmoq... Mana oqibati...»

Kabinetga Kshepitskiy kirib, eshikni yopdi-da, sirli jilmayib dedi:
— Pan rans, bir mijozni qabul qilmaysizmi? Juda qiziq odam.
— Kim ekan u?
— Sizning yaxshi tanishingiz.

Dizmaning rangi dokaday oqarib ketdi; u sakrab oʻrnidan turdi-da, butun gavdasi qaltirab, titroq tovush bilan soʻradi:
— Kim?!

Uni qattiq vahima bosdi. Shu payt unga eshik ortida basharasi majaqlanib, qonga belangan Bochek kutib turgandek koʻrindi.
— Sizga nima boʻldi, pan rais? — deya soʻradi tashvishlanib Kshepitskiy.

Dizma yozuv stoliga tayandi.
— Mazangiz qochdimi?
— Kunitskiy.
— E-ha, Kunitskiy... Yaxshi...
— Uni qabul qilasizmi?
— Mayli, kirsin,

Kabinetga oʻsha-oʻsha pitrak va qizil yuz