Tasodifiy hikoya: Hayotim mazmuni (SLLEPING)
Bu voqea real hayotda sodir bo'lgan, xato va kamchilliklar uchun avvaldan urur so'rayman. (ismlar o...davomi

Muttahamning parvozi (III- qism)

Добавил:	------DIMA----- (17.10.2016 / 16:54)
Рейтинг:	(0)
Прочтений:	108896
Комментарии:	Комментарии закрыты

Tadeush Dolenga-Mostovich
Muttahamning parvozi (3 - qism)
Va nihoyat so'nggi qismi. Bu asar haqida maqola so'ngida "so'nggi so'z" keltirilgan. O'ylaganimdan mashhur asar ekan.
Yana bir bor sabr tilab, maroqli o'quv tilayman

Kshepitskiy vakolatnomani koʻrib chiqqach, uni Dizmaga qaytara turib, dedi:
— Hammasi joyida. Ministrlikda bu ish bilan kimning shugʻullanishini bilmaysizmi?
— Bilaman, albatta. Qandaydir Cherpak degan odam Boʻlim boshligʻi ekan.
— Cherpak dedingizmi? Kulgili familiya ekan, Lekin gap bunda emas. Muhimi — uning qanday odamligi.
— Bunisini bilmayman, lekin, menimcha, u bilan kelishsak boʻladi. Nihoyat, ministr Pil'xen oʻsha Cherpakka mening iltimosimni shaxsan oʻzi aytib qoʻygani ishimizni osonlashtirishi kerak.

Soat oʻn birda Kunitskiy hozir boʻldi. U gapni ob havodan boshlab, soʻngra kecha teatrda koʻrgan spektakli haqida soʻz ochsa-da, koʻzlaridan: «Dizma iltimosimni bajardimikin?» — deb bezovtalanayotgani sezilib turardi. Nihoyat, yurak yutib, shu haqda soʻragan edi, Nikodim bosh irgʻadi.
— Boʻlmasam-chi. Kecha ministrning oldiga bordim.
— Yashang-e, azizim! Xoʻsh, u nima dedi?
— Avvaliga oʻjarlik qildi, ammo oxiri uni bu ish bilan shugʻullanishga koʻndirdim.
— Xudoga shukur-e! Azizim pan Nikodim, sizni menga tangrining oʻzi yetkazdi!
— Qoʻlimdan kelgan ishni qilyapman.

Dizma Kunitskiyga ish yuzasidan yelib-yugurishi, kerakli odamlar bilan gaplashishi uchun bir necha kun, ehtimol, biror hafta kerakligini tushuntirdi. Hali bir bitimga kelishmasdan burun Kunitskiyning ministrlikka borishidan foyda yoʻq emish; u ish shartnoma tuzishga borib taqalgandagina ba’zi detallar haqida shaxsan oʻzi borib gaplashishi kerak boʻlarmish.
— Yashang-e! Qoyil! — dedi boshi osmonga yetib Kunitskiy. — Pan Nikodim, balki ba’zi xarajatlar boʻlar. Marhamat, tortinmay aytavering. — U shunday deb karmonini chiqarib, Dizmaga tikildi.

Nikodim kresloda chayqalib qoʻydi.
— Biror... besh ming kifoya qilsa kerak... — deya javob qildi u xayolga choʻmib.
— Mayli, olti ming ham boʻla qolsin! Biz hali bu ishda ortigʻi bilan foyda koʻramiz, xe-xe-xe... Aravada ya.xshi yurishni istasang — gʻildirakni moyla! Moyni ayamaslik kerak! Qalovini topsang qor yonadi, pan Nikodim. Agar foyda koʻrishni istasang xarajatdan qochmaslik kerak.

U beli bukilmagan oʻn ikkita besh yuztalikni sanab borgan edi. Nikodim ularni beparvogina choʻntagiga solib qoʻydi. U endi yirik pullarga koʻnikib qolgan boʻlib ularni koʻrganida bir vaqtlardagiday angrayib qolmasdi.

Bu gal Nikodim Kunitskiy bilan nonushta qilishga rozi boʻldi. Nonushta mahali u qurilishga temir yoʻl shpallari yetkazib berish haqida butun bir leksiya tingladi.

Soat uchda Dizma ministrlikka ravona boʻldi. Pal'to va shlyapasini kiyib qayergadir ketmoqchi boʻlib turgan ministr Pil'xen Dizmani koʻrgani zahoti idorada yana bir oz vaqt qolishga rozilik bildirdi. U Nikodimga hamma ish joyida ekanligini aytdi. Shartlarini esa «qadrli raisjon» Cherpak bilan kelishib olsin emish. Buni u istagan paytida qilsa boʻlar ekan.
— Turgan gap, biz bu shartnomani, — deya qoʻshimcha qildi ministr, — sizga butunlay ishonganim va hamisha ish joyida boʻlishi uchui shaxsan oʻzingiz kafil boʻlishingizga amin ekanligimdan tuzyapmiz.
— Albatta shunday boʻladi.

Oʻsha kuni kechqurun Nikodim kashovitsalik ordinat Mavrikiy Charskiyning bevasi grafinya Charskayaning uyidagi yigʻinda qatnashdi. Marhum Mavrikiy Charskiy oʻzidan soʻng uncha katta boʻlmagan yer-suv bilan avtor hisobiga nashr etilgan oʻn toʻrt povest' va bironta teatrda qoʻyilmagan olti tarixiy dramadan iborat adabiy meros qoldirgan edi.

Shu boisdai ham grafning bevasi atrofida .adabiyotchilarni yigʻishni oʻzining muqaddas burchi deb hisoblardi: Varshavada uning saloniga kelmagan bironta ham adabiyotchi qolmagandi.

Adabiyotchilarning koʻpchiligi grafinyanikiga tez-tez kelib turardi. Ular bu yerda qornilarini toʻygʻizishar va xayr-ma’zurdan soʻng marhum graf Mavrikiyning hech boʻlmaganda asarlaridan ikki tomini qoʻltiqlariga qistirib ketishardi. Soʻng navbatdagi ziyofatda bu dunyoni tark etgan kasbdoshlarining iste’dodini koʻklarga koʻtarib maqtashardi-da, shunday ajoyib yozuvchini tez unutib yuborishganidan figʻonlari chiqardi.

Olti tarixiy dramaning birontasi oʻqilayottanida faqat ikki xonim — uy bekasining jiyanlari Ivonna bilan Mariyettagina ochiqdan-ochiq esnab oʻtirishardi.

Koʻhlikkina opa-singillarning dardida bu xonadonga adabiyotchilardan tashqari aristokrat yoshlar ham kelib turishardi.

Nikodim ostona hatlab oʻtgan zahoti Pshelenskaya yoki knyaz' Rostotskiynikida uchratgan koʻpgina tanishlariga koʻzi tushdi. U ayniqsa anovi rasvo tundagi voqeada qatnashgan xonimlariing deyarli hammasi hozir boʻlganidan xijolatga tushdi. Nikodim faqat, ochigʻini aytganda, oʻzi juda choʻchib qolgan Stellaning koʻrinmaganidan bir oz taskin topdi.

Uni izzat-ikrom bilan quvonib qarshi olishdi.

Uchrangli Yulduz lojasiga a’zo boʻlgan xonimlar Lyalya Konespol'skaya boshchiligida uni shunday olqishlashdiki, Nikodim xijolatdan oʻzini qoʻyarga joy topolmay qoldi.

Ularning koʻzlari Dizmaga oʻsha la’nati tunni eslatib turardi. Xonimlar payt poylab u bilan koʻz urishtirishar va qandaydir odobsiz qiliqlar qilishardi.

Nikodim kelajakda asqatishi mumkin boʻlgan yangi tanishlar orttirishni oʻylamaganida bu yerdan jon deb qochib qolgan boʻlardi.

Grafinya Charskaya Dizmani darhol marhum Mavrikiy Charskiyning oʻlmas asarlari haqida savolga koʻmib tashladi. Nikodim «Tuygʻu gullari» va «Bulbul qoʻshigʻini» bir necha bor oʻqiganini aytib, gapni boshqa yoqqa burishga harakat qildi.

Bu orada Mariyetta Dizmani gʻoyat ajoyib yozuvchi Zenon Lichkovskiy bilan tanishtirdi. Lichkovskiy shu zahoti Nikodimni adabiy akademiya tashkil etishda ishtirok qilishga unday boshladi.
— Pan rais, sizning eng yaxshi iste’dod sohiblarini oʻz himoyasiga olib, ular tadqiqot ishlari bilan shugʻullanishga imkoniyat yaratib beradigan tashkilot tuzishning zarurligini tan olishingizga sira shubhalanmayman.
— Ha, albatta, — deya javob qildi Nikodim. Garchi u gap nima xususida ketayotganini tushunmasa-da, Lichkovskiyning fikriga qoʻshilish lozimligini angladi.

Muguz gardishli koʻzoynak taqqan qandaydir tarasha nusxa takallufsizlik bilan Dizmaning tugmasidan ushlab, unga adabiy akademiya tuzishning prinsiplarini tushuntira boshladi. Uningcha, pan rais polyak adabiyoti shtabini tuzish haqidagi fikrni faqat maorif ministrligidagina emas, balki Jecha Pospolita prezidenti huzurida ham yoqlab chiqishi lozim emish. Uning yoniga yana bir necha mehmon qoʻshildi-da, hammasi Nikodimdan bu tashabbusni qoʻllab yuborishni iltimos qila boshladi.

Dizma Lichkovskiy boshchiligidagi adabiyotchilarga qoʻlidan kelganicha yordam koʻrsatishga va’da qildi.

Grafinya Charskaya mehmonlar orasida boʻzchining mokisiday u yoqdan-bu yoqqa yurardi. U Nikodim uchun ham vaqt topib, uidan qandaydir jamiyati xayriya uchun ikki yuz zlotiy shilib oldi.

Nikodim yoshi