Tasodifiy hikoya: ***MaFtUnInG***dan. Ruxshunos opa hikoyasi.
Menning kasbim ruhshunoslik. Juda ko’p bemor o’zlarining turli- tuman muammolari bilan murojaat ...davomi

Uz gaplaridan qizishib ketgan Nikodim borgan sayin avjiga chiqa boshladi.
— Qisqasi, ish oʻyinchoq emas. Mening qoʻlimda ishlagan odam mehnat qilishi kerak, yalqovlarga pul toʻlamayman. Tushundilaringmi? Tekinxoʻrlarni rasvosini chiqarib haydayman. Agar, xudo saqlasin, birontangizning firibgarligingizni, qoʻlingiz egriligini sezib qolsam, sira ayab oʻtirmayman — darhol turmaga tiqamay! Men bilan hazillashib boʻlmaydi! Tushunarlimi?

Shunday deya Nikodim stolga musht tushirdi. Xizmatchilar hayratdan dong qotib turishardi.
— Yaqinda bu yerga pan Kshepitskiy degan odam keladi, men uni boshqaruvchi qilib tayinladim. Uning hamma gapiga quloq solishingiz lozim. Lekin hozirgi zamonda tugʻishgan akangga ham ishonib boʻlmaydi. Shuning uchun ham men bunday yoʻl tutmoqchiman: mabodo birontangiz biror qalloblikni sezib qolib, menga xabar qilsangiz, besh ming zlotiy beraman va maoshingizni oshiraman. Hech kimni xafa qilmayman, sizlarga otangiz kabi muruvvat koʻrsataman, ammo oʻzimni aldashlariga yoʻl qoʻymayman. Gap tamom. Endi ishingizga boringlar.

Xizmatchilardan biri, aroq zavodining direktori, munkaygan, nuroniy chol oldinga oʻtib, Dizmaga murojaat qildi:
— Pan rais...
— Xoʻsh, nima gap?
— Siz aytdingizki...
— Aytgan gapimni tushundingizmi?
— Tushundim, ammo...
— Hammasini tushundingizmi?
— Hammasini. Xuddi shuning uchun ham...
— U holda gap tamom. Men sizlarni bu yerga valaqlashish uchun toʻplaganim yoʻq. Agar gaplarim birontaga yoqmagan boʻlsa — marhamat, toʻrt tomoni qibla! Tuyogʻini shiqillataversin! Hech kimni etagidan tutib turmayman. Faqat oʻylab koʻrishni maslahat beraman. Hozir ish topish oson emas. Shunday guvohnoma yozib beramanki, asti qoʻyaverasiz! Tanish-bilishlarim haqida-yu, gapirib oʻtirmayman. Pol'shada bironta ham odam menga dushman boʻlmagani ma’qul. Xayr.

U shunday deya eshikni qarsillatib yopdi-da, chiqib ketdi.

Hamma bir minutcha indamay turdi.
— Ana xolos! — dedi nihoyat xizmatchilardan biri.
— Qanday yaramaslik! — dedi chidab turolmay aroq zavodining direktori. — U bizlarni josus qilib qoʻymoqchi.
— Gaplarini qarang-a!
— Men ishdan boʻshash haqida ariza beraman.
— Bizlarga xuddi toʻpori soldatlarday muomala qildi-ya.
— Tilini aytmaysizmi! Sharmanda! Goʻyo biz ziyoli odamlar tilini tushunmaydigandek, allaqanday jargonda gapirdi.
— Axir haqorat-ku bu!
— Faqat bitta choramiz qoldi: hammamiz baravariga ishdan boʻshashimiz kerak.
— Ha, xuddi shunday qilishimiz lozim.

Biroq hamma ham shu fikrda emasdi. Yoshi oʻttiz beshlarda boʻlgan agronom Tanevskiy gap qotdi:
— Ogohlantirib qoʻyay: mendan umid qilmanglar.
— Mendan ham, — deya qoʻshimcha qildi veterinar. Hammasi gʻazablanib, ularga ta’na qila boshladi. Tanevskiy yelkasini qisdi.
— Xoʻsh, nega xafa boʻlyapsizlar? Koʻnglingizdagiday gapirmadimi? Menimcha, bularning hammasi arzimagan narsa, Rais Dizma — ulugʻ odam, uning Vatan oldida xizmatlari katta: u davlat ishlarini hal qilishi kerak. Shu boisdan bu yerda Versaldagidek diplomatiya qilib oʻtirmaganining ajablanarli joyi yoʻq. Nihoyat, bu yer kiborlar saloni ham emas, bu yer ish...
— Bizlarga chaqimchilik qilishni taklif qilyapti! Uyaling, pan Tanevskiy, men sizni, bunchalik yumshoq koʻngil deb oʻylamagandim, — dedi gʻazab bilan bosh buxgalter.
— Kechirasizu, lekin u hech kimni chaqimchilik qilishga majbur etgani yoʻq.
— Shunaqami? Chaqimchilik uchun belgilangan mukofot-chi?
— Kim sizga mukofot soʻrasin deyapti? — dedi zardasi qaynab Tanevskiy. — Oʻzimni aytay... Agar oʻgʻrilik qilishayotganini koʻrsam, bu haqda xoʻjayinga ma’lum qilib qoʻyishni oʻz burchim deb hisoblayman. Nima? Yo gapim notoʻgʻrimi? Pan rais oʻzining, toʻgʻrirogʻi, unga vakolat bergan bekaning mulkini suiiste’mol qilinishidan saqlashga urinishi mutlaqo oʻrinli. U oqilona ish qilyapti, xolos. Faqat ahmoq odamgina oʻz mulkini talon-toroj qilishga yoʻl qoʻyadi. Agar u bankada ham oʻgʻrilikka yoʻl qoʻyganda hozirgiday butun dunyoga dong taratmagan boʻlardi. Xoʻsh, yoʻl qoʻyganida bir necha oy ichida mamlakatning moliyaviy hayotini yaxshilay olarmidi?.. Yoʻq, albatta! Bizdan ongli ravishda halol ishlashni talab qilar ekan, u haq. Shunday emasmi? A?..

Tanevskiy e’tiroz bildirishlarini kuta boshladi. Biroq hamma jim turardi.
— Hayotda koʻngilchanlik qilib boʻlmaydi. Biz polyaklar esa, sal izzat-nafsimizga tegishdimi, bas, darhol terslik qila boshlaymiz. Keyin ishdan quvib yuborishadi! Shu izzat-nafsimiz bilan birovlardan ish soʻrab, yalinib yuraylik boʻlmasam. Koʻpni koʻrgan odamman, meni aldab boʻlmaydi. Ochigʻini aytsam, xafa boʻlishingnz mutlaqo oʻrinsiz. Nimayam derdim— pan Dizma mashhur davlat arbobi, atoqli iqtisodchi, biz esa — meni kechirasizlaru — shunchaki chakana odamlarmiz. Kim hayotga yengil qarasa, oʻzicha «xulosa» chiqaraversin, men esa ishdan boʻshamayman. Rais — puxta odam, ishning koʻzini biladi. U bizni oldimizdan xushlab, ortimizdan mushtlamay, ochigʻini aytdi-qoʻydi. Bunga uning haqi bor. Gap tamom.

Oraga jimlik tushdi.
— Ha, u haq albatta, — dedi kimdir.

Mana ikkinchi, uchinchi, oʻninchi odam ham agronomning fikriga qoʻshiladi...
— Albatta haq, — dedi Tanevskiy ilgakdan moʻyna pal'tosini olar ekan.

Aroq zavodining direktori qoʻllarini yozdi.
— Bilganingizpi qilinglar, menga esa bunaqa ish toʻgʻri kelmaydi.

Barcha, hali hammasi yaxshi boʻlib ketadi, hozirgi naytda yangi ish topish qiyin, deb uni bu fikrdan qaytarishga urina boshladi. Chol boshini chayqab dedi:
— Yoʻq, janoblar. Ish topish qiyinligini bilaman, lekin men bunday ishlashga koʻnikmaganman. Bunaqasi menga toʻgʻri kelmaydi. Ehtimol sizlar haqdirsizlar, biroq men qarib qoldim, urushdan avval qanday oʻylagan boʻlsam, hozir ham shunday oʻylayman. Qoʻlimdan kelmaydi...

Ular birin-ketin tarqalisha boshlashdi. Nihoyat, soʻnggi xizmatchi ham idoradan chiqib ketdi. Boʻyalmagan taxta polning u yer-bu yeri xalqob boʻlib qoldi, Oʻsha kuni hoʻl qor yoqqan edi.

17-bob
Pshelenskayaning kvartirasidagi eng yaxshi ikki xona qadrli Ninusya uchun ajratib berildi. Bu xonalar ikki ulkan gulzorni eslatardi. Har kuni xizmatkor bilan oqsoch qiz panenka janobi oliyalarining (Pshelenskaya Ninani shunday atashni buyurgan edi) nafaslari qaytmasligi uchun gul oʻtkazilgan tuvaklarni xonadan bufetga tashib chiqishardi.

Har kuni peshindan soʻng kiborlar jamiyatining deyarli yarmi mavsumda shov-shuvga sabab boʻlgan Ninani koʻrishga kelardi.

Bu hol bir hafta davom etib katta tantana bilan yakunlandi: Pshelenskaya xonim jamiyatga oʻzining sevimli jiyanini tanitish uchun bal uyushtirdi.

Balga hatto knyaz' va knyaginya Rostotskiylar ham qadam ranjida qilishdi. Pshelenskaya ularni hayajondan qip-qizarib qarshi oldi. Knyaz' bilan knyaginya rais Nikodim Dizmaning mehri tushgan uyga qadam qoʻyganlaridan gʻoyat xursand ekanliklarini izhor etishdi.

Mehmonxonada Nikodimning Ninaga unashishi haqida ochiqdan-ochiq gapirishmoqda edi; bu unashuv Ninaning oldingi nikohi bekor qilingach, rasman e’lon qilinishi lozim edi.

Barcha faqat bir narsadan: Kunitskiyga nima boʻlganini bilolmaganidan