Tasodifiy hikoya: yosh umri xazon bolgan qizaloq 2
avvalambor assalomu alekum saytimizdagi barcha barchaga xikoyamni oxirgacham yozmaganim uchun uzur s...davomi

chiqdi va, nihoyat, xatlarni oʻqishga oʻtirdi. Ular orasida Kshepitskiyning xati ham bor ekan. Kshepitskiy quyidagilarni yozgan edi:

«Hurmatli pan rais!

Bu yerda hamma ish joyida. Na oppozitsiya bor, na sabotaj. Ishlarni bir oz tushunib qoldim. Sizni tabriklayman. Koborovoni oltin kon desa boʻladi. Bir oydan soʻng men bu yerda har bir tosh, har bir butoqni bilib olaman. Bu yerda sizdan juda qoʻrqishar ekan! Hatto bankada ham sizdan bunchalik hayiqishmaydi. Ikki marta Grodnoda — moliya boshqarmasida boʻldim. Rabinovich donasiga 700 zlotiydan beryapti. 30 dona buzoq olmoqchi, lekin haqini Belostokdagi Kugel' bankasi hisobida boʻlgan «Natan Gol'der va K°» firmasi veksellar bilan toʻlayman, deyapti. Bitimni rasmiylashtirishga rozi boʻlsangiz, telegraf orqali xabar qilishingizni soʻrayman. Kasperskiyning aytishiga koʻra, bu veksellarga ishonsa boʻlarmish.

Siz xatingizda tilga olgan Xellni tanimayman, u haqida hech nima eshitmaganman. Menimcha, bezovta boʻlishga asos boʻlmasa kerak. Lekin ehtiyotkorlik hech qachon halal bergan emas. Shu boisdan ham, yaxshisi, Ninaga, Xellning tanosil kasalligi bor ekan, deb ayting. Shundan soʻng qayligʻingiz unga iltifot koʻrsatishdan choʻchib qoladi.

Ikki marta Jorj Ponimirskiyning pavil'onida boʻldim. U qattiq betob ekan. Doktorning aytishicha, zotiljam boʻlganmish. Isitmasi juda baland, meni mutlaqo tanimadi, nuqul alahlaydi. Oʻlib qolmasa deb qoʻrqaman. Kunitskiyning asfalasofilinga ketganini eshitgach, xursandligidan pal'tosini kiymay parkka yugurib chiqqan ekan. Parkda u yoqdan-bu yoqqa yugurib, allanimalar deb qichqiribdi. Bechoraga rahmim keladi!»

Keyin Kshepitskiy daromad va xarajatlar haqida hisobot berib, Nikodimdan shpal sotish masalasini bir yoqli qilishni soʻragan va tezda bir-ikki kunga Varshavaga kelajagini xabar qilgan edi.

Nikodim xursand edi. U mashinistkaga telegramma tekstini yozdirib, Kshepitskiyning oʻzi ishonar ekan, veksellarni olaverishni buyurdi. Soʻng Pshelenskayaga telefon qilib, peshinda unikiga borib ovqatlanajagini aytib qoʻydi.

Pshelenskayanikida Dizma bekaning oʻzi va Ninadan tashqari Nikodim ilgari uchratgan, lekin hozir familiyalarini unutib qoʻygan ikki yigit bilan Mariyetta Charskayaga duch keldi.

Nikodim odatdagi salom-alikdan soʻng soʻradi:
— Qamoqqa olish haqidagi gapni eshitdingizmi?
— Qanaqa qamoq?
— Bilmaymiz.
— Kimni qamoqqa olishibdi?
— Hozirgi zamonda hech kimga ishonib boʻlmaydi, — dedi bosh chayqab Dizma. — Boʻlmasam durustgina odamga oʻxshab koʻringan edi-ya!
— Kimni aytyapsiz? — soʻradi ortiq chidayolmay Pshelenskaya.
— Kimni boʻlardi? Anovi Oskar Xellni-da.
— Kimni dedingiz? — deya qayta soʻradi bezovtzlanib Nina.
— Xellni, — takrorladi Dizma uning yuziga tikilib.
— Boʻlishi mumkin emas! Oskarni-ya?!

Dizma shoshilmay choʻntagidan gazetani oldi-da, qizil qalam bilan chizib qoʻyilgan joyni koʻrsatib, uni Pshelenskayaga uzatdi.

Xonim xabarni tovush chiqarib oʻqib chiqdi. Soʻng xoʻrsinib xitob qildi:
— Buni qarang-a! Yo parvardigor!

Nina gazetani olib, haligi joyga koʻz yugurtirdi. Uning juda ruhi tushib ketgan edi.
— Endi hech kimga ishonib boʻlmaydi! — dedi ibratomuz ohangda Pshelenskaya.
— Qanday qabohat! — dedi ichidan xoʻrsinib Nina. — Odamlarning bari razil, qayoqqa qarama qabohatni koʻrasan!
— Judayam olib qochmaslik kerak, — deya vazminlik bilan e’tiroz bildirdi Dizma.

Shundan soʻng Xell haqida suhbat boshlanib, deyarli hammasi uning xatti-harakatlari ilgari ham shubhali tuyulganini gapira ketishdi.

Nina ularningʻ gapiga quloq solmay qoʻygandi. U faqat bu foniy dunyoning jaholatga koʻmilganligʻi va oʻzining hamma yoqdan berilishi mumkin boʻlgan zarbalar oldida qanchalik ojiz ekyanligini oʻylab azob chekardi. Soʻngra u Dizmaga tikilib qaray boshladi. Sochlari xiyol jingalak, yuzi toʻrt burchak, burni bir oz puchuq, ogʻzi kichkina, pastki jagʻi yaxlit Nikodim ancha novcha koʻrinardi. U odatda qadamini keng tashlab, chayqalib yurardi.

«Bunday qaraganda, oddiy odam, — deya oʻylardi Nina, — biroq ana shu qiyofa zamirida cheksiz kuch, koʻz ilgʻamas qudrat yashiringan. U bu kuch-qudratni qachon va qayerda sarflashni juda yaxshi biladi. Nik... mening Nikodimim...»

Atrofidagi odamlarniig suhbatiga jilmayib quloq solayotgan bu odam, unga bir zum begona boʻlyb koʻringan bu davlat arbobi, bu ulugʻ iqtisodchi aslida oʻzining Nikodimi ekanligini oʻylab Nina hatto hayratta tushdi; ha, Nikodim uning qalligʻi, koʻp oʻtmay eri boʻladi... Uning taqdiri shu odamning qoʻlida boʻladi, uni oʻz qanoti ostiga olib, ofatlardan muhofaza etadi... Nikodim bu vazifani hammadan yaxshi bajaradi. U sahrodagi ehromga oʻxshaydi, uni hech qanday toʻfon agʻdara olmaydi... Xell' ham chinakam erkak edi, biroq...

U Xellni oʻylamaslikka urindi.

Xizmatkor ovqat tayyor ekanligini xabar qildi. Dasturxon ustida ular u yoq-bu yoqdan gaplashib oʻtirishdi. Ovqatdan soʻng Dizma bilan yolgʻiz qolgach, Nina uning qulogʻiga shivirladi.
— Sevaman, juda sevaman.

Nikodim uning qoʻlini oʻpdi.
— Nik... Bugun senikiga boramizmi?
— Oʻzing shuni istaysanmi? — deya soʻradi quvlik bilan Dizma.

Nina labini tishlab, unga koʻzini suzib qaradi-da, shivirladi:
— Judayam, judayam, judayam...

Uning rangi oqara boshladi, Nikodim buning sababini yaxshi bilardi.
— Uch kundan beri birga boʻlganimiz yoʻq.
— Yaxshi, — bosh irgʻadi Nikodim, ichida esa: «U-hoʻ, ish zoʻr boʻladiganga oʻxshaydi-ku!» — deb qoʻydi.

Ular soat sakkizlarga yaqin uydan chiqishdi. Nina xolasiga, operaga boramiz, deb aytdi-da, soʻng Nikodimga kula-kula nima uchun xuddi operani tanlaganini tushuntirdi — bugun «Afrikalik ayol» qoʻyilayotgan boʻlib, u yarim kechadan oshganida tugardi.
— Ninochkang juda ayyor-a, toʻgʻrimi?
— Xo-xo!..

Nikodim darvozaxonada Ninaning qadam tovushi tingunicha kutib turdi-da, soʻng choʻntagidan soatini chiqarib qaradi. Soat oʻn ikkidan oshgan edi. U uyga qaytishga jazm qildi.

Bankaga yigirma qadamcha qolganida u Man'kani koʻrib qoldi. Qiz, chamasi uni kutayotgan boʻlsa kerak, fonar' ustuniga suyanib turardi.

Nnkodim qovogʻini soldi. U Man'kani koʻrmagan kishi boʻlib oʻtib ketmoqchi edi, qiz uning yoʻlini toʻsdi.
— Xoʻsh, nima kerak senga? — deya toʻngʻilladi Dizma.
— Nikodim...
— Nima kerak, deyapman?!
— Nikodim... Jahling chiqmasin... Sensiz yashayolmayman.
— Aravangni tortsang-chi! Tupurdim senga! Qoʻp tirgʻilaverma, mochagʻar. Naq tumshugʻingga solaman!

Man'ka unga qoʻrquvdan javdirab qaradi.
— Nega endi, Nikodim? Senga nima yomonlik qildim?
— Jonimga tegding.
— Seni sevaman axir, oʻzing va’da qilgan eding...
— Tupurdim oʻsha va’daga, bildingmi?! Sengayam tupurdim! U yogʻini soʻrasang fohisha, yana yopishishiga balo bormi! La’nati!
— Nikodim!
— Yoʻqol, mochagʻar!

Shunday deya Dizma Man'kani itarib yuborgan edi, qiz gandiraklab, iflos qorga niqildi.

Qiz oʻrnidai turmadi. U banka tomon yoʻl olgan Nikodimning ortidan indamay qarab turardi.
— Hali shunaqami?!

Man'ka sovuqdan qotib qolgan qoʻllari bilan yuzini yopib, hoʻng-hoʻng yigʻlay boshladi.