Tasodifiy hikoya: ОЗ ЖИЯНИМ ОЗ ЖИГАРИМ
Хаммага салом бу хикояни мани бир якин дугонам айтиб берган шу хикояни сизларга дугонам номидан айти...davomi

— Fohisha... mochagʻar... lan’ati dedi-ya...

Soʻng u oʻrnidan sakrab turdi-da, Dizmaning ortidan musht oʻqtaldi.
— Hali qarab tur!

Shunday deya Man'ka pal'tosidagi qorni qoqib tashlab, Marshalkovskaya tomon yugurib ketdi.
— Koʻrasan hali, qarab tur!.. Meniki boʻlmas ekansan, unga ham nasib qilmaysan. Endi koʻrasan mendan!

Uning a’zoyi badanini intiqom tuygʻusi qamrab olgandi.

Eshik oldida turgan politsiyachi undan, senga nima kerak, deb soʻraganida Man'ka sira ham ikkilanib oʻtirmadi.
— Bir nusxaning jinoyati toʻgʻrisida xabar qilmoqchiman.
— Xabar qilmoqchiman deysanmi? Mayli, navbatchining oldiga bor. Huv anovi eshikdan kirasan.

Oʻrtasidan panjara bilan ajratilgan kenggina xonaga kirgach, Man'ka stol yonida oʻtirgan amaldor oldiga yugurib bordi.
— Nima gap? — deb soʻradi navbatchi. U yozishda davom etarkan, boshini koʻtarib Man'kaga qaramadi ham.
— Bir nusxaning jinoyati toʻgʻrisida xabar qilmoqchiman.
— Xoʻsh? — pinagini buzmay toʻngʻilladi navbatchi.
— U may oyidayoq bir juhudni gumdon qilgan edi. Anchagina pul oʻmargandi. Oʻshanda pulni oʻzi menga maqtanib koʻrsatgan edi. Endi Vspul'nayadagi bankani urmoqchi.

Politsiyachi qoʻlidagi qalamni bir chetga qoʻyib, Man'kaga durustroq qaradi.
— Banka deysanmi?.. Kim ekan u?
— Dizma. Nikodim Dizma.
— Buni qayoqdan bilasan?
— Bilaman-da.
— Oting nima?
— Man'ka Bartik.
— Qayerda turasan?
— Lutskaya koʻchasi, oʻttiz olti.
— Nima ish qilasan?
— Koʻcha qiziman, — deya javob qildi Man'ka bir oz ikkilanib turgach.
— Nega uni chaqyapsan!
— Bu yogʻi mening ishim.

Politsiyachi uning familiyasi bilan adresini yozib oldi.
— Vspul'nayadagi bankani urib ketmoqchi deysanmi?
— Ha.

Politsiyachi telefon trubkasini olib nomerni aytdi.
— Bunaqa ishda hazil qilib boʻlmasligini bilasanmi? Agar yolgʻon gapirgan boʻlsang, seni qamashadi.
— Bilaman.

Politsiyachi Man'kaga diqqat bilan tikildi. Qiz lablari qimtib, xotirjam qarab turardi. Shu boisdan u qizning yolgʻon gapirmayotganiga ishonch hosil qildi.
— Oʻsha Dizmang hozir qayerda?
— Bankada.
— Nima?!
— Uning bankaga kirib ketayotganini oʻz koʻzim bilan koʻrdim. Darbon uni ichkariga kiritib yubordi.
— Pan komissar uydamilar?.. Iltimos, uygʻoting. Muhim ish bor. Navbatchi Kasparskiy gapiryapti.

Tezda trubkani komissar oldi. Politsiyachi unga Man'kaning gapini xabar qildi.
— Qizni tutib turing, — deya buyurdi komissar. — Hozir borib, uni oʻzim soʻroq qilaman.

Navbatchi trubkani joyiga qoʻydi-da, Man'kaga devor oldidagi skameykani koʻrsatdi. — Kutib tur.
— Yaxshi.

Man'ka skameykaga oʻtirdi. Hali qarab tursin, koʻrsatib qoʻyadi unga!

Bu orada Nikodim oʻrnida choʻzilib, gazeta oʻqib yotardi. Telefon jiringlab qoldi.

Nikodim soʻkinib qoʻydi-da, oʻrnidan turmaslikka ahd qildi. Biroq telefon tinmay jiringlayverdi.
— Kim ekan, jin urgur?!

Dizma karavotdan sakrab turdi-da shippagini ham kiymay kabinetga oʻtib, qorongʻida stulga qoqilib ketdi.
— Allo!
— Pan rais Dizma bilan gaplashsam boʻladimi?
— Bu menman. Kimsiz oʻzingiz?..
— Komissar Yaskul'skiyman.. Salomatmisiz, pan rais. ...
— Salom. Xoʻsh, nima gap?
— Bevaqt bezovta qilganim uchun meni kechirasiz, pan rais. Muhim ish chiqib qoldi.
— Qulogʻim sizda....
— Komissariatga Bartik familiyali bir fohisha murojaat qildi. Uning aytishicha, siz gʻalla bankasini oʻmarib ketmoqchi emishsiz.
— Nima?

Komissar kulib yubordi.
— Telbaga oʻxshamaydi, gapida qattiq turib olyapti. Siz uni taniysizmi?
— Yoʻgʻ-e, nimalar deyapsiz
— Tushunarli... Uni tutib turishni buyurdim. Avvaliga mast deb oʻyladim, yoʻq, mast emas ekan. U sizning raisligingizni bilmas ekan. Buni unga aytdim, biroq u gapini qaytib olmadi. Negadir sizdan xafaga oʻxshaydi... Siz chindan ham bir vaqtlar Lutskaya koʻchasida istiqomat qilganmisiz?
— Xudo saqlasin! U yerda xech kachon turgan emasman.
— Oʻzim ham shundaydir deb oʻylovdim, — deya uning gapini ilib ketdi komissar. — Siz kulyapsizu, lekin uning aytishicha, may oyida allaqanday yahudiyni oʻldirib, pulini olgan emishsiz. U hatto siz unga oʻgʻirlik iulni koʻrsatgan mehmonxonani ham aytdi.
— Nima balo, miyasini yeb qoʻyibdimi!
— Men ham shuni aytyapman-da, pan rais. Uni nima qilishni bilmay qoldim.
— Quvib yuboring.
— U gapida qattiq turib olib, protokol yozishni talab qilyapti. Agar ishga rasman yondashilsa, men uning iltimosini qondirishim kerak.
— Nima keragi bor? — deya shoshilib e’tiroz bildirdi Dizma. — Protokol yozishning hojati yoʻq.
— Tushunaman, pan rais. Protokol yozib, keyin soxta guvohlik bergani uchun javobgarlikka tortish mumkin.
— Hojati bormikin?
— Uch oycha oʻtirib chiqadi.
— Keragi yoʻq. Unga ayting — xohlagan tomoniga ketsin.
— Rozi boʻlmaydi. Juda qaysar ekan, la’nati!
— Hammasi sizning qanday maslahat berishingizga bogʻliq.
— Tushunmadim, pan rais.
— Siz politsiyachilarning oʻz usullaringiz bor-ku axir...
— E-ha! — deya javob qildi komissar. — Hammasini toʻgʻrilaymiz, pan rais. Salomat boʻling! Bezovta qilganim uchun yana bir bor kechirasiz.
— Hechqisi yoʻq! Sizdan gʻoyat minnatdorman. Oʻrni kelib qolganda sizni unutmayman, komissar.

Komissar tilyogʻlamalik bilan minnatdorchilik izhor qila boshladi. Soʻng trubkani joyiga qoʻyib, koʻngʻiroq tugmasini bosdi. Eshikda politsiyachi paydo boʻldi.
— Uni bu yoqqa olib kir!
— Ana koʻrdingmi, gaplaringni hammasi gʻirt yolgʻon ekan. Seni qamaymiz.

Komissar qizning javobini kutdi, biroq Man'ka indamay turaverdi.
— Senga achinaman. Hali yosh ekansan. Yaxshilikcha aytyapman, guvohligingni qaytarib ol.
— Qaytarib olmayman, — sira tap tortmay javob qildi Man'ka. — Mayli, qamalsam kamala qolay.

Komissar oʻrnidan sapchib turib, stolni mushtlaganicha qichqirdi:
— Ha, lan’ati! Qaytarib olasan! Men qaytarib olasan dedimmi, demak, qaytarib olasan.

Qomissar gʻazabi qaynab, xonada u yoqdan bu yoqqa yura boshladi. Soʻng Man'kaning oldiga kelib toʻxtadi.
— Xoʻsh? Qaytarib olasanmi?
— Yoʻq, — javob qildi Man'ka labini tishlab
— Valyasek, — deya politsiyachini chaqirdi komissar, — uni orqa xonaga olib boringlarda, nufuzli chinovniklar ustidan soxta guvohlik berishning qanaqa boʻlishini tushuntirib qoʻyinglar.
— Xoʻp boʻladi, pan komissar.

Politsiyachi qizning qoʻltigʻidan tutib, koridorga olib chiqdi.

U uzoq, juda uzoq surgalib yurdi. Quyosh allaqachon koʻtarilgan boʻlib, koʻchalar borgan sayin gavjumlashmoqda edi. Man'ka qoqila-suqila gandiraklab borardi. Yoʻlovchilar uning ortidan qarab qolishardi.. Yoshi oʻtib qolgan qandaydir xonim nafrat bilan dedi:
— Tuf-e! Behayo! Ichib olganini qarang-a!. Man'ka indamay ketaverdi.

18-bob
Jiddiylik va bashanglik, yaxshi did va nafosat — bu fazilatlarning bari advokatning hasham bilan jihozlangan kabinetida mujassamlashgan edi. Kabinet soqoli toʻrt burchak qilib qaychilangan, sochiga oq oralagan, qoʻydi-chiqdi ishlarining piri sifatida nom chiqargan, shahar munitsipal kengashi a’zosi, hazrati oliylari kamergerining xususiyatlarini xuddi koʻzguday yorqin aks ettirib turardi.

Yozuv stoli yonida xoʻjayinning qarshisida oʻtirgan