Tasodifiy hikoya: bir dóstimizdan
Киз Бола Чикмади 3-кисм Ота Онасини чақиртириб хамма билганларимзани эттик бошлигини эгиб, бўл...davomi

zinaga qizil gilamdan poyondoz solingandi. Kiraverishda politsiyachilar taklifnomalarni tskshirib turishardi. Ochiq eshikdan kostyolning yuzlab chproqlar shu’lasiga choʻmgan va behisob guldastalarga burkangan ichki jihozlari koʻrinib turardi..

Biror avtomobil' yoki kareta poyandoz oldiga kelib toʻxtagan zahoti olomon kelgan odamni darhol tanir va gʻovur-gʻuvur qilganicha:
— Knyaz' Rostotskiy... Italiya elchisi... Ministr Yashunskiy... — uning nomini takrorlardi.

Bashang kiyingan xonimlar, yaltiroq mundir yoki frak kiygan erkaklar birin-ketin kostyolga kirib borishardi. Hamma yoqni atir-upa, gul va benzinning hidi tutib ketgan edi.

Kostyol odamga toʻlib ketganiga qaramay, mashinalar hamon kelib turardi.

Mana, poyandoz oldiga ajoyib limuzin kelib toʻxtadi. Undan Nikodim Dizma tushdi.
— Kuyov, qaranglar, kuyov keldi, rais Dizma... Gazetalarda uning rasmlarini koʻrgan odamlar Dizmani darhol tanishdi. Uzoqdan kimdir:
— Yashasin rais Dizma! — deb qichqirdi.
— Yashasin rais Dizma! Yashasin rais Dizma! — deya takrorlay boshladi olomon.

Odamlar boshlaridan shlyapalarini olib silkitarkan:
— Yashasin!.. Yashasin Dizma! — deya qichqirishardi. Nikodim zinapoyada toʻxtab, silindrini silkitib qoʻydi.

Uning jiddiy yuziga yoqimli tabassum yugurdi.

Olomon uni zavq-shavq bilan olqishlay boshladi. Shu payt Ninaning karetasi yetib keldi. Qayligʻi sharafiga chalinayotgan gulduros qarsaklarni eshitib, keliining koʻziga yosh keldi.
— Koʻrdingmi, — deya shivirladi uning qulogʻiga pani Pshelenskaya, — polyaklar ulugʻ odamlarning xizmatini qadrlay bilishadi.

Nikodim qayligʻining oldiga tushib, olomonning qiyqirigʻi ostida uni mehrob tomon boshladi. Organ sadolari yangradi.

Varshavada anchadan beri shunday dabdabali toʻyni koʻrishmagan edi.

Nikoh marosimi tugagach, kelin-kuyov sharafiga yana olqishlar eshitildi. Kareta an’anaga binoan Iyerusalim xiyobonini aylanib chiqdi. Turna qator boʻlib borayotgan mashina va karetalar Yevropa mehmonxonasi oldiga borib toʻxtashdi. Bu yerda ikki yuz qirq knshiga dasturxon yasatilgan edi.

Mehmonxona oldida ham ularni sinchkov odamlar toʻdasi kutib turgan ekan. Bu yerda ham: «Yashasin Dizma!» — degan xitoblar eshitildi.

Nikodimning ogʻzi qulogʻida edi. Ninaning chehrasi tabassumdan porlab turardi.

Ular behisob mehmonlarning tabriklarini qabul qila boshlashdi. Bazm mahali ham tabrik soʻzlarning keti uzilmadi. Tabrik telegrammalarini oʻqishning oʻzn bir soat vaqtni oldi, shu boisdan ham bal faqat soat oʻn birda boshlandi. Kuyov shu qadar berilib tansa tushdiki, uning bir vaqtlar Liskovda qozongan muvaffaqiyatlaridan bexabar mehmonlar oʻzaro taxminan shunday gaplarni aytishardi:
— Rais Dizmani shu qadar hazilkash odam, deb kim oʻylabdi deysiz!

yoki:
— Kuyov toʻraning bir oz kayfi oshibdi, mana endi, xursandchilik qilyapti.
— U xursandchilik qilmay, kim xursandchilik qilsin? Xotini qoʻgʻirchoqdakkina, Koborovo esa har qanday magnatga ham, nasib qilavermaydigan joy.

Hamma ishga bosh-qosh boʻlib turgan Kshepitskiy balni tugatishga ishora qilganida oppoq tong otgan edi. Soat sakkizdan yigirma minut oʻtganida kelin-kuyov Koborovoga joʻnashi lozim boʻlgan poyezd yoʻlga chiqardi.

Mehmonlarning koʻpchiligi ularni vokzalga kuzatib chiqdi. Temir yoʻl ministri ularning ixtiyoriga ajratib bergan salon-vagon gulga toʻlib ketgandi. Soʻnggi tabriklar, xitoblar yangragach, poyezd bir hushtak chaldi-da, asta joyidan qoʻzgʻaldi.

Nina bilan Nikodim ochiq derazalar oldida koʻllarini silkitib turishardi. Perronda behisob dastroʻmol va shlyapalar lipillay boshladi. Nihoyat, parovoz tezligini oshirgach perron shaharni chulgʻagan kul rang tutun ichida koʻrinmay qoldi.

Nina erining boʻynidan quchdi.
— Yo parvardigor, qanday baxtliman-a! Nik, ayt-chi, meni bunday baxtga, senga yetkazgan narsa nima oʻzi?!
— Hm... Nima yetkazdi, deysanmi?..
— Ha, Nik, qanday qilib senday buyuk, dono, shunday izzat-ikromga sazovor boʻlgan odamning xotini boʻlib qoldim? Ayt, Nik, qanday qilib, a?..

Dizma xayolga choʻmib, iyagini qashib qoʻydi. Ha deganda javob topa olmagach, uning zardasi qaynab ketdi.
— Xotinim boʻlsang nima qilibdi, — deya toʻngʻilla-di u. — Shundan boshqa tashvishing yoʻqmi?

Ularning lablari bir-biriga tutashdi.

Stansiyadan uyga qadar yoʻlga otquloq yaproqlari toʻshalgan boʻlib, uning ikki chetiga yosh qayinlar oʻtkazilgan edi. Stansiya binosi ham yashil gulchambarlar bilan bezatilgan edi. Perron Koborovo korxonalarining ishchi va xizmatchilari hamda tevarak-atrofdagi qishloqlardai kelgan hangamatalab kishilar bilan toʻlib ketgandi. Ularning koʻpchiligi kecha radio orqali berilgan reportajni: mashhur solistlar, xor va organ ijro etgan «Veni Greator» gimni va kuyov sharafiga aytilgan «vivat» xitoblarini eshitishgan edi.

Shu boisdan ham ularning perronga toʻplanishganiga ajablanmasa boʻlardi.

Uzoqdan poyezd koʻringanida, gangir-gungir gaplar tinib, havaskor muzikachilardan iborat orkestr marsh chalib yubordi. Tantanali damlar yaqinlashib qolgandi.

Birinchi qatorda yuqori lavozimdagi xizmatchilar saf tortishdida, qoʻlida dala gullaridan iborat guldasta tutgan oppoq koʻylakli qizchani oldinga chiqarishdi. Bu bugʻ tegirmoni direktorining qizi edi.

Afsus! Mashinistning e’tiborsizligi tufayli salon-vagon perrondan ancha narida, gʻalla ombori bilan hojatxona oʻrtasida toʻxtadi. Shundan soʻng koborovolik «kiborlar» kelin bilan kuyovning vagondan tushishiga yetib borish uchun loʻkkilab yugurishga majbur boʻldilar. Harqalay, ular vaqtida yetib borishdi, qizcha Ninaga guldastani topshirdi. U she’r ham oʻqib berishi kerak edi, biroq oʻzini yoʻqotib qoʻygan qizaloq, aytib turishlariga qaramay, ogʻzini ocholmay qoldi. Nina uning yuz-koʻzlaridan oʻpdi. Dizma tabrik soʻzlarini vagon zinasida turib eshitdi. Soʻngra u quyidagilarni aytishni lozim topdi:
— Chin qalbimizdan minnatdormiz! Men va xotinim bizni shunday ochiq koʻngil bilan kutib olganingizni sira ham unutmaymiz. Toʻyimiz munosabati bilan sizlarga mukofot berishlarini buyuraman... Koborovoda ishlaydigan odamlarning barchasi mukofotlanadi. Nimayam derdim... Men xarajat qilishdan qoʻrqmayman...

Uning soʻzlari kuchli «vivat» sadolariga koʻmilib ketdi. Orkestr gumburladi.

Qoʻshni vagondagi yoʻlovchilar bu manzarani qiziqib tomosha qilishardi, ba’zilari esa, yerdagilarga qoʻshilib, allanimalar deya qichqirishardi.

Ayniqsa, uchinchi klass vagoni derazasidan boshini chiqarib, oʻzi ham nimaligini bilmay bor ovozi bilan «Vivayt! Vivayt!» deya qichqirayotgʻan ozgʻin yahudiy hammadan ham oshirib yuborayotgan edi:

Uydagi xizmatkorlar ularni non-tuz bilan kutib olishdi.

Nikodim patnisga ikkita besh yuztalik qoʻydi-da!
— Oʻzinglar boʻlishib olinglar, — dedi.

Kshepitskiy uylarni ancha-muncha oʻzgartirib yuboribdi.

Yuqorini, Ninaning avvalgi xonalarini u mehmonxona qilib bekaning yotoqxonasini Nikodimning xonasi yoniga koʻchiribdi. Yotoqxonalarning ikki tomonida vanna boʻlmalari jihozlanibdi. Uyning butun chap qanoti Jorj Ponimirskiyga ajratilibdi. Parkdagi