Tasodifiy hikoya: Yigitim bilan.
Meni ismim Gavhar 21yoshdaman. Jamol akam bilan 5 yildan beri sevishamiz. Bu voqea 4 yil oldin yoz k...davomi

egalik qilib kelishyapti. Bilishimcha, mening muhtaram ajdodlarimdan birontasi ham xalqqa uiing ayollari orqali ma’rifat tarqatish vazifasidan oʻzini olib qochgan emas.
— Tushunaman, tushunaman, — deya bosh irgʻadi baron. — Avom xalq esa doim biz zodagonlar otlar va qora mol naslini yaxshilashdan boʻlak ish bilan shugʻullanmasligimiz haqida gap sotadi. Manovi dehqonlarga bir nazar tashlashning oʻzi kifoya: shunda biz eng katta muvaffaqiyatga ana shu sohada erishganimiz darhol ayon boʻladi qoʻyadi.
— Kechirasiz, — deya uning gapini boʻldi Ponimirskiy, — «biz» deganda kimni nazarda tutyapsiz?
— Biz zodagonlarni-da.
— U holda biz bir-birimizni tushunmabmiz. Men Ponimirskiylar — ya’ni koʻhna zodagonlarni nazarda tutgan edim.

Jorj monoklini choʻntagiga tiqib, sholgʻomday qizarib ketgan baronga orqasini oʻgirib oldi.

Qoʻshiq va raqslardan soʻng bazm boshlandi.

Oqshom ancha salqin boʻlib, xonimlar sovqotayotganlaridan shikoyat qila boshlashgan edi, mehmonlar ayvondan uyga kirishdi. Bogʻda yolgʻiz Dizma qoldi. U mezbonlik burchidan ham koʻra koʻiroq oʻz huzurinn oʻylab oʻroqchi ayollar bilan tinmay tansa tushardi. Nikodim hammasidai ham haligi durkun qiz bilan koʻp taysa tushdi. Dizma uning qayligʻi — taxta tilish zavodida ishlaydigan norgʻul yigitning qovoq-tumshugʻi osilib ketganiga e’tibor bermay, payt poylab turib qizni parkka olib kirib ketdi.

Qiz ham pomeshchikning ra’yini qaytarmadi. Qayligʻi esa alamidan oʻlguday ichib, gʻirt mast boʻlib qoldi.

«Anovi ahmoq Ponimirskiy» bilan qilgan suhbatidan soʻng bir oz oʻziga kelish uchun parkni aylanib qaytayotgan baron Rel'f tasodifan bu voqeaning shohidi boʻldi. Shundan soʻng u:

«Demak, men haq ekanman: faqat koʻhna zodagonlargina emas, balki yangilari ham dehqonlar naslini yaxshilashning tashvishini tortar ekan», — deya xayolidan oʻtkazdi.

Sharq tomonda osmon asta yorishmoqda edi.

24-bob
Peshinga yaqin yetib kelgai xabar barchani hayajonga soldi: kabinet nste’foga chiqish haqida ariza beribdi va uning iste’fosi qabul qilinibdi.

Ulyanitskiy darhol shaharga qaytish haqida Varshavadan telegramma oldi.

Kabinetiing iste’foga chiqishi Koborovo mehmonlarining koʻpchiligiga shaxsan aloqador voqea boʻlib, ba’zi birovlar, mansablaridan mahrum boʻlishlari mumkin edi. Barcha faqat shu voqea haqida soʻzlashardi. Ulyanitskiy vestibyulda u yoqdan-bu yoqqa yurganicha tinmay soʻkinardi.

Yashunskaya xabarni eshitgan zahoti Varshavaga joʻnab ketdi.

Voyevoda Sheymont oʻz idorasiga telegramma berib, Varshavadagi hukumat krizisi tafsilotlari toʻgʻrisidagi barcha gaplarni oʻziga xabar qilib turishni buyurdi.

Kechqurun gazetalarni olib kelishdi. Gazetalarning barcha sahifalari bu voqea haqidagi xabar va mish-mishlar, vaziyatga berilgan qarama-qarshi baholar, turli taxmin va gumonlar bilan toʻlib ketgan edi. Ular faqat bir masalada — kabinet iqtisodiy krisizni bartaraf etolmagani boisidan qulagani va uning oʻrniga katta obroʻga ega boʻlgan odam rahbarligida yangi kabinet tuzish lozimligi haqidagi masalada yakdil edilar.

Bosh ministrlik lavozimiga nomzodlar orasida general Trochinskiyning familiyasi ham koʻzga tashlanib turardi. General kasalxona kassalarining boshqaruvchisi hamda madaniyat va san’at boʻyicha xalqaro kongress delegati sifatida ancha obroʻ orttirgan boʻlib, «Napoleon I, Aleksandr Makedonskiy va boshqalarning strategik xatolari» nomli broshyurasi bilan oʻz mavqeini mustahkamlab olgan edi. Avvalroq u «Yoʻqolsin kommunizm!» nomli kitobchasi bilan shuhrat qozongandi. Uning milliy muzey tomonidan sotib olingan bir surati ham juda mashhur edi. Surat moy boʻyoqlar bilan avtoportret janrida chizilgan boʻlib, unda muhtaram general chaqqonlik bilan bahaybat qoplonga nayza sanchayotgan payt tasvirlangandi.

Koborovoda bu nomzod har tomonlama muhokama qilindi. Ochigʻini aytganda, uning bosh ministr boʻlishiga hech kim qarshi emasdi.

Kechki ovqat mahali boyagi suratdagi boʻyoqlarning uygʻunligi haqida munozara boshlanib ketdi.
— Nik, — deya soʻradi Nina, — seningcha kim bosh ministr boʻlarkin?
— Buni men qayoqdan bilay.
— Har qalay ayt-chi?..
— Hm... Agar Trochinskiy boʻlmasa, ehtimol, Yashunskiy boʻlar...

Kayfi oshib qolgan Vareda stolga musht tushirdi:
— Yoʻq, Nikodim, bilasanmi, kim bosh ministr boʻlishi kerak?
— Kim?
— Sen.

Oraga jimlik tushdi. Barcha Dizmaga tikilib qoldi. Vareda hazillashdi, deb oʻylagan Nikodim peshanasini tirishtirib toʻngʻilladi:
— Koʻp ichib qoʻyibsan, Vatsek. Qoʻy bu gapni.

Nina oʻrnidan turdi. Shundan soʻng barcha bekaning ishorasi bilan mehmonxonaga oʻtdi. Polkovnik oʻzini oqlash uchun allanima degan edi, gʻovur-gʻuvur ichida uning soʻzlari eshitilmay qoldi.
— Qayiqlarga oʻtirib, koʻlda sayr qilishni taklif qilaman, — dedi xonimlardan biri. — Hamma yoq sutday oydin!

Barcha bu taklifga bajonudil rozi boʻldi.

Chindan ham sayr juda koʻngilli oʻtdi. Koʻl ulkan aqiq qatlamiga oʻxshardi. Uning sathida yulduzlar mayda dur donalariday aks etardi, ular orasida esa, voyevoda Sheymontning chamalashiga koʻra loaqal oʻn qirotlik gavharday keladigai toʻlin oy yarqirab turardi. Qayiqlar ohista choʻlpillab qirgʻoqdan uzoqlashishi bilan kimdir qoʻshiq boshlab yubordi.
— Afsus, — dedi xoʻrsinib Nikodim, — qoʻlimda mandolina yoʻq-da.
— Voy, siz hali mandolina chalasizmi? — deya ajablandi opa-singil Charskayalardan biri.
— Ha, chalaman. Ayniqsa, oydin kechalari qayiqda chalishni yaxshi koʻraman. Ilhomim qoʻzib ketadi. Tun, osmonda oy yarqiraydi, hamma yoqni ufqning hidi tutib ketadi...

Hamma xaxolab kulib yubordi. Oqsoqol Tishko esa:
— Pan rais shu yerda ham sodda qoʻshiqlarimiz ustidan kuldilar-a, — dedi.

Pshelenskaya yelkasini qisib qoʻydi:
— Nahot siz, pan rais shunday arzimagan narsalarga qiziqadi, deb oʻylasangiz?
— Boʻlmasam-chi, — deya uning gapini ilib ketdi oqsoqol. — Axir gʻalla bankasini yopish haqidagi qarorni men ham eshitdim. Shunday bankani-ya! Shunday ishni barbod qilishsa, uning asoschisiga alam qiladi-da... Shunday emasmi, pan rais?
— Xoʻsh, oʻzingiz qanday oʻylaysiz? — deya savolga savol bilan javob qildi Dizma.
— Buni qarangki, — tinmay davom etdi oqsoqol. — Hamma yoqdayam qanday ish qilinayotgani emas, balki bu ishni kim bajarayotgani katta ahamiyatga ega ekan. Bankaga pan rais rahbarlik qilayotgan paytlarida hammasi joyida edi.
— Balki hali hammasi iziga tushib ketar, — deya gap qotdi Dizma.
— Qayoqda deysiz, — dedi qoʻl siltab oqsoqol. — Bir necha oydayoq banka barbod boʻldi. Hamma gap odamda, ha, faqat odamda.
— Juda toʻgʻri aytdingiz, — dedi komil ishonch bilan Pshelenskaya.
— Xello, Nikodim! — deya qichqirdi nariroqdagi qayiqdan Ponimirskiy. — Oksfordda ijro etiladigan eshkakchilar qoʻshigʻini aytmaymizmi? A?
— Aytinglar, aytinglar! — deya iltimos qila boshlashdi xonimlar.
— Tovushimning mazasi yoʻq, — dedi zardasi qaynab Dizma.
— Yolgʻon gapiryapti! Tovushi yaxshi, — deya qichqirdi oʻz hazilidan chanoq boʻlib Jorj. — Temzada qanday kuylaganimizni unutdingmi? Lord Keledin of N'yudon tovushingni juda...

U gapini