Tasodifiy hikoya: Alkimyogar
Dunyo asarlari turkumidan...davomi

tugatishga ulgurmadi: Nikodim eshkakni suvga qattiq urib, Ponimirskiy va u bilan birga qayiqda oʻtirgan kishilarning ustiga suv sachratib yubordi.
— Kechirasizlar, — dedi soʻng Dizma, — unga faqat sovuq suv kor qiladi.

Ular orqaga qaytishib, bir necha minutdan soʻng parkka kirib borishdi.

Uy oldida kimningdir chang bosgan avtomobili turardi. Shofer motor ustiga engashib, uning allaqayerini tuzatmoqda edi.
— Kim keldi? — deya soʻradi Dizma.
— Pan direktor Litvinek.
— Litvinek? — Nikodim ajablanib, qoshini chimirdi.

Chindan ham u Qasrdagi rasmiy qabul marosimlarida prezident idorasining boshligʻi vazifasida ishlaydigan doktor Litvinek bilan tanishgan edi. Biroq ularning orasida doʻstona munosabat boʻlmay, Litvinekning tortinmasdan Koborovoga kelishi Nikodimni hayratga soldi.

Mehmonlar uyga kirishdi.

Vestibyulda Kshepitskiy qora sochlariga oq oralagan baland boʻyli bir kishi bilan gaplashib turardi. Dizma toʻgʻri ularning oldiga borib salomlashdi.
— Xoʻsh, hukumat krizisi nima boʻlyapti? — soʻradi gap orasida Nikodim.
— Men huzuringizga xuddi shu masala yuzasidan keldim, — deya javob qildi ta’zim bilan doktor Litvinek.
— Shu masala yuzasidan deysizmi?

Barcha nafasini ichiga yutib, quloq sola boshladi. Litvinek portfelidan konvert olib, bir oz sukut qilib turdi-da, soʻng dabdabali ohangda dedi:
— Muhtaram pan rais. Men bu yerga Jecha Pospolita prezidenti topshirigʻiga binoan uning nomidan yangi kabinet tuzish vazifasini oʻz zimmangizga olishni iltimos qilib keldim. Mana, prezidentning shaxsiy maktubi.

Shunday deya u Nikodimga qoʻlidagi koivertni uzatdi.

Dizma qip-qizarganicha angrayib qoldi..
— Nima... Nima?

Gapining qanday ta’sir qilganidan mamnun boʻlgan Litvinek xiyol jilmayib qoʻydi.
— Respublika prezidenti, pan rais, siz yangi kabinet tuzib, unga rahbarlik qilishni oʻz zimmangizga olursiz, deb umid qiladi.

Dizma talmovsirab konvertni oldi, undan titroq qoʻllari bilan maktubni chiqardi-dz, oʻqishga kirishdi, lekin koʻz oldi qorongʻilashib, harflar chaplashib ketdi.

Chindan ham prezidentning shaxsiy maktubida hozirgina Litvinek aytgan gaplar yozilgan edi. Dizma maktubni asta buklab, konvertga soldi. Uning tashvishga tushib qolgani yuzidan sezilib turardi.
— Prezident iltimosini rad qilmasligingizga ishonadi, pan rais. Siyosiy keskinlik va iqtisodiy krizis natijasida mamlakat halokat yoqasiga borib kolgan shunday bir paytda bu narsa juda katta ahamiyatga egʻa. Bu juda ogʻir masala. Biroq shaxsan davlat boshligʻining oʻzi va, umuman, butun jamiyat sizga gʻoyat ishonar ekan, faqat sizgina bu masalani muvaffaqiyatli hal etishingizga prezidentning imoni komil. Sizning xalq orasidagi obroʻyingiz, bilim va tajribangiz ishning koʻzini biladigan hukumat tuzishingizga, kuchli odamni zoriqib kutayotgan mamlakat farovonligini oshirishingizga kafolot beradi. Bu ishni siz... Faqat siz... bajara olishingizga oʻzim ham umidvor ekanligimni izhor etishga ruxsat etgaysiz, pan bosh ministr.

Shunday deya, u chuqur ta’zim qildi-da, indamay qoldi.

Mehmonlarning bari angrayib turishardi.

Litvinek umrida birinchi marta shunday vazifani ado etayotgani uchun hammani qoyil qoldirishga umid qilgan edi. U yanglishmadi.

Barchaning yuzida hayajon aks etardi. Hazilakam ishmi, ularning qoʻz oʻngida hokimiyat yangi — kuchli odam qoʻliga oʻtmoqda edi-da. Rangi dokaday oqarib ketgan Nina kreslo dastasini mahkam ushlab oldi. Varedaning basharasidan u hozir yigʻlab yuboradiganday tuyulardi. Kshepitskiy boshini baland koʻtarib, atrofdagilarga magʻrur koʻz yugurtirib chiqdi. Xayratdan koʻk koʻzlarini katta ochgan Jorj Ponimirskiy uning yelkasi osha mehmonlarga qarab turardi.

Hech kim oʻtirishga jur’at etmasdi.

Hammadan oldin voyevoda Sheymont es-hushini yigʻib oldi. U Nikodimning yoniga kelib, chuqur ta’zim qildi-da, uning qoʻlini qisdi.
— Sizga chin qalbimdan katta muvaffaqiyatlar tilayman, pan bosh ministr... Lekin tabriklamayman, chunki bu tarixiy daqiqada sizni emas, balki biz davlat grajdanlari va uning xizmatkorlarini tabriklamoq lozim.

Boshqa mehmonlar ham voyevodadan ibrat olib, Dizmani tabriklay boshladi. Nikodim qovogʻini solganicha tabriklayotgan odamlarning .qoʻlini birma-bir qisib chiqdi.

Dizma qanday sharafga muyassar boʻlayotganini juda yaxshi tushunardi. U, liskovlik nochor bir chinovnik Nikodim Dizma, endi katta bir davlatning jilovini oʻz qoʻliga olishi mumkin edi. U shaxsiy poyezdda yuradi, butun mamlakat, hatto butun dunyo uning nomini tilga oladi.

Lekin... lekin, aslida... unga buning nima keragi bor?

Yana Varshavada tahlikaga tushib yashaydi, yana biror boʻlmagʻur gapni valdirab qoʻyishdan choʻchib yuradi.

Ammo buyuk hokimiyat, oʻttiz milliondan ortiq kishiga hukmronlik qilishdan voz kechish osonmi! Bunday hokimiyatga, Ministrlar Sovetining raisi degan nomga hech 6oʻlmasa bir kungina erishishi uchun hayotini ham ayamaydigan minglab odamlar topiladi! Bosh ministr Dizmaning kabineti... Nikodim Dizmaning hukumati... Armiya chest' beradi, harbiy kemalar toʻplardan oʻq uzib, olqishlaydi... Bu haqda butun dunyo gazetalari yozadi axir... Hokimiyat, shon-shuhrat...
— Javobingizni kutaman, pan bosh ministr, — dedi yana doktor Litvinek.

Nikodim hushiga kelib, atrofdagi odamlarga koʻz yugurtirib chiqdi. Hammaning koʻzi unda edi. U tomoq qirib, oʻrnidan turdi.
— Uylab koʻrish uchun menga yarim soat muhlat bersangiz, — dedi u boʻgʻiq tovush bilan. — Pan Kshepitskiy, yuring.

Ular Kshepitskiy bilan birga Nikodimning kabinetiga kirishdi-da, eshikni ichidan qulflab olishdi.
— Nima qilishimniyam bilmay qoldim... — deya gap boshladi Dizma.
— Buning nimasini bilmas ekansiz, pan rais? Hammasi ravshan-ku. Shunday e’tibor! Shunday hokimiyat!
— Ha, albatta, biroq bu juda mas’ul ish. Davlatni boshqarish bankaga rahbarlik qilish degani emas.
— Xoʻsh, nima qilibdi?
— Uddalay olmasligim mumkin.
— Uddalaysiz pan rais.

Nikodim lablarini choʻlpillatdi.
— Hozir turli-tuman krizislar koʻpayib ketgan, kundan-kun rahbarlik qilish ogʻirlashib boryapti...
— Biror narsa oʻylab topasiz, pan rais, miyangizga biror yaxshi fikr kelib qoladi. Men bundan tashvish qilmayman. Chunki siz yangilik oʻylab topishga juda mohirsiz... Bir tasavvur qiling-a, pan rais: mana siz hokimiyatni qoʻlga oldiigiz, aholi xursand, jamiyatning kayfiyati koʻtarildi, siz bir nechta samarali tadbirlarni amalga oshirasiz. Agar buning ustiga umumiy kon’yuktura yaxshilansa bormi!..
— Yaxshilanmasa-chi?.. Faqat sharmanda boʻlgʻanim qoladi.
— Hech nima qilmaydi! Unda hamma aybni yomon kon’yuktura bilan xalqaro krizisga qoʻyish mumkin. Ozmuncha kabinetlar iste’foga chiqqanmi?

Shu payt eshik taqillab qoldi. Kabinetga Nina kirdi.
— Senga xalal bermaymanmi? — deya jur’atsizlik bilan soʻradi u ostonadan.
— Yoʻq, kiraver.
— Buni qarang-a, — dedi Niiaga qarab umidsizlik bilan Kshepitskiy, — pan rais hamon ikkilanib turibdilar.
— Bilasanmi, Ninochka, bu juda qiyii ish. Qolaversa, menga shu yer — Koborovo yaxshi.

Ninaning chehrasi yorishib ketdi.
— Azizim! Menga