Tasodifiy hikoya: eski latifalar 3 (kopr)
40 dan 80 gacha bo‘lgan istalgan juft sonni tanlang. Uni 3 ga ko‘paytiring. Keyin undan 11 sonini ...davomi

— Notarius?.. Yoʻq. Eslolmayapman.

Terkovskiy istehzo bilan kulib yubordi.
— U esa sizni juda yaxshi eslarkan. Biz u bilan bir kupeda keldik: bu ajoyib chol menga siz toʻgʻringizda, Liskov haqida juda koʻp narsalarni aytib berdi.

Dizmaning koʻz oʻngi qorongʻilashib ketdi. Tamom boʻlish deb shuni aytishsa kerak-da? Halokat deganlari shu emasmi axir: uni fosh qilishdi. Nikodim choʻntagiga tiqqan qoʻllarini qattiq musht qilib tukkanidan qoʻli ogʻrib ketdi. U bir zum Terkovskiyga tashlanib, tirjayib turgan basharasi koʻkarib ketgunga qadar semiz boʻynidan boʻgʻsammikin, deb ham oʻylanib qoldi. Nikodim ichida hujumga shaylanib, mushaklarini qattiq qisdi.
— Kechirasiz, — dedi shu payt yonidan oʻta turib, unga tegib ketgan bir notanish xonim.

Bu hol Nikodimni hushiga keltirdi.
— Qanaqa Liskov? Siz nimalar deyapsiz oʻzi?

Terkovskiy yelkasini qisib qoʻydi.
— Boʻlmagan gap! Hech qanday Vinderni tanimayman!

Terkovskiy qoshlarini chimirib, xotirjamlik bilan papiros kulini chertib tushirdi.
— Ha, albatta, balki, bu anglashilmovchilikdir.
— Anglashilmovchilik... — deya takrorladi Dizma.
— Darvoqe, biz tez kunda buni aniqlaymiz. Notarius Vinder kelasi haftada Varshavaga keladi. Men uni uyimga taklif qildim. U juda dilkash odam ekan. U siz bilan familiyadosh boʻlgan biror odam haqida gapirgan boʻlsa ham ajab emas. Ehtimol, oʻsha odam qarindoshingiz boʻlib ham chiqar... Xe-xe-xe.....

Dizma javob berishga ulgurmadi. Mehmonxonadagi konsert tugab, gulduros qarsaklar ostida kabinetga mehmonlar yopirilib kirishdi.

Butun kecha davomida Nikodim xuddi ninaning ustida oʻtirganday boʻldi. Nihoyat, soat oʻn ikkiga yaqin u, sezdirmay juftakni rostlab qoldi.

Shivalab yomgʻir yogʻmoqda edi. Dizma pal'tosining tugmalarini qadamay uyi tomon surgalib borardi. U uyiga yetib kelgach, yechinmasdan ham oʻzini divanga tashladi.

Hammasi ravshan.

Endi uning taqdiri Terkovskiyning qoʻlida, Terkovskiy kechirmaydi. Kek saqlab yurgan ekan, ablah! U Bochek emas sizga!

Nikodim bir seskanib tushdi.

U oʻrnidan turib, chiroqni yoqdi-da, pal'tosi, shlyapa va fragini yechib, xonada u yoqdan-bu yoqqa yura boshladi. Uning miyasini biri biridan mudhishroq fikrlar chulgʻab, peshanasini sovuq ter bosdi.

«Vinderni gumdon qilsam-chi... Balki eplash mumkindir... Xoʻsh, u yogʻi nima boʻladi?..»

Terkovskiy Liskov haqida bilib olgan ekan, endi undan qutulib boʻlmaydi. Agar Vinder gʻoyib boʻlsa — Terkovskiy bu kimning ishi ekanligini darhol fahmlaydi... Ishdan haydasalar ham mayli-ya, qamoqqa tiqishadi...

«Yalinsammikin?.. Baribir foydasi tegmaydi».

Nikodim Terkovskiyning qanday odam ekanligini juda yaxshi bilardi.

Miyasi tinmay gʻuvillardi. Dizma kechasi bilan mijja qoqmay chiqdi. U yolgʻizlik va zaiflikdan azob chekardi. Buni hatto Kshepitskiyga ham aytib boʻlmasdi... Xoʻsh, nima qilish kerak?.. Nima qilsaykin?..

U nonushtaga qoʻl ham urmay, Ignatiyga bankaga qoʻngʻiroq qilib, betobligi tufayli ishga borolmasligini aytib qoʻyishni buyurdi. Biroq oradan yarim soat oʻtmasdanoq xato qilganini angladi: uning birdan betob boʻlib qolgani haqidagi gap Terkovskiyning qulogʻiga yetib borishi mumkin edi. Dizmaning gʻazabi qaynab ketdi. U hech gapdan hech gap yoʻq Ignatiyga oʻshqirdi-da, bankaga joʻnadi. U yerda ataylab barcha boʻlimlarni aylanib chiqdi. Vandrishevskiyning oldiga kirdi va garchi kecha oʻzi uch kun muhlat bergan boʻlsa-da, balans tayyor boʻlmagani uchun direktorni koyidi. Soʻng Kshepitskiyga «salom», deya toʻngʻillaganicha kabinetga kirib, ichidan qulflab oldi.

Dizmaga faqat, Terkovskiy oʻz shubhasini bironta odamga aytdimi, yoʻqmi, degan fikr azob berardi. Nihoyat, Nikodim, u makkor yuragidagini duch kelgan odamga aytavermaydi, degai qarorga keldi. U nima qilarkin? Har qanday Dizmani ham, Yashunskiyni ham, Pil'xenni ham rasvolarini chiqarib haydatishga urinsa kerak...

Faqat bittagina yoʻli qolgan boʻlib, darhol iste’foga chiqish va Koborovodagi sandiqda yotgan pullarii oʻmarib, chet el pasportini olish hamda Vinder Varshavaga qelmasdan burun juftakni rostlab qolish lozim. Ninaga uylanish haqida gapirmasa ham boʻlardi. Kunitskiyni esa, keyin shikoyat qilib yurmasligi uchun, qamoqdan chiqarib yuborish va u bilan bir amallab kelishib olish kerak.
— He, jin ursin!

Telefbn jiringlab qoldi. Kshepitskiy allaqanday bir xonim bilan grafinya Konespol'skaya kelganini xabar qildi. Xonimlar uni albatta koʻrishmoqchi emish.
— Ularga betob ekanligimni ayting.
— Aytdim, — dedi javoban Kshepitskiy, — lekin, pan raisga ma’lum qiling, deb gapimga koʻnishmayapti. Aytishlaricha, siz ularni albatta qabul qilarmishsiz. Nikodim qovogʻidan qor yogʻib eshikni ochdi. — Marhamat, — deya xonimlarni quruqqina taklif qildi u.

Konespol'ekaya yonidagi xonim jodugarsifat Stella ekan.

Uni koʻrib Dizmaning zardasi qaynab ketdi.

Xonimlar tashvishlanib uiing sogʻligʻini surishtirishdi va doktorlarni tavsiya qila boshlashdi., Nihoyat, maqsadga koʻchib, ustozning betobligi loja marosimini bajarish uchun halal bermasligiga umid bildirishdi. Ertaga navbatdagi marosim ekan. Afsuski, Konespol'skayaning eri hozir uyida ekan, shu boisdan ham misteriya oʻtkazish uchun Buyuk Oʻnuchinchining kvartirasidan boʻlak joy qolmabdi.

Bu gapdan Dizmaning joni hiqildogʻiga keldi.
— Meni tinch qoʻyinglar. Hozir bu narsa koʻnglimga sigʻmaydi.
— Ertaga qadar tuzalib ketasiz, — dedya Stella e’tirozga oʻrin qoldirmaydigan ohangda. — Uchrangli Yulduz tomonidan yuklangan vazifa albatta bajarilmogʻi lozim.
— Tuzalaman, tuzalaman... — dedi chap berishga urinib Dizma. — Men soppa-sogʻman, lekin hozir bu ishlarga vaqtim yoʻq. Zimmamda muhim ishlar bor.

Oraga jimlik tushdi. Nikodim deraza tomon oʻgi-rildi.
— Ustoz, — deya astagina soʻradi Konespol'skaya, — biror koʻngilsizlik boʻldimi?

Nikodim istehzo bilan kulib yubordi.
— Koʻngilsizlik ham gapmi. Shunday ablahlar borki, iloji boʻlsa, boshingga chiqib oʻtirib olsam deydi...
— Ustoz, siz har qanday odamning ham tanobini tortib qoʻya olasiz, — dedi ishonch bilan Stella.

Nikodim unga uzoq tikilib turdi.
— Har qanday odamni ham emas. Shundaylar ham borki, toʻngʻiz kabi senga choh qaziydi, quturgan itdek akillaydi... Nomingni bulgʻashga, dunyoni koʻzingga qorongʻi qilishga harakat qiladi...

Stellaning koʻzlari qisilib ketdi.
— Kim ekan oʻsha odam?

Dizma faqat qoʻl siltab qoʻya qoldi.
— Ayt, ustoz, senga choh qaziyotgan kim oʻzi?
— Hojati bormikin...
— Aytish kerak, — deya bijilladi Konespol'skaya, — balki, biznikiga bironta yoʻl, bironta chora oʻylab topar.
— Uchrangli Yulduz ordeni juda qudratli, — dedi jiddiy ohangda Stella.

Nikodim boʻynini qisdi-da, bexosdan:
— Terkovskiy, — deb yubordi.

Hayratdan ikkala xonimning ogʻzi ochilib qoldi, Dizma ichida soʻkinib qoʻydi. Bu xotinlarga aytib nima qilardi? Ahmoq!

Stella oʻrnidan turdi-da, vazmin qadam tashlaganicha Nikodimga yaqinlashdi.
— Ustoz! Sen buyurishga haqlisan. Bu odam halok boʻlishi kerakmi? — Dizma allanechuk boʻlib ketdi: bu xotinlar aqldan ozishibdi!