Tasodifiy hikoya: qishloqtagi Lolam
bu voqiya man 18 yoshli vaqtimda bolgan bolip qishloq tagi akamni qoshnisi Sevara opaning qizi b.n b...davomi

Lekin, men xat yozmagan ma’qul. Xat bironta odamning qoʻliga tushib qolishi mumkin yoki...

Birdan u Terkovskiyni eslab, yana seskanib tushdi. Yoʻq, yoʻq... U bu haqda oʻylab oʻtirmaydi. Boʻlganicha boʻldi. Eng muhimi — oʻylamaslik kerak... Faqat hozir emas... Koborovo... Joʻnash kerak."

Nikodimning qoʻlini qimirlatishga ham majoli qolmagan edi. Ogʻriqning zoʻridan uning basharasi bujmayib ketdi.
— Faqat bugun emas, — u ayta olgan gap ana shu boʻldi.

Chindan ham Dizmaning sillasi juda qurigan edi. U hatto oʻqtin-oʻqtin jiringlab turgan telefon oldiga ham bormay, kun boʻyi divanda qimir etmay yotdi.

Nikodim faqat Uchrangli Yulduz lojasidan qanday qilib osonroq qutulish chorasini oʻylardi. Kishining sillasini quritadigan bu bazmi jamshiddan soʻng uning Buyuk Oʻnuchinchilik vazifasidan butunlay hafsalasi pir boʻlgai edi.

Ana shu loja tufayli u kiborlar doirasiga mansub xonimlar bilan yaqindan tanishib olgandi; ularning eshigi endi Nikodim uchun doim ochiq edi. Agar u endi Uchrangli Yulduz ordenidan bir amallab qutulib olsa, baribir u yerda orttirgan tanishlarining foydasi tegaveradi.

Lekin qanday qilib qutulsa ekan? Har qanday mushkul ishning ham chorasini topa oladigan Kshepitskiyga maslahat solsamikin? Ammo bunday qilishga Dizmaning yuragi dov bermadi. U hali loja sirini oshkor qilgan har bir odam oʻlimga hukm etilishi mumkinligini unutmagan edi.

Uzoq bosh qotirganidan soʻng Dizma bu esini yegan xotinlarga, tushimda iblisni koʻrdim, u menga bundan buyon Oʻnuchinchi boʻlishni taqiqlab qoʻydi, desammikin, deb oʻylab qoldi. Men unga yoqmas emishman, shu boisdan ham u misteriyalarda men qatnashar ekanman, ortiq qorasini koʻrsatmas emish, deyman... Dizma ertagayoq grafinya Konespol'skayaning oldiga borib, shuni aytib qoʻyishni ahd qildi.

Ular bilan endi bironta boshqa odam azob cheksin.

Nikodim jilmayib qoʻydi. U Varedani eslagan edi.
— Ularga Varedani roʻbaroʻ qilib qoʻyaman! Iblis faqat Varedany talab qildi, — deb aytaman.

Ignatiy dasturxonga kechki ovqatni, qoʻyib, yangi gazetalarni keltirdi. Dizma gazetalarni jahl bilan bir chetga surib qoʻydi-da, ovqatlana boshladi. Shu payt telefon jiringlab qoldi.

Vareda qoʻngʻiroq qilgan ekan. U Nikodimdan soʻradi.
— Oʻqidingmi?
— Nimani?
— «Nimani» deysan-a? Oʻzingni goʻllika solaverma koʻp! Xuddi bilmaganday gapirasan-a?!
— Ayta qolsang-chi, nima gap oʻzi?
— Terkovskiyning joʻnab ketayotganidan xabaring yoʻqmi?

Dizma turgan joyida qotib qoldi.
— Nima... Nima deding?
— Yangi vazifaga tayinlanib, bugun kechqurun elchi sifatida Pekinga joʻnayotganini aytyapman. Kechqurungi gazetalarni oʻqimovdingmi?

U yana allanimalar dedi, biroq Nikodim quloq solmay qoʻygan edi. U trubkani joyiga tashlab yemakxonaga yugurib kirdi-da, gazetalarni ochdi.

Chindan ham barcha gazetalarda Xitoyda hukumat barqarorlashgani sababli bosh ministr kabinetining boshligʻi, stats-sekretar' yordamchisi Yan Terkovskiy elchi hamda Xitoy hukumatining muxtor ministri qilib tayinlangani munosabati bilan uning bugun Pekinga joʻnab ketayotgani xabar qilingan edi. Dizma gazetalarni stol ustiga tashladi. Uning yuragi guppilab urmoqda edi.

U oʻrnidan sapchib turdi-da:
— Ura! Ura! Ura! — deya baqirdi.

Ignatiy yugurib kelib, ajablanganicha eshik oldida toʻxtab qoldi.
— Meni chaqirdingizmi?
— Ignatiy! Aroq keltir! Bu ishni yuvish kerak!

Xizmatkor grafin keltirib qadahga aroq quydi. Boshqasiga ham quy! — deya qichqirdi Dizma. — Yoʻqolsin itvachchalar!

Dizma ketma-ket toʻrt qadahni boʻshatdi-da, stulga oʻtirdi.
— Bilasanmi, Ignatiy?
— Eshitaman.
— Kimki mening, ya’ni Nikodim Dizmaning yoʻliga toʻgʻanoq boʻlsa, rasvosi chiqadi. Tushundingmi?

Dizma yana bir qadahni boʻshatib, ochiq turgan eshikning chirogʻi oʻchirib qoʻyilgan kabinetga qaradi: qorongʻilikdan unga qandaydir ukkinikiga oʻxshagan koʻzlar aqrayib qarab turgandek tuyuldi. Nikodim bir tupurdi-da, choʻqinib qoʻydi.
— Qani, quy, ichamiz, Ignatiy!

U oʻrniga yotganida vaqt yarim tundan ogʻib qolgan edi. Shunda Dizma xizmatkoriga qarab dedi:
— Bilasanmi, Ignatiy, bu xotinlar butun dunyoni agʻdar-toʻntar qilib yuborishlari mumkin, ins-jinslar hamroh ekan ularga...
— Bu gapingiz toʻgʻri, — deya tasdiqladi Ignatiy.

16-bob
Seshanba kuni Nikodim bilan Kshepitskiy nikohni bekor qilish masalalari boʻyicha mutaxassis advokat Pitsunskiyningʻ oldiga borishdi, chorshanba kuni esa katta komissar Reyx bilan oxirgi marta uchrashib unga yuz ming zlotiy topshirishdi.

Payshanba kuni katta vokzaldan qarama-qarshi tomonga qarab ikkn poyezda yoʻlga chiqdi. Ularning birida munkaygan bir chol qalt-qalt titrab oʻtirardi. Boshqasida esa davlat gʻalla bankasining raisi yoʻlga chiqqan edi. Uni doʻstlari shod-xurramlik bilan kuzatib qoʻyishgandi.

Ochigʻini aytganda, chol yolgʻiz emasdi. Kupeda uning qarshisida ikki yuzi qip-qizil norgʻul bir janob oʻtirardi. Janob oʻng qoʻlini pal'tosining choʻntagiga tiqib olgandi, bu oʻrinda uning bunday-oʻtirishi zaruratdan koʻra, koʻproq odat boʻlib qolganidan edi.

Varshava — Berlin poyezdi birinchi boʻlib yoʻlga chiqdi. Taxminan oʻn minutlardan soʻng Belostok — Grodno tomon yuradigan ikkinchi poyezd joyidan jildi.

Vagon zinasidan sakrab tushgan oxirgi odam Kshepitskiy edi. U boshligʻiga jinoiy qidiruv boʻlimida Kunitskiy bilan qilgan suhbati haqida qisqacha hisobot berdi. Kshepitskiy Dizmaga Kunitskiyning taqdiriga tan berib, ortiq toʻsqinlik qilmaganini xabar qildi. Chol hatto Koborovo ishlarining ba’zi tomonlarini tushuntirib, yangi boshqaruvchining mushkulini ancha oson qilibdi. Nikodim Dizma esa yangi boshqaruvchi qilib xuddi shu Kshepitskiyning oʻzini tayinlagandi.

Dizma xursand edi.

U boʻm-boʻsh kupeda oʻrnashib olib, bundan buyon oʻzi qanaqa kuyov boʻlishi haqida xayol sura boshladi.

Turgan gap, endi u bankadan voz kechishi kerak edi. Endi u bankani boshiga uradimi? Koborovodan olinadigan ulkan daromad biror ahmoqona gapni valdirab qoʻyishdan choʻchimay tinchgina yashash imkoniyati — bularning bari bankadan voz kechishni taqozo etardi.

Yolgʻiz oʻzi Koborovo xoʻjaligini eplay olmasligini Nikodim yaxshi bilardi, albatta.

Baxtiga, uning yonida har qanday ishni doʻndirib bajaradigan Kshepitskiy bor edi. Dizma pul masalasida sekretarga juda ham ishonib boʻlmasligini tushunardi, biroq boshqa jihatdan olganda, Kshepyskiy shunday serdaromad joyda egrilik qilishi ehtimoldan uzoq edi.

Tashqarida qalin qor bilan qoplangan keng vodiy yostanib yotardi.

Nikodim Terkovskiyni esladi-da, tishlarini gʻijirlatib qoʻydi. U lojada ishtirok qiluvchi xonimlar tufayligina Terkovskiydan xalos boʻlgani shubhasiz edi. Xonimlar qanday harakat qilishgani, kimlarni ishga solishganini u bilmasdi, bilishni istamasdi ham. Ilgari Nikodim ulardan iblis bilan muomalada boʻlganlari uchun choʻchirdi. Endi esa u battar qoʻrqib qoldi. Tiriklar ins-jinslardan ham xavfliroq boʻlishadi. Shuning uchun ham lojadan tezroq qutulib olish haqidagi ahdida qattiq turishga qaror qildi. Turgan gap, u keyin ham bu xonimlar bilan aloqasini uzmaydi,