Tasodifiy hikoya: Guzal Nigora bilan sevgimiz davom etmoqda 2-qisim
Shu kuni Nigorani kutarib taxi chaqirib uyi oldiga obarib quydim. Ertasi pesingacha Nigora ishka kel...davomi

beradigan boshqa qoʻnalgʻalar ham paydo boʻldi, biroq u joylarga terlab-pishib, mashaqqat chekib oʻrlab borilmasdi, shu bois ular boʻm-boʻsh edi.

Koʻp oʻtmay doʻkonga yana ikki nafar dastyor yollashga toʻgʻri keldi. Endi bu yerda billur sotishdan tashqari, yangilikka ishqiboz boʻlib kelgan son-sanoqsiz kishilarga tinimsiz choy ulashilardi.

Shu taxlit yarim yil oʻtdi.

Quyosh chiqmay turib Santyago uygʻondi. Afrikaga ilk bor qadam bosganidan beri oʻn bir oy-yu toʻqqiz kun oʻtibdi.

U oq matodan tikilgan, atay bugungi kunga deb xarid qilingan arabcha burnusni kiydi, boshini roʻmol bilan yopdi va ustidan tuya terisidan qilingan halqani solib tortdi-da shippakni oyogʻiga ilib, ovoz chiqarmay pastga tushdi.

Shahar hali uyquda. Santyago murabbo bilan bir toʻgʻram non yedi, billur stakanda qaynoq choy ichdi. Keyin doʻkonning boʻsagʻasiga oʻtirib chilim chekdi.

U shu taxlit yolgʻiz oʻzi xayoliga hech nimani keltirmay, sahro hidini ufirib bir tekis, tinimsiz esayotgan shamol sasiga quloq tutib chekib oʻtirdi. Chekib boʻlib, qoʻlini choʻntagiga tiqdi — bir necha daqiqa choʻntagidan olgan narsaga qarab turdi.

Uning barmoqlari bir siqim pulni siqib ushlab turardi — bu pullarga qaytish uchun patta olsa ham boʻladi, yana yuz yigirma bosh qoʻy va tagʻin hozir oʻzi turgan mamlakat bilan Ispaniya oʻrtasida savdo qilish uchun ruxsatnoma xarid qilsa ham boʻladi.

Santyago xoʻjayinning uygʻonib, doʻkonni ochishini toqat bilan kutdi. Keyin ular birgalikda yana choy ichishdi.
— Bugun men joʻnayman, — dedi boʻzbola. — Endi menda qoʻy sotib olishga, sizda esa Makkaga borishga yetarli mablagʻ bor.

Xoʻjayin sukut saqladi.
— Meni duo qiling, — jiddiy ohangda dedi Santyago. — Siz meni qoʻlladingiz.

Qariya hanuz churq etmay choy qaynatish bilan mashgʻul edi. Nihoyat u boʻzbola tomon burildi.
— Men sen bilan faxrlanaman. Sen doʻkonimni jonlantirib yubording. Biroq bilgin: men Makkaga bormayman. Yana shuni ham bilib qoʻygin: sen qoʻy sotib olmaysan.
— Kim aytdi sizga buni? — hayron boʻlib soʻradi Santyago.
— Maktub, — qisqa javob qildi billur sotuvchi Savdogar.

Va u boʻzbolani duo qildi.

Shundan soʻng Santyago oʻzi yotadigan xonaga kirdi va ul-bul narsalarini yigʻishtirdi — lash-lushlari uch qop boʻldi. Eshikdan chiqayotib uy burchagida yotgan eski choʻponlik toʻrvasini koʻrib qoldi, koʻpdan beri koʻzi tushmagani uchun toʻrvani yodidan chiqarib yuborgan edi. Uning ichida kamzuli va kitobi bor. U kamzulini, koʻchada birorta bolaga sovgʻa qilarman, degan moʻljal bilan toʻrvadan chiqardi va shu payt bir juft tosh — Urim va Tumim yerga tushib dumalab ketdi.

Shu damda boʻzbola keksa podshohni esladi va qancha vaqtdan beri u haqda oʻylamaganiga ajablandi. Axir, butun bir yil uzluksiz ter toʻkib mehnat qilishga toʻgʻri keldi, chunki pul topish kerak, Ispaniyaga quruq qoʻl bilan soʻppayib borib boʻlmasdi-da.

«Orzu-umidlaringdan hech qachon voz kechmagil, — degan edi unga Malkisidq. — Belgilarga ergash».

Boʻzbola toshlarni terib oldi va shu payt uni yana gʻaroyib tuygʻu chulgʻadi, goʻyo qariya yonginasida edi. Mashaqqatli mehnat bilan oʻtdi shu bir yil, endi esa belgilar bu yerdan joʻnab ketishga ishora qilayotir.

«Men yana avval qanday boʻlsam, aynan oʻsha zaylimga qaytaman, — Oʻyladi u, — biroq qoʻylar meni arabcha gapirishga, baribir, oʻrgata olmasdi».

Biroq qoʻylar unga muhim bir saboq bergan edi: dunyoda barchaga birday tushunarli soʻzsiz til borligini oʻrgatgandi. Oʻtgan bir yil mobaynida savdo-sotiqni jonlantiray, deb Santyago ana shu — hammaga tushunarli tilda gapirdi. Bu gʻayratbaxsh, zavq-shavqli til edi, ishni mehr-muhabbat va xohish-iroda bilan qiladigan, ishonchu xohishingga quvvat beradigan til edi. Tanjer endi unga begona joy emas, endi boʻzbolaning dunyoni, xuddi bu shaharni zabt etganiday, zabt eta olishga koʻzi yetib turardi.

«Agar biror-bir narsani chin dildan orzu qilsang, butun Olam uning amalga oshishiga koʻmaklashadi», — keksa Malkisidq shunday degan edi.

Biroq qariya faqat orzu qilib, amalda uni chin dildan istamaydigan talonchilar, behudud sahro-yu odamlar haqida churq etmadi. U boʻzbolaga ehrom deganlari shunchaki sangzor ekani, agar xohlasa har qanday odam chorbogʻida bunday toshlar uyumini tiklay olishi haqida ham gapirmadi. Biroq keksa podshoh unga, agar orttirib qoʻy sotib olishga pul yigʻa olsa, bu qoʻylarni u sotib olishi kerakligini aytib qoʻyishni unitgandi.

Santyago toʻrvasini olib, boshqa lash-lushlariga qoʻshib qoʻydi. Xoʻjayin xaridorlarga xizmat qilar, yana ikki nafar xaridor doʻkon ichida billur idishlarda choy ichishib, aylanib yurishardi. Bunday mahalda doʻkonda, odatda, xaridorlar koʻp boʻlmasdi. Shu damda Santyago xoʻjayinning sochlari Malkisidqning sochlarini eslatishini payqadi. Tanjerdagi birinchi tong mahali uning yodiga tushdi, oʻshanda na boradigan joyi va na biror yeguligi bor edi; qandolatchining tabassumi ham yodiga tushdi va bu tabassum ham keksa podshohni esiga soldi.

«Xuddi Malkisidq bu yerdan oʻtganday, hamma narsada oʻzining izini qoldirganday, — Oʻyladi boʻzbola. — Goʻyo bu odamlar oʻz hayotlarining qaysidir pallasida u bilan uchrashganday. Biroq u menga: kimki oʻz Taqdiri yoʻldan borayotgan boʻlsa, men unga koʻrinaman, degan edi».

U xayrlashmay chiqib ketdi — begonalar oldida yigʻlashni or bildi. Biroq u bu joyni, mana shu makonda oʻrganib, odatlanib qolgan narsalarni qoʻmsashini, sogʻinishini tushunardi. Bu joyda u oʻziga ishonch va dunyoni zabt etguday ishtiyoq paydo qildi.

«Axir, men qoʻy boqadigan tanish joylarga qaytayapman», — Oʻyladi u, biroq bunday xush xayol ham negadir uning koʻngliga chiroq yoqmadi. Orzuimni amalga oshiray deb bir yil ishladi, mana endi bu orzu ushalay deb turganda daqiqa sayin oʻzining jozibasini yoʻqota boshlayapti. Balki bu, umuman, orzu emasdir?

«Ehtimol, billur sotuvchiga oʻxshagan boʻlish kerakdir? U kabi bir umr Makkani orzu qilib, hech qachon safarga chiqmagan ma’qulmikan?» — Oʻyladi boʻzbola, biroq u qoʻlida ushlab turgan toshlar gʻoyibdan unga keksa podshohning quvvati va qat'iyatini berayotganday edi.

Gʻaroyib tasodif tufaylimi yoki bu ham bir belgidan darakmi, ishqilib, u hozir Tanjerga kelgan birinchi kunda bosh suqqan yemakxonaga kirdi. Albatta, oʻshanda unga duch kelgan tovlamachining qorasi koʻrinmasdi. Xoʻjayin choy keltirdi.

«Choʻponlikka xohlagan paytim qaytaveraman, — Oʻyladi Santyago. — Qoʻy boqishni, jun qirqishni eplayman va bu yumush bilan pul topa olaman. Biroq boshqa paytda ehromlarga borish uchun hozirgiday imkoniyat boʻlmasligi mumkin. Koʻkragiga oltin sipar taqqan qariya mening butun oʻtmishimni bilardi. Menga haqiqiy podshoh va boz ustiga, donishmand uchragan edi».

Uni Andalusiya dalalaridan atigi ikki soatli yoʻl ajratib turardi, biroq ehromgacha bepoyon sahro yastanib yotibdi. Bunga boshqacha qarasa ham boʻlishini u tushundi: hozir yoʻl olsa xazinagacha ketadigan vaqt ikki soatga qisqaradi, garchi u, bu orada, bir yilni yoʻqotgan esa-da.

«Nega qoʻylarimga qaytib borgim kelayotgani tushunarli: chunki ularni