Tasodifiy hikoya: (Ilk hikoyam.) Buham yaxshilikga...
Qadimda bir podshox buganakan uni aqilli, iymoni kuchli vaziri bor ekan. Kunlardan bir kuni vaziri p...davomi

bu.

Uzoq jim turganidan soʻng, nihoyat angliyalik soʻz qotdi:
— Ha, aftidan, karvonga zehn solib qarashim kerakka oʻxshaydi.
— Men esa sening kitoblaringni oʻqishim kerak, — javob qildi boʻzbola.

Bu kitoblarni tushunish qiyin edi. Ularda simob va tuz, podshohlar va ajdaholar haqida yozilgandi, biroq harchand urinmasin Santyago hech nimani tushunmadi. Shunday esa-da, baribir, hamma kitoblarda takrorlanadigan bir fikrni u anglab yetdi: olamdagi barcha mavjud unsurlar — ayni bir narsaning turli-tuman koʻrinishlaridir.

Bitta kitobdan u alkimyo haqidagi eng muhim ma’lumotlar — zumrad sathiga chizilgan sanoqli satrlarda ekanini bilib oldi.
— Bu «Zumrad Lavhasi» deyiladi, — dedi angliyalik, yoʻldoshiga bilmagan narsalarni oʻrgata olishidan mamnun boʻlib.
— Unda buncha kitobning nima keragi bor?
— Mana shu sanoqli satrlarni tushunish uchun, — dedi angliyalik oʻziga unchalik ishonqiramagan ohangda.

Santyagoni, ayniqsa, mashhur alkimyogarlar haqida hikoya qilingan kitoblar qiziqtirdi. Ular laboratoriyalarda metallarni tozalashga umrlarini bagʻishlagan kishilar edi: agar biror-bir metalga uzoq yillar mobaynida ishlov berilaversa, oxir-oqibat oʻz xususiyatini yoʻqotadi va bu unsur Olam Qalbiga molik boʻladi, deb ishonishardi ular. Va shunda donishmandlar yer yuzida mavjud har qanday unsurning mohiyatini anglab yetadilar, zotan, Olam Qalbi bu unsurlar oʻzaro muloqot qiladigan oʻsha tilning ayni oʻzi. Ular bu kashfiyotni Ulugʻ Ijod deb atashadi, u esa ikki: qattiq va suyuq unsurlardan tarkib topgan.
— Bu tilni egallash uchun odamlar va belgilarni oʻrganishning oʻzi yetarli emasmi? — bilgisi kelib soʻradi Santyago.
— Yuzaki qarashga bunchalik oʻch boʻlmasang! — toqatsizlanib javob qildi angliyalik. — Alkimyo — jiddiy fan. Bu fan har bir harakating donishmandlarning yoʻl-yoʻriqlariga toʻla-toʻkis muvofiq boʻlishini talab qiladi.

Boʻzbola Ulugʻ Ijodning suyuq unsuri Obi-hayot deb atalishini, u alkimyogar umriga umr qoʻshishidan tashqari, hamma kasalliklarga davo ekanini bildi. Qattiq unsur — bu Iksir.
— Uni topish oson emas, — dedi angliyalik. — Alkimyogarlar koʻp yillar laboratoriyalarida metalga ishlov berish uchun ter toʻkishadi. Ular mudom olovga tikilishadi, oʻz mashgʻulotlari bilan band boʻlib, tiriklik tashvishlarini unitishadi va bir kun kelib metalni tozalab oʻzlari ham poklanishganini payqashadi.

Shunda Santyago billur sotuvchining: idishlarni yuvganingda oʻzingning ruhing ham ortiqcha illatlardan tozalanadi, degan gapini esladi. Boʻzbola alkimyoga kundalik turmushda ham oʻrgansa boʻlishiga tobora ishonch hosil qilardi.
— Bundan tashqari, — davom etdi angliyalik, — Iksir gʻaroyib xususiyatga ega: uning bir ushogʻi ham xohlagan hajmdagi metalni oltinga aylantira oladi.

Bu gapni eshitgandan soʻng Santyagoning alkimyoga qiziqishi juda oshdi. Faqat ozgina sabr-toqat kerak, shunda xohlagan narsani oltinga aylantirsa boʻladi, deb oʻyladi u. Axir, u mana shu ishni uddalashgan donishmandlar: Gelvetsiy, Elias, Fulkanelli, Geber haqida oʻqigan, oʻqiganlari uni hayajonga solgan. Bu odamlar oʻz Yoʻllarini oxirigacha bosib oʻtishgan. Ular dunyo kezishgan, allomalar bilan uchrashishgan, olam sirini bilib boʻlmaydi, degan skeptiklarni lol qoldirish uchun moʻ'jizalar yaratishgan, chunki — eng muhimi — ular oxir-oqibat Iksir va Obi-hayotni oʻz qoʻllariga olish imkoniga ega boʻlishgan.

Biroq Santyago Ulugʻ Ijod nimaligini kitoblardan bilib olishga uringanida boshi berk koʻchaga kirib qoldi: ular koʻplab almoyi-aljoyi suratlardan tashqari, nuqul oldi-qochdi gaplar bilan ham toʻlib-toshgan edi.

— Nega alkimyogarlarning ishlari bu qadar chalkash-chulkash? — soʻradi boʻzbola bir kuni oqshom oʻzining kitoblarini oʻqiy olmay zerikib oʻtirgan angliyalikdan.
— Chunki ularni tushunish imkoni alkimyo bilan bogʻliq jarayonlarning butun mas’uliyatini anglaydigan kishilargagina berilgan. Tasavvur qilib koʻr, agar xohlagan odam choʻyanni oltinga aylantiraversa nima boʻlishini. Tez orada oltinning qadri choʻyan bilan tenglashadi. Qat'iyatli va bilimdonlargagina Ulugʻ Ijod sirlari nasib etdi. Shuning uchun men hozir bu yerda, sahroning oʻrtasidaman. Men sirli yozuvni oʻqiy oladigan chin alkimyogarni uchratishim kerak.
— Bu kitoblar qachon yozilgan?
— Koʻp asrlar burun.
— Axir, oʻsha paytlar bosmaxonalar boʻlmagan-ku. Qadimda ham, hozir ham — baribir alkimyoni duch kelgan odam egallay olmagan. Shunday ekan, nima uchun bu kitoblar bunaqa murakkab tilda yozilgan, suratlari nega gʻalati?

Angliyalik javob bermadi. Faqat keyincha, biroz jimlikdan soʻng: necha kundan beri karvonni sinchiklab kuzatayapman, biroq hech qanday yanglikni payqamadim, dedi. Faqat qabilalar oʻrtasida janglar boʻlayotgani tez-tez quloqqa chalina boshladi.

Oradan bir necha kun oʻtib, Santyago angliyalikka kitoblarini qaytardi.
— Xoʻsh, nimalarni tushunding endi ulardan? — yarim hazil, yarim umid ilinjida soʻradi angliyalik: tashvishli oʻy-xayollardan chalgʻishi uchun uning kim bilandir gurunglashgisi keldi.
— Tushunganim shu boʻldiki, olamning qalbi bor ekan va kimda kim bu qalbga uygʻunlasha bilsa, mavjudlikning tilini tushunarkan. Tagʻin shuni tushundimki, koʻpgina alkimyogarlar oʻz Yoʻlini topishgan va Olam Qalbi, Iksir hamda Obi-hayotni kashf etishgan, — dedi Boʻzbola va biroz jim turgach, qoʻshib qoʻydi: — Eng muhimi, bular bari shu qadar oddiyki, hammasi jajji zumrad sathiga sigʻarkan.

Angliyalikning kayfiyati buzildi. Na oʻzining uzoq vaqt oʻqiganiyu na timsollar, na dono kalomlaru na turli-tuman kimyoviy tajribada ishlatiladigan idishlar — birortasi Santyagoda hech qanday taassurot uygʻotmagan edi.

«U juda sodda ekan, shu bois tushunmaydi», — Oʻyladi angliyalik, keyin kitoblarini yigʻib, tuyaga ortilgan jomadonlariga joyladi.
— Endi oʻzingning karvoning bilan shugʻullanaver, — dedi u. — Menga ulardan, xuddi senga mening kitoblarimdan yuqmaganiday, zigʻircha zang yuqqani yoʻq.

Santyago tagʻin sahro sukunatini tinglamoqqa va qumning tuyalar tuyoqlarida toʻzgʻiyotganini kuzatmoqqa kirishdi.

«Har kimning oʻzining oʻqib-oʻrganish usuli bor, — Oʻyladi u. — Unga meniki toʻgʻri kelmaydi, meniki esa — unga. Biroq har ikkalamiz ham oʻz yoʻlimizni qidirayapmiz va faqat shuning uchungina uni hurmat qilmaslik qoʻlimdan kelmaydi».

Quyosh ufqdan bosh koʻtara boshlaganda Santyago uygʻondi. Tunda yulduzlar jilvalangan tomonda endi son-sanoqsiz xurmo daraxtlari koʻzga ilinar, goʻyo butun sahroni xurmozor bosib ketganday tuyulardi.
— Yetib keldik! — hayqirdi hozirgina uyqudan turgan angliyalik.

Santyago jim turdi. Buni u sahrodan oʻrgangandi, endi daraxtlarga jimgina qarashning oʻzi kifoya qilardi. Ehromlargacha hali uzoq. Vaqti kelib bu tong ham uning uchun bir xotiraga aylanadi. Biroq hozir, Sarbon oʻrgatganday, u ayni daqiqalar uchun yashayotir, shundan sevinayotir va bu xushbaxt onlarni u oʻtkan kunlar xotiralari, kelajak haqidagi orzu-umidlari bilan bogʻlashga urindi. Ha, hali bir kun kelib bu ming bir xurmo daraxti ham xotiraga aylanadi, biroq ayni lahzalarda xurmozor soya-salqinni,