Tasodifiy hikoya: hayot guzal
4qism.Ösha tunda u yigitni qanchalar sevishini tushundi. "Men baribir umrbod u bilan qolaman",- q...davomi
4qism.Ösha tunda u yigitni qanchalar sevishini tushundi. "Men baribir umrbod u bilan qolaman",- q...davomi
Библиотека | Maktab / kollej / sinfdosh / kursdosh | Alkimyogar
Angliyalikning hafsalasi pir boʻldi. Shuncha yoʻl bosib kelsayu, hammasi yoʻqqa chiqsa! Boʻzbolaning ham uni koʻrib koʻngli sovidi — axir, yoʻldoshi Oʻz yoʻlini izlayotir. Bunday paytda, Malkisidq aytishicha, Olam odamga koʻmakka keladi, orzuyi ushalishi uchun lozim boʻlgan yordamni beradi. Nahotki, keksa podshoh adashgan boʻlsa?
— Men burun hech qachon alkimyogarlar haqida eshitmaganman, — dedi u. — Bilganimda senga yordam qilishga urinib koʻrardim.
Angliyalikning koʻzlari chaqnadi.
— Shunday demaysanmi! — qichqirdi u. — Bu yerda uning Alkimyogarligini hech kim bilmaydi! Har qanday kasallikni davolay oladigan odam bormi, deb soʻrash kerak!
Shu payt qora libosda bir necha ayol quduqqa keldi, biroq Santyago, angliyalikning iltimosiga qaramay, ularga soʻz qotmadi. Mana, nihoyat bir erkak kishi koʻrindi.
— Siz bilmaysizmi, bu yerda har qanday kasallikni davolay oladigan kishi bormi? — soʻradi boʻzbola.
— Har qanday kasallikni faqat Olloh davolay oladi, — dedi u, kelgindilarga choʻchibroq alanglab qarab. — Jodugarlarni qidirayapsizlarmi?
U Qur'ondan bir necha oyatlarni pichirlab aytib, oʻz yoʻliga qaytib ketdi.
Biroz oʻtgach, boshqa bir odam keldi; uning yoshi ulugʻroq, qoʻlida chelak bor edi. Santyago unga ham oʻsha savol bilan murojaat qildi.
— Bunday odamlarning sizlarga nima keragi bor? — bilmoqchi boʻlib soʻradi u.
— Mening oshnam uni koʻrish niyatida juda uzoq yoʻl yurib keldi.
— Agar bizning vohada shunday odam bor boʻlsa, u nihoyatda qudratli kishi boʻlishi kerak, — dedi oʻylab turib qariya. — Hatto qabila boshliqlari ham xohlashgan paytda uning huzuriga yoʻlay olmaydi. Ularni faqat oʻzi istagan paytda qabul qiladi u. Urush tugaguncha kutinglar, keyin ketinglar bu yerdan. Bizning voha turmushiga aralashmaganlaring ma’qul.
Shunday deb u ketdi. Biroq angliyalik, Alkimyogarning izini topganini payqab, juda quvondi.
Quduqqa, nihoyat, qora libosdagi erli ayol emas, balki yelkasida koʻza bilan bir qiz bola keldi. Boshiga roʻmol oʻragan, yuzi ochiq edi. Santyago Alkimyogarni daraklamoqchi boʻlib, unga yaqinlashdi.
Va shunda — goʻyo vaqt toʻxtab qolganday boʻldi, Olam Qalbi uning koʻz oʻngida oʻzining butun kuch-qudrati bilan namoyon boʻldi. Qizning qop-qora koʻzlariga, goʻyo jilmayishni ham, jim turishni ham bilmayotganday himarilgan lablariga qarab, Santyago bir lahza ichida olam tillashadigan, jamiki odamlar soʻzsiz, faqat yurak orqali muloqot qiladigan tilning eng qadrli, eng aqlli boʻlagini fahmlab yetdi. Uni Sevgi deb atashadi, u odam qavmidan-da qadimiy, sahrodan-da koʻhna. Er yigit va boʻy yetgan qiz koʻzlari toʻqnashganda bu tuygʻu beixtiyor paydo boʻladi — hozir, quduq oldida shu hodisa roʻy berdi.
Nihoyat, qizning lablari tabassumni ixtiyor etdi va bu belgi, ayni oʻsha — Santyago oʻzi bilmagan holda uzoq kutgan, qoʻylaridan, kitoblardan, billur va sahro sukunatidan qidirgan belgi edi.
Bu sof va tushunarli til edi, abadiyat sari yoʻl solgan Koinot singari, tarjimaga, sharhu izohga ehtiyoj sezmaydigan soʻzsiz zabon edi. Shu bir lahza ichida Santyagoning anglab yetgani shu boʻldiki, u oʻzining qalligʻi qoshida turar va qiz ham buni soʻzsiz anglab yetmogʻi kerak edi. Bunga u zigʻircha shubha qilmas, bu ishonchi ota-onasining ra’yiga qarashdan, odatdagiday, sevganingdan keyin soʻrab-surishtirib, sovchi qoʻyib, qolaversa, toʻyga oz-moz pul jamgʻarib, shundan soʻng uylangan ma’qul, deydiganlarning nasihatidan koʻra kuchli edi.
Biroq bunday maslahat beradigan kishi Umum Tilini bilmaydi, aksincha, bu tilga uygʻunlashganingda oʻz-oʻzidan ayon boʻladi: sahroning qoq oʻrtasidami yoki gavjum shahardami — doimo kimdir kimnidir kutadi, qidiradi. Ularning yoʻllari tutashganda, koʻzlari koʻzlariga tushganda oʻtmish ham, kelajak ham oʻz mohiyatini tamom yoʻqotadi, faqat mana shu bir lahza mavjud boʻladi va bu yorugʻ olamda kechadigan barcha kechmishlar faqat bitta qoʻl tomonidan yozilganiga cheksiz ishonch barqaror boʻladi. Bu qoʻl qalbda muhabbat alangasini yoqadi va har bir inson uchun, mehnat qilayotgani, dam olayotgan yoki xazina qidirayotganidan qat'i nazar, unga xuddi oʻzinikiday alangali qalbni muyassar etadi. Aksincha esa, odam qavmini iztiroblarga solguvchi orzu-niyatlarning zigʻircha ma’nisi qolmasdi.
«Maktub», — Oʻyladi boʻzbola.
Angliyalik oʻrnidan sakrab turdi va Santyagoni yelkasidan ushlab silkilay boshladi:
— Soʻrasang-chi, axir!
Santyago qizga yaqinlashdi. Qiz tabassum bilan u tomonga oʻgirildi va boʻzbola ham bunga javoban jilmaydi.
— Isming nima? — soʻradi u.
— Fotima, — uyalinqirab javob qildi qiz.
— Men yashaydigan oʻlkalarda koʻp ayollarning ismi shunday.
— Paygʻambarimizning qizining ismlari shunday ekan, — dedi Fotima. — Oʻsha uzoq oʻlkalarga bu ismni bizning jangchilarimiz eltishgan.
Bu ma’suma va koʻrkam qizning soʻzlari gʻururli jarangladi. Angliyalik betoqat boʻlib Santyagoni turtdi va boʻzbola qizdan har qanday kasallikni davolay oladigan odamni bilasanmi, deb soʻradi.
— Bu odam dunyoning hamma siridan boxabar, — dedi qiz. — U sahro jinlari bilan muloqot qiladi.
Jin — bu iblis. Qiz bola janubga ishora qildi — ular qidirayotgan odam oʻsha tarafda yashashini aytdi. Keyin koʻzasini suvga toʻldirib, ortiga qaytdi.
Angliyalik Alkimyogarni qidirib ketdi. Santyago esa quduq oldida uzoq xayol surib oʻtirdi. Bir vaqtlar, oʻzining yurtida yurgan paytlarda, sharqdan esgan shamol mana shu qizning muattar boʻyini unga olib kelar va u qizning mavjudligiga hecham shubha qilmay uni sevgan edi, bu sevgini, harqalay, yer yuzidagi borki xazinalardan ustun koʻrardi.
Ertasi kuni u tagʻin quduqning boshiga keldi va qizni kutdi. Biroq bu yerda angliyalikni uchratib ajablandi, u birinchi bor sahroga sinchiklab nazar tashlayotgan edi.
— Men qorongʻu tushguncha kutib oʻtirdim, — dedi angliyalik. — Yulduzlar miltillab chiqa boshlaganda u paydo boʻldi. Men unga nimani qidirayotganimni aytdim. U boʻlsa qoʻrgʻoshinni oltinga aylantirishni uddalay oldingmi, deb soʻradi. Niyatim ham shuni oʻrganish, deb javob qildim men. U tagʻin urinib koʻrishimni maslahat berdi. Xuddi shunday dedi: «Borgin va urinib koʻrgin».
Santyago jimib qoldi. Angliyalik shu bir ogʻiz, oʻzi ham biladigan gapni eshitish uchun dunyoni kezib shuncha yoʻl yurganmidi? Shunda oʻzining qoʻylarini Malkisidqqa tekinga berganini esladi.
— Urinib koʻr-da! — dedi u.
— Urinmoqchiman. Hoziroq boshlayman.
Angliyalik ketdi, oradan hayal oʻtmay koʻza koʻtargan Fotima koʻrindi.
— Men senga faqat bitta gapni aytgani keldim, — dedi boʻzbola qizga murojaat qilib. — Mening qalligʻim boʻlishingni xohlayman. Men seni sevaman.
Qiz qoʻlidagi koʻzani tushirib yubordi, suv toʻkildi.
— Men seni shu yerda kutaman. Men xazinani qidirib sahroni kezdim, xazina ehromlar turgan joyda. Biroq urush boshlanib qoldi. Avval men urushni la’natlagandim. Endi alqayapman, chunki urush sabab boʻlib men sening yoningga keldim.
— Urush ham bir kun tugar, — javob qildi qiz.
Santyago xurmo daraxtlariga nazar soldi. Bir paytlar u choʻpon edi, bu vohada esa qoʻylar serob. Fotima
— Men burun hech qachon alkimyogarlar haqida eshitmaganman, — dedi u. — Bilganimda senga yordam qilishga urinib koʻrardim.
Angliyalikning koʻzlari chaqnadi.
— Shunday demaysanmi! — qichqirdi u. — Bu yerda uning Alkimyogarligini hech kim bilmaydi! Har qanday kasallikni davolay oladigan odam bormi, deb soʻrash kerak!
Shu payt qora libosda bir necha ayol quduqqa keldi, biroq Santyago, angliyalikning iltimosiga qaramay, ularga soʻz qotmadi. Mana, nihoyat bir erkak kishi koʻrindi.
— Siz bilmaysizmi, bu yerda har qanday kasallikni davolay oladigan kishi bormi? — soʻradi boʻzbola.
— Har qanday kasallikni faqat Olloh davolay oladi, — dedi u, kelgindilarga choʻchibroq alanglab qarab. — Jodugarlarni qidirayapsizlarmi?
U Qur'ondan bir necha oyatlarni pichirlab aytib, oʻz yoʻliga qaytib ketdi.
Biroz oʻtgach, boshqa bir odam keldi; uning yoshi ulugʻroq, qoʻlida chelak bor edi. Santyago unga ham oʻsha savol bilan murojaat qildi.
— Bunday odamlarning sizlarga nima keragi bor? — bilmoqchi boʻlib soʻradi u.
— Mening oshnam uni koʻrish niyatida juda uzoq yoʻl yurib keldi.
— Agar bizning vohada shunday odam bor boʻlsa, u nihoyatda qudratli kishi boʻlishi kerak, — dedi oʻylab turib qariya. — Hatto qabila boshliqlari ham xohlashgan paytda uning huzuriga yoʻlay olmaydi. Ularni faqat oʻzi istagan paytda qabul qiladi u. Urush tugaguncha kutinglar, keyin ketinglar bu yerdan. Bizning voha turmushiga aralashmaganlaring ma’qul.
Shunday deb u ketdi. Biroq angliyalik, Alkimyogarning izini topganini payqab, juda quvondi.
Quduqqa, nihoyat, qora libosdagi erli ayol emas, balki yelkasida koʻza bilan bir qiz bola keldi. Boshiga roʻmol oʻragan, yuzi ochiq edi. Santyago Alkimyogarni daraklamoqchi boʻlib, unga yaqinlashdi.
Va shunda — goʻyo vaqt toʻxtab qolganday boʻldi, Olam Qalbi uning koʻz oʻngida oʻzining butun kuch-qudrati bilan namoyon boʻldi. Qizning qop-qora koʻzlariga, goʻyo jilmayishni ham, jim turishni ham bilmayotganday himarilgan lablariga qarab, Santyago bir lahza ichida olam tillashadigan, jamiki odamlar soʻzsiz, faqat yurak orqali muloqot qiladigan tilning eng qadrli, eng aqlli boʻlagini fahmlab yetdi. Uni Sevgi deb atashadi, u odam qavmidan-da qadimiy, sahrodan-da koʻhna. Er yigit va boʻy yetgan qiz koʻzlari toʻqnashganda bu tuygʻu beixtiyor paydo boʻladi — hozir, quduq oldida shu hodisa roʻy berdi.
Nihoyat, qizning lablari tabassumni ixtiyor etdi va bu belgi, ayni oʻsha — Santyago oʻzi bilmagan holda uzoq kutgan, qoʻylaridan, kitoblardan, billur va sahro sukunatidan qidirgan belgi edi.
Bu sof va tushunarli til edi, abadiyat sari yoʻl solgan Koinot singari, tarjimaga, sharhu izohga ehtiyoj sezmaydigan soʻzsiz zabon edi. Shu bir lahza ichida Santyagoning anglab yetgani shu boʻldiki, u oʻzining qalligʻi qoshida turar va qiz ham buni soʻzsiz anglab yetmogʻi kerak edi. Bunga u zigʻircha shubha qilmas, bu ishonchi ota-onasining ra’yiga qarashdan, odatdagiday, sevganingdan keyin soʻrab-surishtirib, sovchi qoʻyib, qolaversa, toʻyga oz-moz pul jamgʻarib, shundan soʻng uylangan ma’qul, deydiganlarning nasihatidan koʻra kuchli edi.
Biroq bunday maslahat beradigan kishi Umum Tilini bilmaydi, aksincha, bu tilga uygʻunlashganingda oʻz-oʻzidan ayon boʻladi: sahroning qoq oʻrtasidami yoki gavjum shahardami — doimo kimdir kimnidir kutadi, qidiradi. Ularning yoʻllari tutashganda, koʻzlari koʻzlariga tushganda oʻtmish ham, kelajak ham oʻz mohiyatini tamom yoʻqotadi, faqat mana shu bir lahza mavjud boʻladi va bu yorugʻ olamda kechadigan barcha kechmishlar faqat bitta qoʻl tomonidan yozilganiga cheksiz ishonch barqaror boʻladi. Bu qoʻl qalbda muhabbat alangasini yoqadi va har bir inson uchun, mehnat qilayotgani, dam olayotgan yoki xazina qidirayotganidan qat'i nazar, unga xuddi oʻzinikiday alangali qalbni muyassar etadi. Aksincha esa, odam qavmini iztiroblarga solguvchi orzu-niyatlarning zigʻircha ma’nisi qolmasdi.
«Maktub», — Oʻyladi boʻzbola.
Angliyalik oʻrnidan sakrab turdi va Santyagoni yelkasidan ushlab silkilay boshladi:
— Soʻrasang-chi, axir!
Santyago qizga yaqinlashdi. Qiz tabassum bilan u tomonga oʻgirildi va boʻzbola ham bunga javoban jilmaydi.
— Isming nima? — soʻradi u.
— Fotima, — uyalinqirab javob qildi qiz.
— Men yashaydigan oʻlkalarda koʻp ayollarning ismi shunday.
— Paygʻambarimizning qizining ismlari shunday ekan, — dedi Fotima. — Oʻsha uzoq oʻlkalarga bu ismni bizning jangchilarimiz eltishgan.
Bu ma’suma va koʻrkam qizning soʻzlari gʻururli jarangladi. Angliyalik betoqat boʻlib Santyagoni turtdi va boʻzbola qizdan har qanday kasallikni davolay oladigan odamni bilasanmi, deb soʻradi.
— Bu odam dunyoning hamma siridan boxabar, — dedi qiz. — U sahro jinlari bilan muloqot qiladi.
Jin — bu iblis. Qiz bola janubga ishora qildi — ular qidirayotgan odam oʻsha tarafda yashashini aytdi. Keyin koʻzasini suvga toʻldirib, ortiga qaytdi.
Angliyalik Alkimyogarni qidirib ketdi. Santyago esa quduq oldida uzoq xayol surib oʻtirdi. Bir vaqtlar, oʻzining yurtida yurgan paytlarda, sharqdan esgan shamol mana shu qizning muattar boʻyini unga olib kelar va u qizning mavjudligiga hecham shubha qilmay uni sevgan edi, bu sevgini, harqalay, yer yuzidagi borki xazinalardan ustun koʻrardi.
Ertasi kuni u tagʻin quduqning boshiga keldi va qizni kutdi. Biroq bu yerda angliyalikni uchratib ajablandi, u birinchi bor sahroga sinchiklab nazar tashlayotgan edi.
— Men qorongʻu tushguncha kutib oʻtirdim, — dedi angliyalik. — Yulduzlar miltillab chiqa boshlaganda u paydo boʻldi. Men unga nimani qidirayotganimni aytdim. U boʻlsa qoʻrgʻoshinni oltinga aylantirishni uddalay oldingmi, deb soʻradi. Niyatim ham shuni oʻrganish, deb javob qildim men. U tagʻin urinib koʻrishimni maslahat berdi. Xuddi shunday dedi: «Borgin va urinib koʻrgin».
Santyago jimib qoldi. Angliyalik shu bir ogʻiz, oʻzi ham biladigan gapni eshitish uchun dunyoni kezib shuncha yoʻl yurganmidi? Shunda oʻzining qoʻylarini Malkisidqqa tekinga berganini esladi.
— Urinib koʻr-da! — dedi u.
— Urinmoqchiman. Hoziroq boshlayman.
Angliyalik ketdi, oradan hayal oʻtmay koʻza koʻtargan Fotima koʻrindi.
— Men senga faqat bitta gapni aytgani keldim, — dedi boʻzbola qizga murojaat qilib. — Mening qalligʻim boʻlishingni xohlayman. Men seni sevaman.
Qiz qoʻlidagi koʻzani tushirib yubordi, suv toʻkildi.
— Men seni shu yerda kutaman. Men xazinani qidirib sahroni kezdim, xazina ehromlar turgan joyda. Biroq urush boshlanib qoldi. Avval men urushni la’natlagandim. Endi alqayapman, chunki urush sabab boʻlib men sening yoningga keldim.
— Urush ham bir kun tugar, — javob qildi qiz.
Santyago xurmo daraxtlariga nazar soldi. Bir paytlar u choʻpon edi, bu vohada esa qoʻylar serob. Fotima