Библиотека | Maktab / kollej / sinfdosh / kursdosh | Alkimyogar
uygʻotdi va Fotima qaerda yashayotganini soʻradi. Ular tashqariga birga chiqishdi va Santyago unga minnatdor boʻlganidan qoʻy sotib olishi uchun pul berdi.
Keyin qizni uygʻotishini soʻrab, qaerda kutishini aytdi. Arab bola uning bu iltimosini ham bajardi va yana bitta qoʻyga pul oldi.
— Endi bizni xoli qoldir, — dedi Santyago va bola kimsan Maslahatchiga yordam berganidan gʻururlanib, boz ustiga, endi qoʻy sotib olish uchun puli borligidan quvonib, chodirga qaytdi va uxlagani yotdi.
Fotima chiqdi. Ular xurmozor oralab ketishdi. Santyago urf-odatga zid ish tutayotganini bilardi, biroq hozir bu hech qanday ahamiyatga ega emas edi.
— Men joʻnayapman, — dedi u. — Biroq sening ishonishingni xohlayman: men, albatta, qaytaman. Men seni sevaman, chunki...
— Gapirish shart emas, — uning soʻzini boʻldi qiz. — Odam yaxshi koʻrgani uchun ham sevadi. Sevgi dalil-isbotlarga muhtoj emas.
Biroq Santyago gapini davom ettirdi:
— ... chunki men avval tush koʻrdim, keyin podshoh Malkisidqni uchratdim, billur sotdim, sahroni kesib oʻtdim, vohaga kelib qoldim jang boshlanganda va quduqning oldida sendan Alkimyogarning qaerda yashashini soʻradim. Men seni yaxshi koʻraman, chunki butun Olam bizning uchrashuvimizga xayrixoh.
Ular quchoqlashishdi va vujudlari ilk bor bir-biriga tegdi.
— Men qaytaman, — takrorladi Santyago.
— Avvallari men sahroga orzumand boʻlib qarardim, endi esa umid bilan termulaman. Mening otam ham bir necha bor sahroga ketgan, biroq har safar onamning yonlariga qaytgan.
Boshqa biror-bir soʻz aytilmadi. Ular yana xurmozor tagida biroz yurishdi, soʻng Santyago Fotimani chodirgacha kuzatib qoʻydi.
— Men qaytaman, otang qaytib kelganiday.
U qizning koʻzlarida yosh yiltiraganini koʻrdi.
— Yigʻlayapsanmi?
— Men sahro ayoliman, — dedi Fotima, yuzini yashirib. — Biroq avvalambor men — oddiy ayolman.
Qiz chodir ichiga gʻoyib boʻldi. Tong oqarib kelardi. Odatdagi kun boshlangach, Fotima necha yillardan beri shugʻullanib kelayotgan ishi bilan mashgʻul boʻladi, biroq endi hammasi boshqacha kechadi. Voha endi qizning nazdida burungi qimmatini bir qadar yoʻqotadi, chunki vohada Santyago yoʻq. Avval boshqacha edi — yaqinginada bu joy ellik ming tup xurmo daraxti gurkirab turgan, uch yuzta quduqli, sahro kezib chanqagan yoʻlovchilar oroyish topadigan maskan edi. Endi qizning nazarida voha boʻshab, huvillab qoldi.
Bugundan boshlab sahroning qadri ortadi. Fotima endi sahroga umid koʻzi bilan termiladi, xazinalarini qidirib ketgan Santyagoning qaysi yulduzni moʻljalga olib yoʻl bosayotganini topishga urinadi. Shamol orqali oʻzining qaynoq oʻpichlarini yoʻllab, ular Santyagoning yuziga tegishiga umidlanadi va pichirlab oʻzining sogʻ-salomat ekanini, uni kutayotganini aytadi. Bugundan boshlab sahro Fotima uchun umid makoniga aylanadi: u yoqdan Santyago yoniga qaytadi.
— Ortda qolganlar haqida oʻylama, — dedi Alkimyogar, ular qum tepalar oralab yoʻlga tushishganda. —Hammasi allaqachon Olam Qalbida qayd etildi va shu joyda mangu saqlanadi.
— Odamlar ketishdan koʻra qaytish haqida koʻproq oʻylashadi, — dedi Santyago, sahroning sukunatiga tagʻin koʻnika boshlarkan.
— Agar sen topgan topildiq pishiq narsadan yasalgan boʻlsa, unga hech qanday insu jins daxl qilolmaydi. Va sen bemalol qaytishing mumkin. Agar bu narsa, xuddi yulduz bir yilt etib uchgani kabi, nari-beri yasalgan boʻlsa, qaytgan chogʻingda ham hech nimaga ega chiqolmaysan. Biroq sen, harqalay, yilt etgan nurni koʻrgan boʻlasan. Demak, bu boshdan kechirishga arzirli hol.
U alkimyo haqida gapirayotganga oʻxshardi, Santyagoga esa u Fotimani nazarda tutib gapirayotganday tuyuldi.
Ortda qolganlar haqida oʻylamaslik mushkul edi. Sahroning yakrang koʻrinishi eslashga, orzu qilishga majbur etardi. Santyagoning koʻz oʻngidan xurmozor, quduqlar va suyganining chehrasi ketmasdi. U angliyalikni shisha idishlari, asbob-anjomlari bilan uchratdi, Tuyakashni — Oʻzining aql-idrokini peshlamaydigan chinakam donishmandni uchratdi. «Balki Alkimyogar hech qachon hech kimni sevmagandir», — Oʻyladi u.
Alkimyogar sal oldda yoʻrtib borayotir, uning kiftida qirgʻiy oʻtiribdi — qush sahro tilidan toʻla voqif — ular toʻxtashgan chogʻda oʻlja izlab havoga koʻtariladi. Birinchi kuni u changalida quyon bilan qaytdi. Ikkinchi kun — bir juft qush bilan.
Tunda ular koʻrpani yoyishdi. Sahro tuni etni junjiktiradigan salqinligiga va oy botishi bilan qorongʻulik quyuqlashganiga qaramay gulxan yoqishmadi. Safarning birinchi haftasida yoʻldoshlar, gurunglashgan boʻlishsa-da, faqat jang qilayotgan qabilalarni chetlab oʻtish haqida gapirishdi. Urush davom etayotgandi — ba’zan shamol qonning achqimtil hidini olib kelardi. Uncha uzoq boʻlmagan joyda jang borardi va shamol boʻzbolaga Belgilar Tili mavjudligini, bu til koʻz koʻra olmaydigan narsalardan xabar berishga tayyor ekanini eslatdi.
Safarning sakkizinchi kuni Alkimyogar, odatdagidan koʻra barvaqtroq, dam olish uchun qoʻnishga qaror qildi. Qirgʻiy osmonga uchdi. Alkimyogar suv solingan suvdonni Santyagoga uzatdi.
— Sening jahongashtaliging poyoniga yetmoqda, — dedi u. — Qutlayman. Sen Oʻz Yoʻlingdan chetga chiqmading.
— Sen esa yoʻl boʻyi churq etmading. Men boʻlsam, bilganlaringni oʻrgatarsan, deb oʻylabman. Men sahroni alkimyoga doir kitoblari bor bir odam bilan bosib oʻtgandim. Biroq ulardan hech nimani tushunmadim.
— Anglashning faqat bitta yoʻli bor, — javob qildi Alkimyogar. — Harakat qilmoq. Sayohat seni zarur boʻlgan narsalarning barisiga oʻrgatdi. Faqat bir narsa qoldi bilishing kerak boʻlgan.
Santyago uning nima ekanini soʻradi, biroq Alkimyogar osmon gumbazidan koʻzini uzmasdi — u oʻzining qirgʻiyini kuzatardi.
— Nega seni Alkimyogar deyishadi?
— Chunki men Alkimyogarman-da.
— Boshqa alkimyogarlarning — oltinni qidirib topisholmaganlarning xatosi nimada?
— Xatosi shundaki, ular faqat oltinni qidirishgan. Ular yoʻlda bekitilgan xazinalarni izlash bilan ovora boʻlib, yoʻldan chetga chiqib ketishgan.
— Xoʻsh, mening kamchiligim nimada? — savolini takrorladi boʻzbola.
Alkimyogar hanuz osmonga qarab turardi. Tez orada qirgʻiy oʻlja bilan qaytdi. Ular qumloqda oʻchoq qazib, chetdan qaraganda koʻzga chalinmaydigan gulxan yoqishdi.
— Men Alkimyogarman, chunki alkimyogarlik qilaman, — dedi u. — Bu ilmning sirlari bobomdan oʻtgan, unga — uning bobosidan va olam paydo boʻlgandan beri shunday. Oʻsha qadim zamonlarda olam deganlari zumradning qirrasiga jo boʻlgan. Biroq odamlar oddiy narsalarga e’tiborsiz, shu bois qadimda falsafiy asarlar yoza boshlashgan. Qayoqqa qarab yurish lozimligini oʻshalar bilishadi, boshqalar gapi asossiz, deb oʻylashgan. Biroq Zumrad Lavha bugun ham bor.
— Unda nima yozilgan? — qiziqib soʻradi boʻzbola.
Alkimyogar besh daqiqa qumga nimalarnidir chizdi, bu payt Santyago bozor maydonida keksa podshohni qanday uchratganini esladi, oʻshandan beri juda koʻp yillar oʻtganday tuyuldi unga.
— Qara, qumga nima yozilganiga, — dedi Alkimyogar, shaklni chizib boʻlib.
Santyago yaqin kelib, oʻqidi.
— Axir, bu shifr-ku! — norozi boʻlib
Keyin qizni uygʻotishini soʻrab, qaerda kutishini aytdi. Arab bola uning bu iltimosini ham bajardi va yana bitta qoʻyga pul oldi.
— Endi bizni xoli qoldir, — dedi Santyago va bola kimsan Maslahatchiga yordam berganidan gʻururlanib, boz ustiga, endi qoʻy sotib olish uchun puli borligidan quvonib, chodirga qaytdi va uxlagani yotdi.
Fotima chiqdi. Ular xurmozor oralab ketishdi. Santyago urf-odatga zid ish tutayotganini bilardi, biroq hozir bu hech qanday ahamiyatga ega emas edi.
— Men joʻnayapman, — dedi u. — Biroq sening ishonishingni xohlayman: men, albatta, qaytaman. Men seni sevaman, chunki...
— Gapirish shart emas, — uning soʻzini boʻldi qiz. — Odam yaxshi koʻrgani uchun ham sevadi. Sevgi dalil-isbotlarga muhtoj emas.
Biroq Santyago gapini davom ettirdi:
— ... chunki men avval tush koʻrdim, keyin podshoh Malkisidqni uchratdim, billur sotdim, sahroni kesib oʻtdim, vohaga kelib qoldim jang boshlanganda va quduqning oldida sendan Alkimyogarning qaerda yashashini soʻradim. Men seni yaxshi koʻraman, chunki butun Olam bizning uchrashuvimizga xayrixoh.
Ular quchoqlashishdi va vujudlari ilk bor bir-biriga tegdi.
— Men qaytaman, — takrorladi Santyago.
— Avvallari men sahroga orzumand boʻlib qarardim, endi esa umid bilan termulaman. Mening otam ham bir necha bor sahroga ketgan, biroq har safar onamning yonlariga qaytgan.
Boshqa biror-bir soʻz aytilmadi. Ular yana xurmozor tagida biroz yurishdi, soʻng Santyago Fotimani chodirgacha kuzatib qoʻydi.
— Men qaytaman, otang qaytib kelganiday.
U qizning koʻzlarida yosh yiltiraganini koʻrdi.
— Yigʻlayapsanmi?
— Men sahro ayoliman, — dedi Fotima, yuzini yashirib. — Biroq avvalambor men — oddiy ayolman.
Qiz chodir ichiga gʻoyib boʻldi. Tong oqarib kelardi. Odatdagi kun boshlangach, Fotima necha yillardan beri shugʻullanib kelayotgan ishi bilan mashgʻul boʻladi, biroq endi hammasi boshqacha kechadi. Voha endi qizning nazdida burungi qimmatini bir qadar yoʻqotadi, chunki vohada Santyago yoʻq. Avval boshqacha edi — yaqinginada bu joy ellik ming tup xurmo daraxti gurkirab turgan, uch yuzta quduqli, sahro kezib chanqagan yoʻlovchilar oroyish topadigan maskan edi. Endi qizning nazarida voha boʻshab, huvillab qoldi.
Bugundan boshlab sahroning qadri ortadi. Fotima endi sahroga umid koʻzi bilan termiladi, xazinalarini qidirib ketgan Santyagoning qaysi yulduzni moʻljalga olib yoʻl bosayotganini topishga urinadi. Shamol orqali oʻzining qaynoq oʻpichlarini yoʻllab, ular Santyagoning yuziga tegishiga umidlanadi va pichirlab oʻzining sogʻ-salomat ekanini, uni kutayotganini aytadi. Bugundan boshlab sahro Fotima uchun umid makoniga aylanadi: u yoqdan Santyago yoniga qaytadi.
— Ortda qolganlar haqida oʻylama, — dedi Alkimyogar, ular qum tepalar oralab yoʻlga tushishganda. —Hammasi allaqachon Olam Qalbida qayd etildi va shu joyda mangu saqlanadi.
— Odamlar ketishdan koʻra qaytish haqida koʻproq oʻylashadi, — dedi Santyago, sahroning sukunatiga tagʻin koʻnika boshlarkan.
— Agar sen topgan topildiq pishiq narsadan yasalgan boʻlsa, unga hech qanday insu jins daxl qilolmaydi. Va sen bemalol qaytishing mumkin. Agar bu narsa, xuddi yulduz bir yilt etib uchgani kabi, nari-beri yasalgan boʻlsa, qaytgan chogʻingda ham hech nimaga ega chiqolmaysan. Biroq sen, harqalay, yilt etgan nurni koʻrgan boʻlasan. Demak, bu boshdan kechirishga arzirli hol.
U alkimyo haqida gapirayotganga oʻxshardi, Santyagoga esa u Fotimani nazarda tutib gapirayotganday tuyuldi.
Ortda qolganlar haqida oʻylamaslik mushkul edi. Sahroning yakrang koʻrinishi eslashga, orzu qilishga majbur etardi. Santyagoning koʻz oʻngidan xurmozor, quduqlar va suyganining chehrasi ketmasdi. U angliyalikni shisha idishlari, asbob-anjomlari bilan uchratdi, Tuyakashni — Oʻzining aql-idrokini peshlamaydigan chinakam donishmandni uchratdi. «Balki Alkimyogar hech qachon hech kimni sevmagandir», — Oʻyladi u.
Alkimyogar sal oldda yoʻrtib borayotir, uning kiftida qirgʻiy oʻtiribdi — qush sahro tilidan toʻla voqif — ular toʻxtashgan chogʻda oʻlja izlab havoga koʻtariladi. Birinchi kuni u changalida quyon bilan qaytdi. Ikkinchi kun — bir juft qush bilan.
Tunda ular koʻrpani yoyishdi. Sahro tuni etni junjiktiradigan salqinligiga va oy botishi bilan qorongʻulik quyuqlashganiga qaramay gulxan yoqishmadi. Safarning birinchi haftasida yoʻldoshlar, gurunglashgan boʻlishsa-da, faqat jang qilayotgan qabilalarni chetlab oʻtish haqida gapirishdi. Urush davom etayotgandi — ba’zan shamol qonning achqimtil hidini olib kelardi. Uncha uzoq boʻlmagan joyda jang borardi va shamol boʻzbolaga Belgilar Tili mavjudligini, bu til koʻz koʻra olmaydigan narsalardan xabar berishga tayyor ekanini eslatdi.
Safarning sakkizinchi kuni Alkimyogar, odatdagidan koʻra barvaqtroq, dam olish uchun qoʻnishga qaror qildi. Qirgʻiy osmonga uchdi. Alkimyogar suv solingan suvdonni Santyagoga uzatdi.
— Sening jahongashtaliging poyoniga yetmoqda, — dedi u. — Qutlayman. Sen Oʻz Yoʻlingdan chetga chiqmading.
— Sen esa yoʻl boʻyi churq etmading. Men boʻlsam, bilganlaringni oʻrgatarsan, deb oʻylabman. Men sahroni alkimyoga doir kitoblari bor bir odam bilan bosib oʻtgandim. Biroq ulardan hech nimani tushunmadim.
— Anglashning faqat bitta yoʻli bor, — javob qildi Alkimyogar. — Harakat qilmoq. Sayohat seni zarur boʻlgan narsalarning barisiga oʻrgatdi. Faqat bir narsa qoldi bilishing kerak boʻlgan.
Santyago uning nima ekanini soʻradi, biroq Alkimyogar osmon gumbazidan koʻzini uzmasdi — u oʻzining qirgʻiyini kuzatardi.
— Nega seni Alkimyogar deyishadi?
— Chunki men Alkimyogarman-da.
— Boshqa alkimyogarlarning — oltinni qidirib topisholmaganlarning xatosi nimada?
— Xatosi shundaki, ular faqat oltinni qidirishgan. Ular yoʻlda bekitilgan xazinalarni izlash bilan ovora boʻlib, yoʻldan chetga chiqib ketishgan.
— Xoʻsh, mening kamchiligim nimada? — savolini takrorladi boʻzbola.
Alkimyogar hanuz osmonga qarab turardi. Tez orada qirgʻiy oʻlja bilan qaytdi. Ular qumloqda oʻchoq qazib, chetdan qaraganda koʻzga chalinmaydigan gulxan yoqishdi.
— Men Alkimyogarman, chunki alkimyogarlik qilaman, — dedi u. — Bu ilmning sirlari bobomdan oʻtgan, unga — uning bobosidan va olam paydo boʻlgandan beri shunday. Oʻsha qadim zamonlarda olam deganlari zumradning qirrasiga jo boʻlgan. Biroq odamlar oddiy narsalarga e’tiborsiz, shu bois qadimda falsafiy asarlar yoza boshlashgan. Qayoqqa qarab yurish lozimligini oʻshalar bilishadi, boshqalar gapi asossiz, deb oʻylashgan. Biroq Zumrad Lavha bugun ham bor.
— Unda nima yozilgan? — qiziqib soʻradi boʻzbola.
Alkimyogar besh daqiqa qumga nimalarnidir chizdi, bu payt Santyago bozor maydonida keksa podshohni qanday uchratganini esladi, oʻshandan beri juda koʻp yillar oʻtganday tuyuldi unga.
— Qara, qumga nima yozilganiga, — dedi Alkimyogar, shaklni chizib boʻlib.
Santyago yaqin kelib, oʻqidi.
— Axir, bu shifr-ku! — norozi boʻlib