Tasodifiy hikoya: O'lim daftari (2-qism)
Divanda bir oz chozilib daftar esiga tushti, stol ustidagi chiroqni yoqib sumkasidan daftarni oldi shu payt xonaning qorongu tarafidan: -Salom Layt! Degan ovoz keldi. Layt chochib otirgan stulidan yiqilib tushti, u ovoz kelgan tarafdan ko'zini uzmasdi:- Kim bu?. Bir-ikki soniyadan kegin qorongu burchakdan boyi chamasi 2 mert, juda ozgin, yuzi oppoq, kozlari kotta huddi kosasidan hozir chiqip ketkuvdek qorachiqlari qizil randa, tishlari bir qator ammo huddi akulaning tishlaridek uchqur, jag...davomi

— dedi Alkimyogar va tushuntira boshladi:
— Orzu amalga oshishidan oldin Olam Qalbi orzumand kishi uning saboqlarini toʻla oʻzlashtirib olganini sinab koʻrishga qaror qiladi. Olam Qalbi biz oʻz orzularimiz bilan birga yoʻl-yoʻlakay oʻzimizga berilgan ilmu saboqlarni ola bilishimiz uchun shunday qiladi. Ayni shu nuqtada aksariyat odamlar jasorat koʻrsatishdan yuz burishadi. Sahro tilida buni «voha koʻzga koʻringan chogʻda chanqoqlikdan oʻlish», deyiladi. Izlanishlar doimo Xayrli Ibtido bilan boshlanadi. Va mana shu sinov bilan intiho topadi.

Santyago yurtida koʻp aytiladigan bir hikmatni esladi: «Eng qorongʻu payt — sahar oldi pallasi».

Ertasi kuni birinchi marta chinakam xavf-xatarning alomatlari yuz koʻrsatdi.Yoʻlovchilarga uch nafar jangchi yaqinlashib kelib, ular bu yerda nima qilishayotganini soʻrashdi.
— Qirgʻiy bilan ov qilayapman, — javob berdi Alkimyogar.
— Biz qurollaring yoʻqligiga ishonch hosil qilmogʻimiz kerak, — dedi uch jangchining bittasi.

Alkimyogar shoshilmay otdan tushdi. Santyago ham u kabi xotirjam otdan tushdi.
— Nega sen shuncha pulni oʻzing bilan olib yuribsan? — dedi boʻzbolaning toʻrvasini titkilayotgan jangchi.
— Bu pullar ehromlarga yetib olish uchun menga kerak.

Alkimyogarni tintuv qilayotgan arab uning yonidan qandaydir suyuqlik solingan kichkina shisha idish va sargʻish, tovuqnikidan sal kattaroq shisha tuxum topdi.
— Bular nima? — soʻradi jangchi.
— Iksir bilan Obi-hayot — alkimyogarlarning Buyuk Ijodi. Kimki Obi-hayotni ichsa, kasallikka chalinmaydi. Iksirning mayda ushogʻi har qanday metalni oltinga aylantiradi.

Suvorilar oʻzlarini tutolmay, qah-qah urib kulishdi, Alkimyogar ham ularga qoʻshilib kuldi. Ular Alkimyogarning javobidan huzur qilishdi va hech qanday qarshiliksiz yoʻlovchilarga yoʻllarida davom etishga ruxsat berishdi.
— Aqldan ozdingmi? — soʻradi Santyago, jangchilardan xiyla uzoqlashgach. — Nega bunday qilding?
— Nega deysanmi? Senga dunyoda amal qiladigan oddiy qonunni koʻrsatish uchun, — dedi Alkimyogar. — Biz hech qachon oldimizda qanaqa xazina borligini tushunmaymiz. Bilasanmi, nega shunday? Negaki, odamlar umuman xazinaga ishonishmaydi.

Ular yoʻl yurishni davom ettirishdi. Kun sayin Santyagoning yuragi tobora sukut saqlashga odatlanib borayotgandi: uning na oʻtmish va na kelajak bilan ishi bor edi; u sahroni tomosha qilish bilan birga boʻzbola qatori Olam Qalbi chashmasidan bahra olardi. Ular oʻzaro haqiqiy doʻst boʻlib olishdi va endi hech qaysi bir-birini sota olmasdi.

Yurak tilga kirgan chogʻdayam, faqat Santyagoning ishonchini mustahkamlash va unga yangidan kuch-quvvat berish uchun gapirar, zotan, gohida sahro sukunati boʻzbolani juda toliqtirib qoʻyardi. Yurak unga birinchi marta uning ajoyib fazilatlari, xususan, qoʻylaridan voz kechishga qaror qilganda jur'at koʻrsatgani va doʻkonda ishlab gʻayrat-ishtiyoqini namoyon etgani haqida gapirdi.

U yana Santyago hech qachon payqamagan bir jihat: oʻziga xavf solgan xatarlar haqida ham gapirdi. Yurak otasidan yashirincha olib chiqqan, qayoqdadir qolib ketgan miltiq haqida gapirdi, bu qurol bilan u oʻzini yarador qilib yoki otib qoʻyishi hech gap emasdi. Yana bir safar biyday dalada boʻzbola oʻzini yomon his etgani, koʻngli aynib qusa boshlagani, keyin esa hushini yoʻqotib yiqilib uxlab qolganini yodiga soldi. Ayni oʻsha paytda ikki nafar daydi oʻzini oʻldirib, qoʻylarini haydab ketish niyatida uni poylagan. Biroq Santyago ha deganda kelavermagach, ular boʻzbola suruvini boshqa tarafga haydab ketgan boʻlishi kerak, deb joʻnab qolishgan.
— Yurak har doim ham odamga yordam beradimi? — soʻradi u.
— Har kimga ham emas. Faqat oʻz Taqdiri yoʻlidan borayotganga. Va yana bolalarga, mastlar va qariyalarga.
— Bu degani, ular xavf-xatardan xoli deganimi?
— Bu — atigi ularning yuraklari bor kuchini safarbar etadi, degani.

Bir safar ular oʻzaro dushman qabilalar jangchilari qoʻnalgʻalari yonidan oʻtishdi. Toʻrt tomonda bejirim oq yaktakdagi qurolli odamlar koʻzga chalinardi. Ular chilim chekishar va janglar haqida gurunglashardi. Santyago bilan Alkimyogarga biror kishi zarracha e’tibor qaratmadi.
— Biz xavfdan xolimiz, — dedi boʻzbola lashkargohni ortda qoldirishgach.
— Yuragingga ishon, biroq oʻzingning sahroda ekaningni bir zum yodingdan chiqarma! Odamlar oʻzaro urushayotganda Olam Qalbiga jang shovqini yetib boradi. Quyosh ostida roʻy berayotgan voqealar oqibatidan hech kim qochib qutulolmaydi, — Alkimyogarning ovozida alam ohangini sezish qiyin emasdi.

«Hammasi — bir butun», — Oʻyladi Santyago.

Shu payt, goʻyo keksa Alkimyogarning haqligiga dalilday, sahroda yoʻlovchilar ortidan quvib kelayotgan bir juft suvori koʻrindi.
— Yoʻlni davom ettirishlaring xavfli, — dedi ularga yetib kelgan jangchilardan biri. — Bu yerda urush ketayapti.
— Biz koʻp yurmaymiz, — javob qildi Alkimyogar uning koʻziga tik qarab.

Jangchilar bir lahza qotib turishdi, keyin esa yoʻlovchilarni oʻtkazib yuborishdi. Santyago hayratga tushdi.
— Sen ularni koʻzing bilan qotirdingmi?
— Koʻzning qarashi ruhning qudratini namoyon etadi, — javob qildi Alkimyogar.

«Ha, bu shunday», — Oʻyladi boʻzbola, lashkargohni yonlab oʻtishayotganda jangchilardan biri ularga uzoq tikilib qaraganini eslab. Ular uzoqda edi, hatto oʻsha jangchining yuzini payqab boʻlmasdi, biroq baribir Santyago oʻziga tikilgan nigohni his etdi.

Va nihoyat, ular ufqni toʻsgan toqqa koʻtarila boshlaganda Alkimyogar ehromlargacha ikki kunlik yoʻl qoldi, deb aytdi.
— Garchi yaqin orada xayrlashadigan boʻlsak ham, meni alkimyoga oʻrgat.
— Sening oʻrganishingga hojat yoʻq. Bu ilm Olam Qalbiga uygʻunlasha bilishdan va u yerda oʻzingga tayin etilgan xazinani topishdan iborat ekanini bilasan.
— Men boshqa narsani nazarda tutayapman. Men qoʻrgʻoshinni qanday qilib oltinga aylantirishni bilishni istayman.
— Olamdagi jamiki mavjud narsalar rivojlanadi, biri boshqasiga aylanadi, — javob qildi u. — Va donishmandlar fikricha, oltin metall hisoblanadi, bu metall boshqalaridan koʻra uzoqroq rivojlanish, oʻzgarishga yuz tutgan. Nima uchun deb mendan soʻrama — bilmayman. Men faqat shunday boʻlganidan xabardorman, xolos. Biroq odamlar donishmandlarning soʻzlarini buzib talqin qilishgan. Oqibatda oltin rivojlanish, taraqqiyot timsoli boʻlish oʻrniga, adovat, nizo belgisiga aylangan.
— Tevaragimizdagi olam koʻp tillarda gapiradi, — dedi boʻzbola. — Burun tuyaning oʻkirgani men uchun shunchaki oʻkirik edi, xolos. Keyin bu xatardan ogoh etuvchi tovushga aylandi. Va nihoyat — yana oʻkirik boʻlib tuyuldi, — dedi Santyago, biroq shu lahzada Alkimyogarga usiz ham hamma narsa ayon ekanini anglab qolib, jim boʻldi.
— Men chinakam alkimyogarlarni tanirdim, — davom etdi Alkimyogar. — Birlari oʻz laboratoriyalaridan chiqmay, xuddi oltin kabi rivoj topmoqchi boʻlishdi — Iksir shu tariqa kashf etildi. Zotan, ular qandaydir bir narsa rivojlanayotgan ekan, demak, uning tevaragidagi bor narsalar ham oʻzgarishini tushunishgan. Boshqa birlari tasodifan Hikmat Toshini topishdi. Ular qobiliyatdan benasib boʻlishmagan