Библиотека | Maktab / kollej / sinfdosh / kursdosh | Alkimyogar
va ularning qalbi boshqa oddiy odamlarnikidan koʻra sezgir boʻlgan. Biroq bundaylar juda kamchil. Uchinchi toifa alkimyogarlar esa faqat oltin izlashgan. Ularga sirni ochish, baribir, nasib etmagan. Ular qoʻrgʻoshinning ham, misning ham, temirning ham oʻz Yoʻli borligini unutishgan. Zero, birovning Taqdiriga aralashgan kishi, albatta, oʻzining shaxsiy Yoʻlini yoʻqotadi.
Alkimyogarning ushbu soʻzlari xuddi la’natday eshitildi. Keyin u egildi va yerdan chigʻanoqni oldi.
— Bir zamonlar bu yerda dengiz boʻlgan, — dedi u.
— Ha, men sezgandim, — dedi javoban boʻzbola.
Alkimyogar unga chigʻanoqni qulogʻiga tutishni aytdi. Santyago bolaligida koʻp marta shunday qilgandi va hozir yana dengiz shovqinini eshitdi.
Dengiz hanuz shu chigʻanoq ichida, demak, u oʻz Taqdiri yoʻlida. Va u chigʻanoqni, toki sahroda tagʻin toʻlqinlar oqib oʻynamaguncha, tark etmaydi.
Ular otlariga minishdi va Misr ehromlari tomon yoʻl tortishdi.
Santyagoning yuragi xavfdan ogoh etib belgi bergan chogʻda quyosh magʻribga ogʻa boshlagan edi. Ular bu daqiqalarda ulkan qum barxanlari orasida borishardi. Santyago Alkimyogarga qaradi, biroq u aftidan hech nimani payqamagandi. Besh daqiqada keyin boʻzbola oldinda ikki nafar suvorining qorasini aniq-tiniq koʻrdi. U gapirmoqchi boʻlib ogʻiz juftlagan ham ediki, ikkita oʻntaga, oʻnta-yuztaga koʻpaydi va oxir-oqibat barxanlarni son-sanoqsiz lashkar qopladi.
Suvorilar havorang kiyimda edi. Ularning sallalari qora tasma bilan tangʻib boylangan, yuzlari esa koʻzlarigacha havorang mato bilan bekitilgan.
Hatto uzoqdan ham bu koʻzlar ruh qudratini namoyon qilib, yoʻlovchilarga oʻlimni daraklardi.
Santyago bilan Alkimyogarni lashkargohga olib kelishdi, chodirga itarib kiritib yuborishdi, boʻzbola hali bunaqasini koʻrmagan edi; ularni qabila boshligʻiga roʻpara qilishdi. Uning tevaragida harbiy sardorlari saf tortib turishardi.
— Bular aygʻoqchilar, — ma’lumot berdi asirlarni boshlab kelganlardan biri.
— Yoʻq. Biz yoʻlovchilarmiz, xolos.
— Uch kun burun sizlarni dushmanlarimiz qoʻnalgʻasida koʻrishgan. Sizlar qaysidir bir jangchi bilan gaplashgansiz.
— Men sahro yoʻllarini bilaman va yulduzlarga qarab yoʻl topaman, — javob qildi Alkimyogar. — Sizlarning dushmanlaring qancha koʻpligi va ular qay tomonga harakat qilayotgani menga qorongʻu. Men lashkargohingizgacha oʻzimning doʻstimni kuzatib keldim.
— Kim oʻzi bu? — soʻradi qabila boshligʻi.
— Alkimyogar, — javob qildi Alkimyogar. — U tabiatning jamiki kuch-qudratidan boxabar va senga oʻzining gʻaroyib iste’dodini koʻrsatishni istaydi.
Santyago miq etmay, qoʻrquv ichida tingladi.
— Musofir bizning oʻlkamizda nima qilib yuribdi, — soʻradi boshqa bir harbiy sardor.
— U sizning qabilaga pul olib keldi, — javob qildi Alkimyogar va boʻzbola ogʻzini juftlab ulgurmay boshliqqa uning hamyonini uzatdi.
Qabila boshligʻi indamay oltinni oldi — unga koʻp qurol sotib olsa boʻlardi.
— «Alkimyogar» degani nima? — soʻradi harbiy sardorlardan biri.
— Bu tabiat va olamning sirini biladigan odam. Agar xohlasa, u lashkargohingizni birgina shamolning kuchi bilan yoʻq qiladi.
Arablar kulib yuborishdi. Ular urushning vayron qiluvchi kuchiga koʻnikishgan edi, shamolning bunday qudratga egaligiga ishonishmasdi. Biroq ularning yuragiga qoʻrquv oraladi. Ularning bari sahroyi edi, shu boisdan ham sehrgarlardan choʻchishardi.
— Buni u qanchalik uddalay bilishini men koʻrishni istayman, — dedi eng katta boshliq.
— Bizga uch kun muhlat bering. Va mening hamrohim, sizga oʻz kuchini koʻrsatish uchun, shamolga aylanadi. Agar buni u uddalay bilmasa, biz hayotimizni sizga topshiramiz.
— Shunday ham menga tobe boʻlgan hayotni menga topshirishning hojati yoʻq, — qat'i javob qildi harbiy boshliq.
Biroq uch kun kutishga rozi boʻldi.
Santyago qoʻrquvdan tamom dovdirab qoldi. Alkimyogar uni qoʻlidan tortib chodirdan olib chiqdi.
— Qoʻrqayotganingni ularga sezdirma. Bular jasoratli odamlar, qoʻrqoqlarni yomon koʻrishadi.
Shunga qaramay, Santyagoning ancha vaqt tili kalimaga kelavermadi. Ular qoʻnalgʻada erkin aylanib yurishdi, arablar faqat otlarini olib qoʻyishdi. Va olam yana bir bor koʻptilli ekanini koʻrsatdi: burun chek-chegarasiz va ochiq-oydin boʻlgan sahro endi qamoqxonaga aylandiki, undan qochishning imkoni yoʻq.
— Sen ularga mening bor pulimni berding! — dedi u. — Hammasini, umrim boʻyi ishlab topgan boyligimni!
— Oʻlishga toʻgʻri kelsa, ularning senga nima keragi bor? Sening pullaring umringni uch kunga uzaytirdi. Odatda pul ajalni bir daqiqaga ham kechiktirolmaydi.
Biroq Santyago dono va’zlarni eshitishdan yiroq, u qattiq qoʻrqqan edi. U qanday qilib shamolga aylanishni bilmasdi — alkimyogar emasdi.
Alkimyogar esa jangchidan choy opkelishini soʻradi va boʻzbolaning bilagiga bir necha tomchi tomizib, allaqanday tushunarsiz soʻzlarni aytdi. Va darhol boʻzbola vujudini qoʻrquv-xavotir tark etganini his qildi.
— Koʻpam afsus chekaverma, — favqulodda erkalagan ovozda dedi Alkimyogar. — Gap shundaki, hali sen yuraging bilan gaplashib olishga ulgurmagansan.
— Axir, men shamolga aylana olmayman-ku!
— Kimki Oʻz Taqdiri yoʻlidan borayotgan ekan, u hamma narsani biladi va uddalay oladi. Faqat bir narsa orzuning roʻyobga chiqishiga monelik qiladi— bu omadsizlikdan choʻchish.
— Men omadsizlikdan choʻchimayman. Faqat bilmayman, qanday qilib shamolga aylanishni.
— Oʻrganishga toʻgʻri keladi. Sening hayoting shunga bogʻliq.
— Agar qoʻlimdan kelmasa-chi?
— U holda oʻlasan. Biroq Oʻz Taqdiring yoʻlida oʻlmoq, hatto Yoʻlning mavjudligini xayoliga ham keltirmagan minglab odamlar qatori qazo qilishdan koʻra yuz bor afzal. Xullas, tashvishlanma. Odatda oʻlim xavfi hayotiy kuchlarni va sezgilarni kuchaytiradi.
Birinchi kun oʻtdi. Sahroda katta jang boʻldi, yaradorlarni qoʻnalgʻaga keltirishdi. «Oʻlim hech narsani oʻzgartirmaydi», — Oʻyladi Santyago. Safdan chiqqanlarning oʻrnini boshqalar egallashadi va hayot oʻz maromida davom etaveradi.
— Sen keyinroq oʻlishing ham mumkin edi, doʻstim, — dedi jangchilardan biri oʻzining halok boʻlgan birodariga. — Hozir boʻlmasa, urushdan keyin. Qanday boʻlmasin, baribir, ajalga chap berishning iloji yoʻq.
Shomga yaqin boʻzbola Alkimyogarni izlab ketdi.
— Men shamolga aylana olmayman, — dedi u Alkimyogarga.
— Esla, men senga nima degandim: olam bu Tangrining zohiriy qismi. Alkimyo esa ruhiy komillikni moddiylashtiradi.
— Sen nima qilayapsan, — soʻradi Santyago.
— Qirgʻiyimni ovqatlantirayapman.
— Shartmi? Agar men shamolga aylana olmasam ikkimizni ham oʻldirishadi-ku.
— Ikkalamiznimas, seni, — javob qildi Alkimyogar. — Men esa shamolga aylana olaman.
Ikkinchi kuni boʻzbola qoʻnalgʻa chetidagi qoyaning ustiga chiqdi. Qorovullar uni qarshiliksiz oʻtkazib yuborishdi: ular shamolga aylana oladigan sehrgar paydo boʻlganini eshitishgan va undan chetroq yurishga urinishardi. Qolaversa, sahro harqalay zindondan tuzukroq.
Santyago oqshomgacha — kun boʻyi sahroni kuzatdi. Yuragiga quloq tutdi. Sahro esa uning qoʻrquvini uqdi.
Ular bir tilda gaplashishdi.
Alkimyogarning ushbu soʻzlari xuddi la’natday eshitildi. Keyin u egildi va yerdan chigʻanoqni oldi.
— Bir zamonlar bu yerda dengiz boʻlgan, — dedi u.
— Ha, men sezgandim, — dedi javoban boʻzbola.
Alkimyogar unga chigʻanoqni qulogʻiga tutishni aytdi. Santyago bolaligida koʻp marta shunday qilgandi va hozir yana dengiz shovqinini eshitdi.
Dengiz hanuz shu chigʻanoq ichida, demak, u oʻz Taqdiri yoʻlida. Va u chigʻanoqni, toki sahroda tagʻin toʻlqinlar oqib oʻynamaguncha, tark etmaydi.
Ular otlariga minishdi va Misr ehromlari tomon yoʻl tortishdi.
Santyagoning yuragi xavfdan ogoh etib belgi bergan chogʻda quyosh magʻribga ogʻa boshlagan edi. Ular bu daqiqalarda ulkan qum barxanlari orasida borishardi. Santyago Alkimyogarga qaradi, biroq u aftidan hech nimani payqamagandi. Besh daqiqada keyin boʻzbola oldinda ikki nafar suvorining qorasini aniq-tiniq koʻrdi. U gapirmoqchi boʻlib ogʻiz juftlagan ham ediki, ikkita oʻntaga, oʻnta-yuztaga koʻpaydi va oxir-oqibat barxanlarni son-sanoqsiz lashkar qopladi.
Suvorilar havorang kiyimda edi. Ularning sallalari qora tasma bilan tangʻib boylangan, yuzlari esa koʻzlarigacha havorang mato bilan bekitilgan.
Hatto uzoqdan ham bu koʻzlar ruh qudratini namoyon qilib, yoʻlovchilarga oʻlimni daraklardi.
Santyago bilan Alkimyogarni lashkargohga olib kelishdi, chodirga itarib kiritib yuborishdi, boʻzbola hali bunaqasini koʻrmagan edi; ularni qabila boshligʻiga roʻpara qilishdi. Uning tevaragida harbiy sardorlari saf tortib turishardi.
— Bular aygʻoqchilar, — ma’lumot berdi asirlarni boshlab kelganlardan biri.
— Yoʻq. Biz yoʻlovchilarmiz, xolos.
— Uch kun burun sizlarni dushmanlarimiz qoʻnalgʻasida koʻrishgan. Sizlar qaysidir bir jangchi bilan gaplashgansiz.
— Men sahro yoʻllarini bilaman va yulduzlarga qarab yoʻl topaman, — javob qildi Alkimyogar. — Sizlarning dushmanlaring qancha koʻpligi va ular qay tomonga harakat qilayotgani menga qorongʻu. Men lashkargohingizgacha oʻzimning doʻstimni kuzatib keldim.
— Kim oʻzi bu? — soʻradi qabila boshligʻi.
— Alkimyogar, — javob qildi Alkimyogar. — U tabiatning jamiki kuch-qudratidan boxabar va senga oʻzining gʻaroyib iste’dodini koʻrsatishni istaydi.
Santyago miq etmay, qoʻrquv ichida tingladi.
— Musofir bizning oʻlkamizda nima qilib yuribdi, — soʻradi boshqa bir harbiy sardor.
— U sizning qabilaga pul olib keldi, — javob qildi Alkimyogar va boʻzbola ogʻzini juftlab ulgurmay boshliqqa uning hamyonini uzatdi.
Qabila boshligʻi indamay oltinni oldi — unga koʻp qurol sotib olsa boʻlardi.
— «Alkimyogar» degani nima? — soʻradi harbiy sardorlardan biri.
— Bu tabiat va olamning sirini biladigan odam. Agar xohlasa, u lashkargohingizni birgina shamolning kuchi bilan yoʻq qiladi.
Arablar kulib yuborishdi. Ular urushning vayron qiluvchi kuchiga koʻnikishgan edi, shamolning bunday qudratga egaligiga ishonishmasdi. Biroq ularning yuragiga qoʻrquv oraladi. Ularning bari sahroyi edi, shu boisdan ham sehrgarlardan choʻchishardi.
— Buni u qanchalik uddalay bilishini men koʻrishni istayman, — dedi eng katta boshliq.
— Bizga uch kun muhlat bering. Va mening hamrohim, sizga oʻz kuchini koʻrsatish uchun, shamolga aylanadi. Agar buni u uddalay bilmasa, biz hayotimizni sizga topshiramiz.
— Shunday ham menga tobe boʻlgan hayotni menga topshirishning hojati yoʻq, — qat'i javob qildi harbiy boshliq.
Biroq uch kun kutishga rozi boʻldi.
Santyago qoʻrquvdan tamom dovdirab qoldi. Alkimyogar uni qoʻlidan tortib chodirdan olib chiqdi.
— Qoʻrqayotganingni ularga sezdirma. Bular jasoratli odamlar, qoʻrqoqlarni yomon koʻrishadi.
Shunga qaramay, Santyagoning ancha vaqt tili kalimaga kelavermadi. Ular qoʻnalgʻada erkin aylanib yurishdi, arablar faqat otlarini olib qoʻyishdi. Va olam yana bir bor koʻptilli ekanini koʻrsatdi: burun chek-chegarasiz va ochiq-oydin boʻlgan sahro endi qamoqxonaga aylandiki, undan qochishning imkoni yoʻq.
— Sen ularga mening bor pulimni berding! — dedi u. — Hammasini, umrim boʻyi ishlab topgan boyligimni!
— Oʻlishga toʻgʻri kelsa, ularning senga nima keragi bor? Sening pullaring umringni uch kunga uzaytirdi. Odatda pul ajalni bir daqiqaga ham kechiktirolmaydi.
Biroq Santyago dono va’zlarni eshitishdan yiroq, u qattiq qoʻrqqan edi. U qanday qilib shamolga aylanishni bilmasdi — alkimyogar emasdi.
Alkimyogar esa jangchidan choy opkelishini soʻradi va boʻzbolaning bilagiga bir necha tomchi tomizib, allaqanday tushunarsiz soʻzlarni aytdi. Va darhol boʻzbola vujudini qoʻrquv-xavotir tark etganini his qildi.
— Koʻpam afsus chekaverma, — favqulodda erkalagan ovozda dedi Alkimyogar. — Gap shundaki, hali sen yuraging bilan gaplashib olishga ulgurmagansan.
— Axir, men shamolga aylana olmayman-ku!
— Kimki Oʻz Taqdiri yoʻlidan borayotgan ekan, u hamma narsani biladi va uddalay oladi. Faqat bir narsa orzuning roʻyobga chiqishiga monelik qiladi— bu omadsizlikdan choʻchish.
— Men omadsizlikdan choʻchimayman. Faqat bilmayman, qanday qilib shamolga aylanishni.
— Oʻrganishga toʻgʻri keladi. Sening hayoting shunga bogʻliq.
— Agar qoʻlimdan kelmasa-chi?
— U holda oʻlasan. Biroq Oʻz Taqdiring yoʻlida oʻlmoq, hatto Yoʻlning mavjudligini xayoliga ham keltirmagan minglab odamlar qatori qazo qilishdan koʻra yuz bor afzal. Xullas, tashvishlanma. Odatda oʻlim xavfi hayotiy kuchlarni va sezgilarni kuchaytiradi.
Birinchi kun oʻtdi. Sahroda katta jang boʻldi, yaradorlarni qoʻnalgʻaga keltirishdi. «Oʻlim hech narsani oʻzgartirmaydi», — Oʻyladi Santyago. Safdan chiqqanlarning oʻrnini boshqalar egallashadi va hayot oʻz maromida davom etaveradi.
— Sen keyinroq oʻlishing ham mumkin edi, doʻstim, — dedi jangchilardan biri oʻzining halok boʻlgan birodariga. — Hozir boʻlmasa, urushdan keyin. Qanday boʻlmasin, baribir, ajalga chap berishning iloji yoʻq.
Shomga yaqin boʻzbola Alkimyogarni izlab ketdi.
— Men shamolga aylana olmayman, — dedi u Alkimyogarga.
— Esla, men senga nima degandim: olam bu Tangrining zohiriy qismi. Alkimyo esa ruhiy komillikni moddiylashtiradi.
— Sen nima qilayapsan, — soʻradi Santyago.
— Qirgʻiyimni ovqatlantirayapman.
— Shartmi? Agar men shamolga aylana olmasam ikkimizni ham oʻldirishadi-ku.
— Ikkalamiznimas, seni, — javob qildi Alkimyogar. — Men esa shamolga aylana olaman.
Ikkinchi kuni boʻzbola qoʻnalgʻa chetidagi qoyaning ustiga chiqdi. Qorovullar uni qarshiliksiz oʻtkazib yuborishdi: ular shamolga aylana oladigan sehrgar paydo boʻlganini eshitishgan va undan chetroq yurishga urinishardi. Qolaversa, sahro harqalay zindondan tuzukroq.
Santyago oqshomgacha — kun boʻyi sahroni kuzatdi. Yuragiga quloq tutdi. Sahro esa uning qoʻrquvini uqdi.
Ular bir tilda gaplashishdi.