Tasodifiy hikoya: .:Taqdir:. 2 qisim.
Sitora o'ychan bo'lib qolgandi. Ba'zida telifonini olib kimgadir qo'ng'iroq qilarjavob bo'lmagach ko...davomi
Sitora o'ychan bo'lib qolgandi. Ba'zida telifonini olib kimgadir qo'ng'iroq qilarjavob bo'lmagach ko...davomi
Библиотека | Maktab / kollej / sinfdosh / kursdosh | Alkimyogar
koʻchdi va u qoʻllarini shoshib tortib oldi.
— Men sening oldingga qoʻllarimga qarab fol och deb kelganim yoʻq, — dedi u loʻlining uyiga qadam bosganiga afsuslanib: yaxshisi, haqini toʻlab, tezroq juftakni rostlasammikan. Shuyam gap boʻldimi, allaqanday tushni ikki marta koʻrgan boʻlsa koʻribdi-da.
— Bilaman. Sen koʻrgan tushingning ta’birini aytib berishimni soʻrayapsan, — dedi loʻli. — Tushlar — bu Tangri biz bilan gaplashadigan til. Modomiki, bu dunyodagi bor tillardan biri ekan, bu tildan men tarjima qila olaman. Biroq Tangri senga qalbing tilida murojaat qilgan ekan, uning aytganlari faqat yolgʻiz sengagina tushunarli boʻladi. Shunisi ham borki, sen maslahat olish uchun kelgan ekansan, men sendan baribir pul olaman.
«Aftidan, ilindim», — Oʻyladi Santyago, biroq chekinishning endi iloji yoʻq. Jur'at choʻpon uchun — odatdagi hol: birida suruvga boʻri oralaydi, birida qurgʻoqchilik roʻy beradi. Jur'at uning hayotini qiziqarli qiladi.
— Men bir tushni ikki marta koʻrdim, — dedi u. — Tushimda yaylovda qoʻylarimni boqib yuribman, shu payt goʻdak paydo boʻldi, u qoʻylar bilan oʻynagisi keldi. Birovning qoʻylarimga yaqinlashishini yomon koʻraman, ular begonadan hurkadi. Faqat bolalarni qoʻrqmay yaqiniga yoʻlatadi, nega undayligini bilmayman. Qoʻylar bolalarning yoshini qanday payqashini tushunmayman.
— Koʻrgan tushingni ayt, — kampir uning soʻzini boʻldi, — ana, qozonim olovda turibdi. Sening puling koʻp emas, mening vaqtim qimmat turadi.
— Bola hadeb qoʻylar bilan oʻynadi, — Santyago biroz iymanib davom etdi, — keyin tuyqusdan meni qoʻlida koʻtardi-da, Misr ehromlariga eltib qoʻydi.
U biroz sekinlab, bu loʻli kampir ehrom nimaligini bilarmikan, degan shubhaga bordi.
— Misr ehromlariga eltdi, — takrorladi u ohista va dona-dona qilib, — u yerda menga: «Agar yana bu yerga kelib qolsang, bekitilgan xazinani izlab topasan», dedi. Va endi menga xazina qaerda yotganini uqtirmoqchi boʻlganida uygʻonib ketdim. Ikkinchi marta ham bu tush xuddi shunday — hech oʻzgarishsiz qaytarildi.
Loʻli kampir uzoq jim qoldi, keyin yana Santyagoning qoʻllaridan ushladi va kaftiga sinchiklab diqqat bilan qaradi.
— Hozircha men sendan haq olmayman, — dedi kampir nihoyat. — Biroq agar xazinani topsang, oʻndan biri meniki.
Boʻzbola sevinganidan kulib yubordi, tushiga kirgan xazina uning folbinga beradigan arzimas chaqalarini asrab qoldi. Bu kampir chindan ham loʻli: loʻlilarning bir qaynovi ichida, deyishadi.
— Boʻlaqol, tushimning ta’birini ayt, — soʻradi u.
— Oldin qasam ich. Xazinaning oʻndan birini menga beraman, deb qasam ich, keyin ta’birini aytaman.
Qasam ichishiga toʻgʻri keldi. Biroq kampir Muqaddas Masih yuragi tasviriga qarab qasamni takrorlashini talab qildi.
— Bu tush Umum Tilida, — dedi kampir. — Men uni ta’birlashga harakat qilaman, garchi bu juda qiyin boʻlsa-da. Ana shu mehnatim uchun men sendan xazinaning oʻndan birini soʻrayapman. Eshit: sen Misrga borishing va oʻzigning ehromingni topishing kerak. Men oʻzim bu narsani eshitmaganman, biroq goʻdak senga ularni koʻrsatibdimi, demak, haqiqatan bu bor narsalar. Ana endi joʻna — u yoqda sen oʻzingning xazinangni topasan, boyib ketasan.
Santyago avvaliga hayron qoldi, keyin afsuslandi. Shu boʻlmagʻur gap uchun kampirni qidirib oʻtirish shartmidi. Yaxshiyam, undan pul olmadi.
— Seni deb vaqtim bekor ketdi, — dedi u.
— Men ogohlantirdim: sening tushingni ta’birlash qiyin. Gʻaroyib koʻringan narsa, sirtdan oddiyday tuyulsa-da, biroq uning magʻzini chaqishga faqat donolar qodir. Men dono boʻlmaganim uchun ham boshqa hunarni, masalan, kaftga qarab fol ochishni oʻrgandim.
— Qanday qilsam Misrga bora olaman?
— Bu mening bosh ogʻrigʻim emas. Men faqat tushni ta’birlay olaman, uni chinga aylantirish mening ishimmas. Aks holda shunday qashshoq yasharmidim, tuqqan qizlarimdan sadaqa soʻrab.
— Agar Misrga bora olmasam-chi?
— Borolmasang — koʻrgan folim uchun sen beradigan haqdan quruq qolaman. Bu birinchi marta boʻlayotgani yoʻq. Endi joʻna, sen bilan gaplashadigan gap qolmadi.
Santyago loʻli kampirnikidan butkul hafsalasi pir boʻlib chiqdi va minbad tushlarga ishonmaslikka qaror qildi. Shu payt, ishlarga kirishish kerakligi xayoliga keldi: doʻkonga yoʻl oldi, yegani ul-bul xarid qildi, kitobini qalinrogʻiga almashtirdi, yangi vinoni tatib koʻrmoqchi boʻlib, maydondagi oʻrindiqqa oʻtirdi. Kun juda issiq edi, vino sehrli tarzda boʻzbolaning hovurini bosdi.
U qoʻylarini shahar chetida, yaqinda tanishgan doʻstining molxonasi yonida qoldirdi. Viloyatning hamma joyida Santyagoning joʻralari bor edi — shuning uchun ham u yurt kezib yurishni yaxshi koʻrardi. El oralasang yangi doʻst orttirasan — u bilan har kuni koʻrishib turish hecham shart emas. Atrofingda doim bir xil odamlar boʻlsa — xuddi diniy maktabda oʻqib yurgan paytdagiday — Oʻz-oʻzidan ular sening hayotingga aralasha boshlaydi. Hayotingga aralashib turib, biroz vaqt oʻtgach, uni oʻzgartirgilari kelib qoladi. Agar sen ular xohlaganday boʻla olmasang — arazlashadi. Har kim oʻzicha bu dunyoda aynan qanday yashash kerakligini aniq biladi.
Biroq hech kim oʻzining shaxsiy hayotini negadir yoʻlga sola olmaydi. Bu xuddi loʻli kampirning amaliga oʻxshaydi, u tushlarni ta’birlaydi, lekin rostga aylantirishga qurbi yetmaydi.
Santyago quyoshning botishini kutishga qaror qildi, shundan soʻng qoʻylarni yaylovga haydasa boʻladi. Movutchining qizi bilan uchrashishga hali uch kun bor. Hozir esa shu yerlik ruhoniydan almashtirib olgan kitobni oʻqishga kirishdi. Kitob qalin edi, birinchi betida kimningdir dafn marosimi tasvirlangan va boz ustiga qahramonlarning ismlari shunaqa gʻalatiki, ovoz chiqarib aytsang tiling qoqilib ketadi. «Agar bir kun kelib men kitob yozadigan boʻlsam, — Oʻyladi boʻzbola, — kitobimning har bir betida yangi qahramon boʻladi, kitobxonlar kimning ismi qanaqaligini eslab ovora boʻlib oʻtirmaydi».
U endi kitobni ochib, marhumni qorga qanday koʻmishgani tasvirini berilib oʻqiyotganida (tepadan quyosh ayovsiz kuydirib turganiga qaramay, Santyagoning eti junjikdi), bir qariya kelib, uning yoniga choʻkdi va uni gapga tortdi.
— Ular nima qilishayapti oʻzi? — maydondagi odamlarni koʻrsatib, soʻradi u.
— Ishlashayapti, — roʻyxush bermay javob qildi boʻzbola, goʻyo oʻzini berilib kitob oʻqiyotganday koʻrsatib.
Aslida esa u muvutchining qizining koʻz oʻngida toʻrtta qoʻyning junini qanday qirqishini oʻylardi. Chunki qiz uning nimaga qodirligini koʻradi. Santyago bu manzarani tez-tez koʻz oldiga keltirar va har gal xayolida qiziqib qarab turgan qizga qoʻyni dumidan boshlab boshi tomonga qirqib borish kerakligini tushintirardi. U yana bir qancha gʻaroyib voqealarni ham xotirasida jamlab, qoʻylarni qirqayotib, ularni qizga aytib berishga chogʻlanardi. Bu voqea-larni kitoblardan oʻqib olgan edi, biroq bularni oʻz boshidan kechirganday qilib aytib bermoqchi edi. Qiz hech qachon buning tagiga yetolmaydi: chunki u oʻqishni bilmaydi-da.
Qariya juda qaysar chiqib qoldi. Chanqab ketganini aytib, bir qultum vino soʻradi. Santyago koʻzani uzatib, shu
— Men sening oldingga qoʻllarimga qarab fol och deb kelganim yoʻq, — dedi u loʻlining uyiga qadam bosganiga afsuslanib: yaxshisi, haqini toʻlab, tezroq juftakni rostlasammikan. Shuyam gap boʻldimi, allaqanday tushni ikki marta koʻrgan boʻlsa koʻribdi-da.
— Bilaman. Sen koʻrgan tushingning ta’birini aytib berishimni soʻrayapsan, — dedi loʻli. — Tushlar — bu Tangri biz bilan gaplashadigan til. Modomiki, bu dunyodagi bor tillardan biri ekan, bu tildan men tarjima qila olaman. Biroq Tangri senga qalbing tilida murojaat qilgan ekan, uning aytganlari faqat yolgʻiz sengagina tushunarli boʻladi. Shunisi ham borki, sen maslahat olish uchun kelgan ekansan, men sendan baribir pul olaman.
«Aftidan, ilindim», — Oʻyladi Santyago, biroq chekinishning endi iloji yoʻq. Jur'at choʻpon uchun — odatdagi hol: birida suruvga boʻri oralaydi, birida qurgʻoqchilik roʻy beradi. Jur'at uning hayotini qiziqarli qiladi.
— Men bir tushni ikki marta koʻrdim, — dedi u. — Tushimda yaylovda qoʻylarimni boqib yuribman, shu payt goʻdak paydo boʻldi, u qoʻylar bilan oʻynagisi keldi. Birovning qoʻylarimga yaqinlashishini yomon koʻraman, ular begonadan hurkadi. Faqat bolalarni qoʻrqmay yaqiniga yoʻlatadi, nega undayligini bilmayman. Qoʻylar bolalarning yoshini qanday payqashini tushunmayman.
— Koʻrgan tushingni ayt, — kampir uning soʻzini boʻldi, — ana, qozonim olovda turibdi. Sening puling koʻp emas, mening vaqtim qimmat turadi.
— Bola hadeb qoʻylar bilan oʻynadi, — Santyago biroz iymanib davom etdi, — keyin tuyqusdan meni qoʻlida koʻtardi-da, Misr ehromlariga eltib qoʻydi.
U biroz sekinlab, bu loʻli kampir ehrom nimaligini bilarmikan, degan shubhaga bordi.
— Misr ehromlariga eltdi, — takrorladi u ohista va dona-dona qilib, — u yerda menga: «Agar yana bu yerga kelib qolsang, bekitilgan xazinani izlab topasan», dedi. Va endi menga xazina qaerda yotganini uqtirmoqchi boʻlganida uygʻonib ketdim. Ikkinchi marta ham bu tush xuddi shunday — hech oʻzgarishsiz qaytarildi.
Loʻli kampir uzoq jim qoldi, keyin yana Santyagoning qoʻllaridan ushladi va kaftiga sinchiklab diqqat bilan qaradi.
— Hozircha men sendan haq olmayman, — dedi kampir nihoyat. — Biroq agar xazinani topsang, oʻndan biri meniki.
Boʻzbola sevinganidan kulib yubordi, tushiga kirgan xazina uning folbinga beradigan arzimas chaqalarini asrab qoldi. Bu kampir chindan ham loʻli: loʻlilarning bir qaynovi ichida, deyishadi.
— Boʻlaqol, tushimning ta’birini ayt, — soʻradi u.
— Oldin qasam ich. Xazinaning oʻndan birini menga beraman, deb qasam ich, keyin ta’birini aytaman.
Qasam ichishiga toʻgʻri keldi. Biroq kampir Muqaddas Masih yuragi tasviriga qarab qasamni takrorlashini talab qildi.
— Bu tush Umum Tilida, — dedi kampir. — Men uni ta’birlashga harakat qilaman, garchi bu juda qiyin boʻlsa-da. Ana shu mehnatim uchun men sendan xazinaning oʻndan birini soʻrayapman. Eshit: sen Misrga borishing va oʻzigning ehromingni topishing kerak. Men oʻzim bu narsani eshitmaganman, biroq goʻdak senga ularni koʻrsatibdimi, demak, haqiqatan bu bor narsalar. Ana endi joʻna — u yoqda sen oʻzingning xazinangni topasan, boyib ketasan.
Santyago avvaliga hayron qoldi, keyin afsuslandi. Shu boʻlmagʻur gap uchun kampirni qidirib oʻtirish shartmidi. Yaxshiyam, undan pul olmadi.
— Seni deb vaqtim bekor ketdi, — dedi u.
— Men ogohlantirdim: sening tushingni ta’birlash qiyin. Gʻaroyib koʻringan narsa, sirtdan oddiyday tuyulsa-da, biroq uning magʻzini chaqishga faqat donolar qodir. Men dono boʻlmaganim uchun ham boshqa hunarni, masalan, kaftga qarab fol ochishni oʻrgandim.
— Qanday qilsam Misrga bora olaman?
— Bu mening bosh ogʻrigʻim emas. Men faqat tushni ta’birlay olaman, uni chinga aylantirish mening ishimmas. Aks holda shunday qashshoq yasharmidim, tuqqan qizlarimdan sadaqa soʻrab.
— Agar Misrga bora olmasam-chi?
— Borolmasang — koʻrgan folim uchun sen beradigan haqdan quruq qolaman. Bu birinchi marta boʻlayotgani yoʻq. Endi joʻna, sen bilan gaplashadigan gap qolmadi.
Santyago loʻli kampirnikidan butkul hafsalasi pir boʻlib chiqdi va minbad tushlarga ishonmaslikka qaror qildi. Shu payt, ishlarga kirishish kerakligi xayoliga keldi: doʻkonga yoʻl oldi, yegani ul-bul xarid qildi, kitobini qalinrogʻiga almashtirdi, yangi vinoni tatib koʻrmoqchi boʻlib, maydondagi oʻrindiqqa oʻtirdi. Kun juda issiq edi, vino sehrli tarzda boʻzbolaning hovurini bosdi.
U qoʻylarini shahar chetida, yaqinda tanishgan doʻstining molxonasi yonida qoldirdi. Viloyatning hamma joyida Santyagoning joʻralari bor edi — shuning uchun ham u yurt kezib yurishni yaxshi koʻrardi. El oralasang yangi doʻst orttirasan — u bilan har kuni koʻrishib turish hecham shart emas. Atrofingda doim bir xil odamlar boʻlsa — xuddi diniy maktabda oʻqib yurgan paytdagiday — Oʻz-oʻzidan ular sening hayotingga aralasha boshlaydi. Hayotingga aralashib turib, biroz vaqt oʻtgach, uni oʻzgartirgilari kelib qoladi. Agar sen ular xohlaganday boʻla olmasang — arazlashadi. Har kim oʻzicha bu dunyoda aynan qanday yashash kerakligini aniq biladi.
Biroq hech kim oʻzining shaxsiy hayotini negadir yoʻlga sola olmaydi. Bu xuddi loʻli kampirning amaliga oʻxshaydi, u tushlarni ta’birlaydi, lekin rostga aylantirishga qurbi yetmaydi.
Santyago quyoshning botishini kutishga qaror qildi, shundan soʻng qoʻylarni yaylovga haydasa boʻladi. Movutchining qizi bilan uchrashishga hali uch kun bor. Hozir esa shu yerlik ruhoniydan almashtirib olgan kitobni oʻqishga kirishdi. Kitob qalin edi, birinchi betida kimningdir dafn marosimi tasvirlangan va boz ustiga qahramonlarning ismlari shunaqa gʻalatiki, ovoz chiqarib aytsang tiling qoqilib ketadi. «Agar bir kun kelib men kitob yozadigan boʻlsam, — Oʻyladi boʻzbola, — kitobimning har bir betida yangi qahramon boʻladi, kitobxonlar kimning ismi qanaqaligini eslab ovora boʻlib oʻtirmaydi».
U endi kitobni ochib, marhumni qorga qanday koʻmishgani tasvirini berilib oʻqiyotganida (tepadan quyosh ayovsiz kuydirib turganiga qaramay, Santyagoning eti junjikdi), bir qariya kelib, uning yoniga choʻkdi va uni gapga tortdi.
— Ular nima qilishayapti oʻzi? — maydondagi odamlarni koʻrsatib, soʻradi u.
— Ishlashayapti, — roʻyxush bermay javob qildi boʻzbola, goʻyo oʻzini berilib kitob oʻqiyotganday koʻrsatib.
Aslida esa u muvutchining qizining koʻz oʻngida toʻrtta qoʻyning junini qanday qirqishini oʻylardi. Chunki qiz uning nimaga qodirligini koʻradi. Santyago bu manzarani tez-tez koʻz oldiga keltirar va har gal xayolida qiziqib qarab turgan qizga qoʻyni dumidan boshlab boshi tomonga qirqib borish kerakligini tushintirardi. U yana bir qancha gʻaroyib voqealarni ham xotirasida jamlab, qoʻylarni qirqayotib, ularni qizga aytib berishga chogʻlanardi. Bu voqea-larni kitoblardan oʻqib olgan edi, biroq bularni oʻz boshidan kechirganday qilib aytib bermoqchi edi. Qiz hech qachon buning tagiga yetolmaydi: chunki u oʻqishni bilmaydi-da.
Qariya juda qaysar chiqib qoldi. Chanqab ketganini aytib, bir qultum vino soʻradi. Santyago koʻzani uzatib, shu