Tasodifiy hikoya: Xatomi Bu Yo Adashish(1-qism
Tor Kuchadan Kelayotgan Shaxlo Juda G'amgin Kuzlarida Yosh U Yana Usha Ishiga Qaytgan Edi Juda Hunuk...davomi

befoyda — bu oʻz taqdiringdan qochib qutila olmasligingga oʻxshaydi. «Axir, men qariyaga faqat oʻzim qaror qabul qilaman, deb va’da berganman-ku», — dedi u ichida.

Biroq toshlar unga qariyaning hali ham u bilan birga ekanidan ishora berdi va bu boʻzbolada ishonch uygʻotdi. U yana boʻm-boʻsh maydonga koʻz yugurtirdi, biroq endi uning nigohi oldingiday umidsiz emas edi. U yot bir dunyoga kelib qolmagan, shunchaki yangi bir joyda edi.

Axir, unga ayni shu — yangi joylarni koʻrish yoqardi-da. Agar ehromlargacha yetib borish nasib etmasa-da, achinmaydi, chunki u har qanday choʻpondan ham koʻproq narsalarni koʻrdi, bildi.

«Ular bilsaydi, — Oʻyladi boʻzbola, — atigi ikki soatli yoʻl narisida hammasi mutlaqo boshqacha ekanini».

Yangi dunyo hozir uning koʻz oʻngida oʻlik maydonga aylanib yotardi, biroq haligina bu joyda hayotning qaynab-toshganini koʻrishga u ulgurdi va endi buni hech qachon unutmaydi. U oʻzi koʻrgan qilichni ham esladi: ha, ikki daqiqali tomosha uchun koʻp pulidan ajrab qolishiga toʻgʻri keldi, biroq bunday narsani u avval hech qachon koʻrmagandi-da. Tuyqusdan Santyago dunyoga nafaqat tovlamachi va yaramas kimsaning qurboni boʻlgan odam koʻzi bilan, balki jasur xazina qidiruvchi va sarguzashtlar ishqibozining nigohi bilan ham qaray olishini anglab qoldi.
— Men — jasur xazina qidiruvchi va sarguzashtlar ishqiboziman, — mingʻirladi u uyquga ketarkan.

Kimdir biqinidan turtganidan u uygʻonib ketdi. Santyago qoq oʻrtasida tunagan bozor maydoni tong otishi bilan tagʻin jonlana boshlagan edi.

Odatiga koʻra, qoʻylarni koʻrmoqchi boʻlib alanglarkan Santyagoning uyqusi butkul ochildi va oʻzining yangi bir olamda ekani yodiga tushdi, esladi, biroq bundan koʻngli choʻkmadi, aksincha, u baxtiyor edi. Endi qorin gʻamida tentirab yurmaydi — toʻgʻri xazinaga yoʻl oladi! Garchi choʻntagida bir miri boʻlmasayam, ertangi kuniga ishonchi bor, koʻngli toʻq. Kecha oqshom u sarguzashtlar ishqibozining taqdirini havas qildi, bunday qismatni oʻziga tanladi: endi u bir paytlar kitoblarda oʻqigan qahramonlardan biriga aylanadi.

Boʻzbola shoshilmasdan qadam tashlab, bozor maydonining chetidan yurdi. Savdogarlar chodirlarini ocha boshlashgandi, u shirinliklar sotadigan bir savdogarga peshtaxtaga narsalarini terishga koʻmaklashdi.

Savdogar xursand boʻlib kuldi; u oʻz hayotidan mamnun, nima uchun yashayotganini bilar va yangi ish kunini xush kayfiyat bilan qarshilashga hozirlanayotgan edi. Uning kulgisi boʻzbolaga qariyani — sehrli podshoh Malkisidqni eslatdi.

«Bu savdogar dunyo kezish yoki movutchining qiziga uylanish uchun shirinlik pishirmaydi. Bu shunchaki uning koʻnglidagi mashgʻuloti, shu ish unga yoqadi», — deb oʻyladi boʻzbola va bir qarashda har qanday odamning oʻz taqdiri Yoʻliga qanchalik uzoq yoki yaqinligini qariyadan yomonroq bilmasligini payqadi.

«Bu juda oddiy, nahotki men avval buni tushunmaganman?»

Chodirni tortib bogʻlashgandan soʻng qandolatchi unga yogʻda pishgan birinchi somsani uzatdi. Santyago uni bahuzur yedi va tashakkur bildirib, chodirdan jildi. Ketayotib tuyqusdan chodirni qurishayotganda qandolatchining arabcha gapirgani va oʻzining ispancha javob qilgani yodiga tushdi, biroq ular baribir bir-birlarini tushunishibdi-da.

«Demak, soʻzlarga tobe boʻlib qolmagan til ham bor ekan, — Oʻyladi u. — Men shu tilda qoʻylar bilan gaplashardim, mana, endi odam bilan gaplashishga urinib koʻrdim».

«Hammasi bir butun, yaxlit», degan edi Qariya.

Santyago belgilarni koʻzdan qochirmaslik uchun Tanjerning tor koʻchalaridan shoshilmay yurishga qaror qildi. Bu sabr-qanoatni talab etadi, biroq sabr-qanoat shunday ezgu ne’matki, har qanday choʻpon dastlab ana shu saboqni oladi.

«Hammasi bir butun, yaxlit», — Malkisidqning soʻzlari tagʻin yodiga tushdi.

Billur buyumlar sotuvchi savdogar yangi kunning boshlanishini kuzata turib, ertalabdanoq koʻnglini choʻktiradigan odatdagi gʻam-tashvishdan ogʻrindi. U tik tushgan tor koʻchadagi xaridorlar onda-sonda bosh suqadigan doʻkonida, qariyb oʻttiz yildan beri, tirikchilik qiladi. Hayotida biror-bir oʻzgarish qilishga endi kech; billur idishlarni sotishdan boʻlak yumush qoʻlidan kelmaydi. Bir paytlar uning doʻkoni gavjum boʻlardi, arab savdogarlari, ingliz va frantsuz geologlari, olmon askarlari — puldor odamlar koʻp kelishardi. Oʻshanda billur savdosi foydaning koni edi va u boyib ketishiga, yoshi qaytganda malohatli ayollar koʻnglini charogʻon etishga umidlanardi.

Biroq zamon evrildi, bu bilan baqamti shahar ham oʻzgarishlarga yuz burdi. Tanjerning shundoq biqinidagi Seut tez qad rostladi va savdoning avj nuqtasi oʻsha tarafga koʻchdi. Yon-atrofidagi savdogar-qoʻshnilar har qaysi har yoqqa ravona boʻlishdi, bu tor koʻchada sanoqligina doʻkonchalar qoldi va deyarli hech kim ularga bosh suqaydi, bu joyga qadam bosmaydi.

Biroq har nima boʻlganda ham, billur idish sotuvchi bu savdogarning endi boʻlari boʻlib, boʻyogʻi singgan edi. Oʻttiz yil u billur olib sotish bilan mash-gʻul boʻldi, endi yoshi bir joyga borganda hayotini oʻzgartirishga kech.

Choshgohgacha savdogar unda-bunda oʻtganlarni kuzatib oʻtirdi. Koʻp yillar shu zaylda oʻtirganidan bu tang koʻchadan kimning qay mahalda oʻtishi unga yod boʻlib ketgan. Biroq tushlikka bir necha daqiqa qolganda doʻkonining peshtaxtasi ortida bir navqiron muhojir paydo boʻldi. U binoyiday kiyingan edi, biroq savdogar sinchkov nigohi bilan uning puli yoʻqligini payqadi. Shunday boʻlsa-da, u chiqib ketgunicha tushlikka shoshilmay turishni ma’qul bildi.

Eshikdagi e’lon bu doʻkonda xorijiy tillarda ham gapirilishini daraklardi. Santyagoning koʻzi peshtaxta ortida koʻringan xoʻjayinga tushdi.
— Xohlasangiz, men mana bu idishlaringizni yuvib beraman, — dedi boʻzbola. — Bu ahvolda ularni hech kim sotib olmaydi.

Xoʻjayin javob qilmadi.
— Evaziga menga biror yegulik berasiz.

Xoʻjayin miq etmay unga qarab turardi. Santyago bir qarorga kelishi zarurligini tushundi. Toʻrvasida kamzuli bor edi — sahroda keragi boʻlmaydi. U kamzulni toʻrvadan olib, idishlarni artishga kirishdi. Yarim soat ichida peshtaxtadagi idishlar yaraqladi va shu payt ikki kishi kirib, billur idishlardan xarid qildi.

Ishni tugatib, Santyago xoʻjayindan ovqat soʻradi.
— Yurchi men bilan, — dedi unga javoban xoʻjayin.

Eshikka «Tushlik payti» deb yozilgan lavhachani ilib, u Santyagoni tor koʻchaning baland joyidagi yemakxonaga olib bordi. Ular bu yerdagi yagona stol-ga kelib oʻtirishdi.

Billur sotuvchi kuldi:
— Idishlarni tozalashingga hojat yoʻq edi. Qur'onda och odamning qornini toʻydirish buyurilgan.
— Nega siz meni toʻxtatmadingiz?
— Chunki idishlar kir edi. Qolaversa, ikkalamiz ham miyamizni keraksiz lash-lushlardan tozalashimiz zarur-ku.

Ovqatlanib boʻlishgach, savdogar dedi:
— Sen mening doʻkonimda ishlasang deyman. Bugun, sen idishlarni artib tozalayotganingda ikkita xaridor keldi —bu xayrli alomat.

«Odamlardan belgi-alomatlar haqida tez-tez eshitasan, — Oʻyladi choʻpon bola, — biroq ular oʻzlari aytishayotgan gaplarining fahmiga borishmaydi. Oʻzim-chi, oʻzim