Tasodifiy hikoya: Drachit qiliw zararmi?
Drachit qiliw zararmi?...davomi

oʻylab, indamagan, hech iarsa boʻlmaydi, deb xisoblagan va podadan oldin chang chiqarmaganidan quvonib qoʻygan.

Vikariolar shum niyatlarini sut doʻkoniga kirgan oʻn ikki kishiga aytishgan, ana shu kishilar soat oltigacha bu shumxabarni butun shaxarga yoyishgan. Roʻparadagi uyda turib Nasarlarning bu qasddan bexabarligini Klotil'de Armenta kallasiga sigʻdirolmasdi. Uningcha, Sant'yago Nasar uyda emas, zotan, yotogʻining chirogʻi xam oʻchiq edi; ayol kimni koʻrsa, Sant'yago Nasarni uchratsang, shu gaplardan ogoh et, derdi; u hatto sutga kelgai rohiba xizmatchi orqali padar Amadorga ham xabar yetkazgan. Soat toʻrtda u Plasida Lineroning oshxonasida chiroq yonganini koʻrgan va darhol har kuni ertalab bir hoʻplam sut tilanib keladigan gadoy xotinni, bor gapni aytgin, deb oqsoch Viktoriya Gusman oldiga yuborgan. Yepiskop tushgan kema boʻkirib ovoz bergan iaytda dsyarli barcha odam uygʻonib boʻlgan, butun shahar ahli unga peshvoz chiqishga oshiqmokda edi; bizlar — umuman, egizak Vikariolar Sant'yago Nasarni oʻldirmoq piyatida ioylashayotganidan bexabarlar barmoq bilan sanarli edik; bu paytda suiqasd va uning sababi xaqidagi shov-shuv shaharni tumanday koplagandi.

Aka-ukalar qoʻllarida roʻznomaga oʻrogʻliq iichoqlarni tutgancha yana doʻkon yoniga qaytishganida Klotil'de Armenta hali sutni sotib ulgurmagandi. Bitta pichoqning uzunligi oʻn ikkiyu eni uch pul'tada, tigʻi qalin, zanglagan edi, uni eski temir arrapichokdan Pedro Vikarioning oʻzi, urushdai soʻng nemis pichoqlari savdoga kirmasidan sal avval yasagandi. Ikkinchi pichoq kaltaroq, lekin narigisidan enliroq, oʻrokday egri edi. Tergovchi sud hujjatida pichoqni soʻz bilan ifodalay olmagani boisidan rasmini chizib qoʻyaqolgan, suvrat ostiga yozgan xatida uning kichkinagina turkiy yatagʻanga oʻxshashligini ta’kidlagan. Xuddi mana shu qoʻpol, hayvon soʻyadigan pichoqlar bilan qosidlar Sant'yago Nasarni qiynab oʻldirishgan.

Faustino Santos ogʻaynilarining xatti-harakatini idrok etolmay qolgan. «Ular yana pichoq charxlagani qaytib kelishdi, — dedi u menga. — Kela solib, Sant'yago Nasarning ichak-chavagʻini agʻdarib tashlaymiz, deya, ataylab hamma eshitishi uchun baqirib-chaqira boshlashdi. Men bu ogʻzipolvonlar shunchaki valdirashyapti-da, deya koʻnglimdan kechirib pichoqlariga ham nazar solmadim, oldingisi deb oʻylagandim-da». Sallohlar tagʻin doʻkon roʻparasida koʻrinishlari bilanoq, Klotil'de Armenta ularning avvalgi vajohatlari yoʻqligini tuygan.

Haqiqatan ham, ikkovi oʻrtasida ixtilof tugʻilgandi. Gap shundaki, zohiran ular biri-biriga naqadar oʻxshamasin, botinan ayricha edi, ogʻir, mushkul fursatda ana shu ruhiy, xulqiy tafovut oʻzini oshkor etardi. Pablo Vikario ukasidan olti daqiqalik katta edi, oʻsmirligidayoq tahayyulining kuchliligi va dadilligi bilan undan ajralib turardi, Pedro Vikario esa, bilishimcha, bolaligidan ta’sirchan, farmonbardorlikni xush koʻradigan bola edi. Yoshlari 20 ga yetgach, ikkoviyam harbiyga chaqirildi, biroq Pablo Vikarioga ozodlik tegib, oilaga bosh boʻlib qoldi. Pedro Vikario jamoat tartibini saqlovchilar safida oʻn bir oy xizmat qildi. Muttasil oʻlim dahshati bilan toblangan harbiyat ruhi uning qalbidagi amrfarmolik maylini yanada mustahkamladi, akasiga bogʻliq ba’zi ishlarniyam oʻzi hal etishga oʻrgandi. U uyiga «yuqumli serjantlik rutbasi» — bavosil kasalini orttirib qaytdi, harbiydalik chogʻida doktor Dionisio Iguaran tavsiyasiga koʻra qilinadigan margimushli ukollargayam, ingliz tuzi qorishtirib tayyorlanadigan xuqnagayam, xullas, qoʻshinda rasm boʻlgan davolashning barcha usullariga tosh bardosh ila qarshi turdi. Bavosilini turmaga tushgandagina davolashdi. Biz, Pabloning ogʻaynilari, ukasi harbiy xizmat nonini yeb, anchagina buyruqchi boʻlib qaytgach, kutilmaganda uning fe’l-atvori oʻzgarganini, ukasi chizgan chiziqdan chiqmaydigan dardisarga aylanib, ayniganini sezgandik, buyam yetmaganday, Pedro Vikarioning yana bir qiligʻi ortiqcha boʻldi: u kim koʻringanga koʻylagini koʻtarib, chap biqinidagi pulemyot oʻqidan qolgan chandiqni namoyish etardi. Pedro oʻz bavosilini harbiy nishonday e’zozlab roʻkach qilishi yetmaganiday, pandavaqi Pablo ham uni moʻ’tabar insonning ulugʻlik belgisi deb bilar va bu borada soʻz ketsa albatta hayajonlanar edi.

Pedro Vikarioning aytishicha, Sant'yago Nasarni oʻldirishga dastlab u ahd qilgan, akasi unga ergashgan, xolos. Polkovnik pichoqlarni tortib olgach, Pedro burchimni bajardim deb hisoblagan, ana shunda Pablo Vikario tashabbusni oʻz qoʻliga olib, yoʻq, bu bilan ish tugamaydi, uni oʻldiramiz, deb oyoq tirab turavergan. Birodarlar tergovchiga alohida-alohida yozib bergan tilxatlarida bu xususda ogʻiz ochishmagan. Ammo menga Pablo Vikario bir necha daf’a ta’kidlaganidek, ukasini ishni oxiriga yetkazishga koʻndirgunicha esi ketgan. Ehti-mol, oʻshanda ukasi bir muddat boʻshanglik qilgandir, kim biladi deysiz; Pablo Vikario yakka oʻzi bostirmadan boshqa pichoqlarni olgani ketganida, ukasi bovl etmoq niyatida tamarhindiy daraxtlari panasida ivirsib yurardi. Men Pedro Vikario bilan bir marta suhbatlashdim xolos, ana oʻshanda u: «Akamning boshida bu gavdo yoʻq, bilmaydi. Yozilish — men uchun shisha sinigʻini peshob qilishdan ham battar azob», dedi. Pablo Vikario pichoqni topib qaytganida, ukasi hamon daraxtga tirmashganicha kuchanib oʻtirardi. «Bechora ogʻriqdan sovuq terga botib ketgandi, — dedi menga Pablo Vikario. — U inkillay-inqillay hozir birovni oʻldiradigan chogʻi yoʻqligini, bir oʻzim boraverishim kerakligini aytdi». Soʻng Pedro Vikario toʻy dasturxoniga tayyorlanganu xanuz yigʻilmagan xontaxtalardan biriga choʻkkan, shimini tizzasiga tushirgan. «Yarim soatcha matoxini doka bilan oʻradi», dedi menga Pablo Vikario. Aslida esa, ukasi uni oʻn daqiqacha kuttirgan, xolos, biroq bu fursat mobaynida nechogʻli iztirob chekkani yolgʻiz Pedro Vikariogagina ayon. Pablo Vikario unga qarab turib, tong otguncha vaqtni choʻzmoqchi, bu bavosil, deb oʻylab, ranjigan. U ukasining qoʻliga zoʻrlab pichoq tutqazgan-da, uni singlisining toptalgan nomusi tiklanadigan intiqom yoʻliga sudragan.
— Boshqa yoʻl yoʻq, — degan u. — Biz uni soʻyib, saranjomlab boʻldik, deb oʻylayver endi.

Itlar tinimsiz hurayotgan bir paytda ikkovlon pichoqlarini hech narsaga oʻramasdan, choʻchqaxonadan tashqariga chiqishgan. Tong yorisha boshlagan. Pablo Vikario menga: «Yomgʻir yogʻmayotgandi», dedi. Pedro esa: «Aksincha, havo tund edi, dengizdan shamol esar, yulduzlarni barmoq bilan sanasa boʻlardi», dedi. Bu paytda shov-shuv butun shaharga tarqalgandi, Ortensia Baute koʻcha eshigini ochayotganda sallohlar ayni uning uyi yonidan oʻtishayotgan ekan, ularni koʻriboq, xotinning kapalagi uchib ketgan va Sant'yago Nasarning arvohini xotirlab, birinchi boʻlib duo oʻqigan. «Men uni oʻldirishibdi, deb oʻylagandim, — dedi u menga. — Shuning uchun ham koʻchadagi chiroq shu’lasida qoʻllaridagi pichokdan yaltillab qon tomayotganday koʻrindi koʻzimga». Bu tashlandiq mahalladagi yakkam-dukkam uylardan biri Pablo Vikarioning qalligʻi Prudensia Kotes xonadoni edi. Birodarlar har safar