Tasodifiy hikoya: urtogim opchasi ozixoxladi 2
u ayanga aytaymi uylantiradi didi oqiwda yurarsan bordir sevganing dib suradi bor disam ana b.di aya...davomi

kelolmay, ammo bu baxtsizliklarning sababu oqibatlarini anglashga uri-nib, Guaxira qishloqlarida qomuslar, tibga oid kitoblar sotib yurgan kezlarim, ittifoqo hindular yashaydigan bir maskanga yoʻlim tushdi. Singillarim tavsiflashgan xuddi oʻsha dengiz boʻyidagi uyni koʻrdim: jazirama payti edi, chokmashinada nenidir tikib oʻtirar-di — uning azadorlik libosi, yuzidagi temir bandli koʻzoynagi, sochlarini qoplagan oq, sargʻish tolalar, bosh ustidagi osigʻliq qafasda tinimsiz sayrayotgan sariq sa’va — barchasi koʻz oldimda uni boshqacha bir siymo tarzida gavdalantirdi. Uning deraza koʻzlari ortida shu alpozda oʻtirganini koʻrib, nahotki, shu oʻsha Anxela Vikario, deya xayron boʻldim, u tasavvurimda mutlaqo oʻzgacha edi, bechorani shu qadar notavonu abgor holatda uchratib, koʻnglim buzildi, charxi oʻyinkor bir inson umrini shunchalik bema’ni afsonaga aylantirib, oxiri xoru xaqir etganidan ich-ichimdan ezilib ketdim. Ha, bu xotin xuddi oʻsha Anxela Vikario edi, oradan 23 yil oʻtgandi.

U meni odatdagiday uzoq qarindoshiday kutib oldi, savollarimga oʻylab, jiddiy javob berdi. U kechgan yillar mobaynida salobat va aqlu idrok kasb etgandi, qarab turib, oʻsha Anxela Vikario shumi, deya tagʻin hayratlandim. Oʻz xayoti xususida biram oqilona xulosalar chiqaribdiki, buni eshitib, unga qoyil qoldim. Bir oz vakt oʻtgach, u menga avvalgiday qarimsiq emas, balki aksincha, xuddi xotirotim koʻzgusidagi kabi yosh, jozibador bir juvon singari koʻrina boshladi; yigirma yoshidagi — muxabbatsiz turmush qursang, oʻlmaysan, deya zoʻrlab erga berilgan davridagi maxzun holatlaridan asar ham qolmagan edi. Uning onasi, bir oyogʻi toʻrda, bir oyogʻi goʻrda boʻlgan bir kampir meni narigi dunyodan kelgan arvohday kutib oldi, oʻtmishni eslashni istamadi, bu asarni yozishda men uning onam bilan soʻzlashgandagi ba’zi uzuq-yuluq gaplariga, asosan yodimda qolgan esdaliklarga tayandim. Kampir koʻzi tirikligidayoq shumoyoq qiziniig oʻlimini ollodan yolvorib tilagan, ammo munojotini falakning kar qulogʻi hech tinglamagan, qizi esa, oʻsha manfur voqealarni eshitgan qulokqa uyalmasdan, oqizmay-tomizmay aytib, bemalol yashab yuravergan. Biroq eng muhim sir sirligicha qolgan — u fojianing asl sababchisi kim, ya’ni, uni kim, qachon, qayerda yoʻldan urgani xususida lom-mim demagan. Sant'yago Nasarningg oʻsha zoniy ekaniga esa hech kim ishonmasdi.

Zotan, Sant'yago Nasar bilan Anxela Vikario ikki olam edi. Ikkovining birga yurgani yoki xilvatda birga turganini hech zot koʻrmagan. Sant'yago Nasar juda nazari baland yigitlardan edi, tabiiyki, unga qiyo ham boqmagan. Bir gal shu qiz haqida gap ketganda, aniq esimda, u: «Sening anavi qarindoshing qip-qizil tentak», degan edi. Sant'yago Nasar qizlar borasida dovi yurishgan yigit sanalardi, qurdoshlari uni makiyonlarni qiyratadigan qirgʻiy deyishardi. Otasiga oʻxshab u ham togʻma-togʻ yolgʻiz kezib yurar, biror daraxt shoxida osilib, pishib turgan mevani — shu deparada biror koʻzga ilinarli qizni koʻrdi deguncha oʻylab-netib oʻtirmay, hech kimga bilintirmay shartta uzardi-ketardi; ammo shaharliklarga uning atigi ikkita jazmani borligi ayon edi, xolos: Flora Migel' bilan don olishib yurishi eski gap edi; oʻn toʻrt oydirki, Mariya Alexandrina Servantesning domiga tushib, yana ishqu junun koʻchasiga kirganiyam xaloyiqqa ma’lum edi. Koʻpchilikning oʻylashicha, aslida Anxela Vikario boshqa birovni sevgan va oʻsha noma’lum bilan ayshini surib yurgan, nozik payt kelib qolganda esa, dabdurustdan Sant'yago Nasarning ismini tilga olgan, akalarim unga qoʻl koʻtarolmaydi, deya xayolidan kechirgan va suvdan quruk chiqmoqchi boʻlgan. Ikkinchi daf’a uni yoʻqlab borganimda, men ham xuddi shu fikrni ta’kidlab, dalilu asoslarni taxlab tashladim, xotinning oʻz tilidan haqikatni eshitmoqni istadim, biroq u bir zumga nigoxini chokdagg koʻtarib, menga tikdi-da:
— Koʻpam kavlashtiraverma, qarindosh, — dedi. — Oʻsha edi.

Soʻng u menga qolgan hamma gapni, jumladan, nikohning ilk kechasida nimalar boʻlganigacha aytib berdi. Shum dugonalarining unga: eringni rosa ichirib gʻisht qilib qoʻygin yoki oʻzingni uyatchanlikka solib chiroqni oʻchirishga majbur etgin, eng muhimi, badaningni achchiqtosh bilan yuv, ertasiga ertalab choyshabingni hovliga opchiqib yoyishganda, qip-qizil boʻlib koʻrinadi, qizligingni ana shu belgilaydi, deya oʻrgatishganigacha yashirmay aytdi. Ammo Anxelaning maslahatgoʻylari ikki narsani hisobga olishmagandi: Bayyardo San Roman ichkilik bobida pishib ketgandi, uncha-muncha mayni koʻrdim demasdi; zohiran soddayu goʻl koʻrinsa-da, xurofot ta’siridanmi botinan toza, begunoh, yosh boladay pokruh edi. «Dugonalarim oʻrgatgan narsalarning birortasiniyam qilmadim, — dedi menga Anxela Vikario. — Bu haqda oʻylaganim sari bunchalik tubanlikqa bormaslik lozimligini, bu ish gʻirt choʻchqalik ekanligini angladim, axir u bechorada nima gunoh, - badbaxtning boshiga shundogʻam balo togʻi agʻdarilgani, menday qizga uylanish savdosi tushganining oʻzi katta fojea-ku, deb oʻyladim». Qisqasi, u hech qanaqa qiliq koʻrsatmay, ixtiyorini eriga topshirgan, u chirogʻi yoniq yotoqxonada uning kiyimlarini bir-bir yechgan, allaqachon hayoyu iffat pardasi koʻtarilgan Anxela zarracha qoʻrqmagan, zotan, gʻisht qolipdan koʻchgan, qoʻrqishga hojat qolmagan edi. «Hammasi oddiygina, osongina boʻlib oʻtdi-ketdi, — dedi u menga, — toʻgʻrisi, oʻlimimgayam rozi edim».

U ich-etini yeyayotgan alamni berkitish niyatida boshidan kechgan azobu baxtsizliklarni tortinmasdan, batafsil bayon qildi. Bayyardo San Roman uni onasinikiga olib kelib tashlab ketgach, oʻsha soniyadan e’tiboran u juvonning dil uyiga kirib mangulik makon qurgan, — bu gaplarni Anxela Vikarioni oʻz ogʻzidan eshitib, hayron qoldim, bunday boʻlishi xayolimgayam kelmagandi. Oʻshanda juvonning yuragiga ajal oʻqi sanchilganday boʻlgan. «Onam meni oʻyib-chimdilab ura boshlaganda, birdan uni oʻyladim», dedi u menga. Onasi oʻzini bechora yigitni badbaxt qilgani uchun kaltaklayotganiga aqli yetgach, ogʻriqni his etmay qoʻygan. Oshxonadagi divanda oʻpkasini bosolmay xiqillab yotarkan, yana Bayyardo San Roman toʻgʻrisida oʻylagan va oʻz-oʻzidan hay-ratga tushgan. «Men oʻshanda badanim ogʻriyotganidan yoki boʻlib oʻtgan sharmandalikdan yigʻlamayotgandim, — dedi u menga. — Anavi bechorani oʻylab yigʻlayotgandim». Onasi uning yuziga arnika tomizgʻi dorisidan surayotganda ham juvon uni oʻylab sitam chekayotgan edi, keyin koʻcha tarafdan odamlarning baqiriq-chaqirigʻi, jomning haybatli jarangi eshitildi, shu payt onasi oshxonaga kirdi va unga, endi boʻlar ish boʻldi, uxlab, sal oʻzingga kelib ol, dedi.

U uzoq vaqt, garchi zarracha umid boʻlmasayam, Bayyardo San Romanni xotirlab, uni koʻrishni orzu qilib yurdi. Bir kuni onasining koʻzi ogʻrib, uni Rioachidagi kasalxonaga olib borishdi, yoʻlda «Bandar mehmonxonasi»ga kirishdi, mehmonxona xoʻjayini ularga tanish edi. Pura Vikario bir stakan suv soʻradi. U qizga orqasini oʻgirib suv icharkan, hashamatli xona devoridagi sanoqsiz toshoynalarga qarab turgan Anxela Vikario kutilmaganda necha yillarki xayol