Библиотека | Boshqalar | Asira yakuniy qism (kamolov)
Ayam meni bag‘riga qattiqroq tortdi.
-Xudoyim, boringga shukur. Men mushtiparning nolasini tinglabsan. Iloyo, tergovchi bolamning umri uzoq bo‘lsin. Militsiyaga pahmat. Baraka topishsin, - deb onam oshxonaga o‘tdilar.
-Bir piyola issiq choy ich, hozir olib kelaman.
-Men sizning beva bo‘lishingizga, bolalaringiz yetim qolishiga sababchi bo‘ldim. Lekin men bunday bo‘lishini istamagandim, -dedim.
-Do‘xtir buvang har oqshom tushimga kirib, seni so‘raydilar. Xolida keldimi, deydilar. Sen uchun o‘lib ketdilar. Sen ham o‘lsang, shunchaki o‘lib ketganga o‘xshardilar. Men sani o‘g‘irlanganingni bilguncha ko‘p qarg‘adim. Tergovchi tushuntirgandan keyin erim shu qiz uchun jonini beribdimi, tirik qolsin, deb duo qildim. Taqdir ekan-da. Do‘xtir buvangni orqalaridan shuncha bola qoldi. Iz qoldi. San hali juda yosh eding. Uni o‘ldirganlar jazosini olishsa, yuragim ozroq taskin topardi. Kallam qursin, uyga kiringlar.
Biz uyga kirdik. Ayam "Fotiha” surasini pichirlab o‘qidilar. Keyin ayol mendan o‘sha tungi voqeani so‘radi. Bir boshidan aytib berdim. Besh-o‘n daqiqa ichida 10 kunda bo‘lgan hodisani aytishga to‘g‘ri keldi. Jinoyatchilar qo‘lga olinganini aytganimdan so‘ng do‘xtirning ayoli hovuridan tushdi. Piyoladagi choyni bir ho‘pladim. Uyam tomog‘imga tiqildi. Do‘xtirning uyidan tezroq chiqib ketishni juda istardim. Ayamga qarab imo qildim. Ayam:
-Aytganday, Xolida hali tergovchiga uchrashishi kerak, bizga ruxsat bering, -dedilar.
-Yo‘qlab kelganlaring uchun rahmat. Kelib turinglar, -deb kuzatib qo‘ydilar.
-Bechora hokisor ayol. Haliyam "shantaj”ga uchramadik. Og‘ir-vazmin. O‘ylab gapiradi, -dedilar ayam ko‘chaga chiqqanimizdan keyin.
-Men goho shu ayolni ko‘rishdan qo‘rqib o‘lib ketishimga ham rozi bo‘lardim. Yuzma-yuz bo‘ldim. Yaxshi bo‘ldi, -dedim.
Ayam bilan uyga borsak, akam dasturxon yozib, nonushta tayyorlab qo‘ygan ekanlar. Hammamiz bir dasturxon boshida o‘tirdik. Akam ayamga "siz piyoda yurib charchadingiz, Xolida bilan men "boraman” dedilar. Biz shahar prokuraturasiga yetib borganimizda tergovchi xonasida yo‘q ekan.
-Kutib turinglar, -dedi navbatchi militsioner. O‘n daqiqalardan keyin Sa’dullayev kirib keldi.
-Yaxshi dam oldingmi? O‘z uying - o‘lan to‘shagingda, ranging kirib qolibdi. Hozir maktabingga borib, direktoring bilan gaplashib kelayapman. Taqdimnoma kiritdim. Sinfdoshlaring seni rosa sog‘inishibdi. Bugun chuvillashib uyingga kelib qolsa, ajabmas.
Men shu kuni yozma ravishda bo‘lib o‘tgan voqealarni batafsil yozdim. Shundan so‘ng tergovchi menga qarab:
-Seni xaloskoring kim, bilasanmi? -dedi.
-Baxtiyordan boshqa hech kim menga do‘stlik qilmasdi. Yana bilmadim.
-Anjelika.
Tergovchining bu gapiga hayron qoldim. Nahotki, Anjelika. Unga qancha yalinib-yolvorganlarim zoye ketgandi-ku. Tergovchi voqea tafsilotlarini aytib berdi. Anjelika "mol”ga ketgan kun Tojikistonga emas, Surxondaryoga borgan ekan. U yerdagi nashafurush ancha arzon "mol” berishga ko‘nibdi. Yigirma uchta sellofan xaltachadagi geroinni ikki qiz va Anjelika oshqozoniga yutib, qaytishibdi. Poyezd Qarshiga yetar-yetmas ularni sog‘ligi yomonlashibdi. Vokzalda uni va qizlarni tushirib shifoxonaga yotqizishibdi. Shunda Anjelika "Iltimos, hayotimni saqlab qolinglar. Ko‘p sir bilaman”, deb yalinibdi. Sa’dullayev degan tergovchi olib borayotgan ishga oydinlik kiritishi mumkinligini bildirib, uni tezrok, chaqirishlarini so‘rabdi. Tergovchi yetib borguncha do‘xtirlar yetti dona sellofan xaltasini uning oshqozonidan olishibdi. Yana besh dona bor, hayotimni saqlab qolinglar, -debdi Anjelika jovdirab, yig‘larkan. Yana ikki donasini bazur topishibdi. Qolgani oshqozonda yorilib ketgan ekan. O‘lim bilan olishayotgan ayol tergovchiga:
"Men bor yo‘g‘i 17 yil yashabman. Mansabdorning qizi edim. Dadamning dushmanlari mening hayotimni badnom qildi. Dadam nomusga chiday olmay o‘ldi.
Uydan qochib chiqib ketib, bugun shu operatsiya stolida to‘xtabman. Jinoyat, g‘arlik, ifloslik orasida umrim o‘tdi. Hatto qotillikka ham qo‘l urdim. Shunga yarasha bu kun jazoimni olyapman. Ertaga siz izlayotgan Xolidani "Zargar”ning huzuriga olib borishadi. Uni tezroq qutqarmasalaring yana bitta Anjelika ko‘payadi, -debdi. Shundan so‘ng u o‘zini, Rashidni va "Zargarning uyini tasvirlab beribdi. Danil va Mishaning kirdikorlari ham ko‘pligini aytibdi. Anjelikaning ovozini tergovchi magnit lentasiga yozib olgan ekan. Ertalabga yaqin Anjelika jon beribdi. Qizlarning ham oshqozonini tozalashibdi. Ularning ahvoli yaxshiroqmish. Anjelikaning murdasini olib ketishga ham hech kim kelmabdi. Bu yangilikni "hazm” qilishim ancha qiyin bo‘ldi. Qiziq, shuncha odamning boshiga yetgan, gul qizlarning xazon bo‘lishini tomosha qilib huzurlangan yovuz ayol nega menga yordam berdi? O‘lim yoqasida qolganlar ko‘pincha rost so‘zlashadi, hayotini tahlil qilib, savobu gunohni o‘zicha o‘lchab ko‘radi, deganlari rost ekan-da. Demak, Anjelika - mening xaloskorim. Rostdan ham agar u "Zargar”ning qarorgohi qayerdaligini aytmasa, hech kim topolmas edi. Anjelika o‘lgan bo‘lsa, anchagina qizlar boshpanasiz qolibdi-da. Narko qiroli ham, qirolichasi ham tanazzulga yuz tutibdi.
Tergovchining oldidan qaytar ekanman, tuni bilan yoqqan yomg‘irdan shahar havosi musaffolashganini his qildim. Akam bilan beton yo‘lakdan xazonlarni bosib uyga qaytdik. Xullas, mening o‘n kunlik sarguzashtim yakun topdi. Men ko‘ngilsiz holat do‘xtirning xotini bilan to‘qnashish, deb xato o‘ylagan ekanman. Hammasi maktabga borishim bilan boshlandi.
Maktab xotin-qizlar qo‘mitasining raisiga duch keldim.
-Mening xonamga kir, -dedi u.
Xonasiga kirib bir chekkadagi stulga o‘tirdim.
-Har safar majlis qilganimda sanlarga, sayoq yurmalaring, kechasi uydan chiqmalaring, deb umrim o‘tardi. Ana endi butun shaharga ovoza bo‘ldik. Nimaymish, falonchining qizi qochib ketipdiymish. Nimaymish, falonchi maktabning o‘quvchisi jinoyatchilar bilan hamtovoqmish. Odam o‘ldirganmish, degan gaplardan bosh ko‘tarolmay qoldik. O‘sha kuni yigitlar bilan uchrashuvga chiqqan ekansan. Nomusga chidolmay otang o‘ldi, noinsof.
-Zulfiya Sobirovna, sizga noto‘g‘ri ma’lumot yetkazishibdi. Tergovchi kelib, direktorga voqeani tushuntirib bergan. Mening gunohim yo‘q.
-Sayil o‘tgandan keyin bu bahonalar tosh bosmaydi. G‘isht qolipdan ko‘chgan. Qizlar majlisida sani muhokama qilgandik. Endigisiga o‘zing ham ishtirok etasan. Mushtday boshing bilan buzuq yo‘lga kirishga uyalmadingmi? O‘n kun xudodan qaytganlar bilan birga yashaysan-u, sen halol, pokizamisan? Cho‘pchagingni boshqaga ayt. Endi sani ko‘ngling o‘rtansa kuymaydi. Yana sinfdosh qizlarni fikrini chalg‘itma.
Men bu gaplarni eshitib, o‘rnimdan turolmay qoldim. O‘zimni oqlashga ham tuzukroq gap topolmasdim.
-Buzuqlik ko‘chasiga bir marta kirgan odam yana qaytmay qo‘ymaydi.
-Siz inson emas ekansiz. Anjelikadan ham battarsiz. Siz "Zargar”dan ham dahshatlisiz. Shu so‘zlarni qaltirab-qaltirab aytdim-u, yonimdagi stulni ko‘tarib, unga otdim.
-Boshingdan qolsin maktabing, -dedim unga va aylanib o‘tib yuziga ikki shapaloq tushirdim. Bizning shovqinimizni eshitib,
-Xudoyim, boringga shukur. Men mushtiparning nolasini tinglabsan. Iloyo, tergovchi bolamning umri uzoq bo‘lsin. Militsiyaga pahmat. Baraka topishsin, - deb onam oshxonaga o‘tdilar.
-Bir piyola issiq choy ich, hozir olib kelaman.
-Men sizning beva bo‘lishingizga, bolalaringiz yetim qolishiga sababchi bo‘ldim. Lekin men bunday bo‘lishini istamagandim, -dedim.
-Do‘xtir buvang har oqshom tushimga kirib, seni so‘raydilar. Xolida keldimi, deydilar. Sen uchun o‘lib ketdilar. Sen ham o‘lsang, shunchaki o‘lib ketganga o‘xshardilar. Men sani o‘g‘irlanganingni bilguncha ko‘p qarg‘adim. Tergovchi tushuntirgandan keyin erim shu qiz uchun jonini beribdimi, tirik qolsin, deb duo qildim. Taqdir ekan-da. Do‘xtir buvangni orqalaridan shuncha bola qoldi. Iz qoldi. San hali juda yosh eding. Uni o‘ldirganlar jazosini olishsa, yuragim ozroq taskin topardi. Kallam qursin, uyga kiringlar.
Biz uyga kirdik. Ayam "Fotiha” surasini pichirlab o‘qidilar. Keyin ayol mendan o‘sha tungi voqeani so‘radi. Bir boshidan aytib berdim. Besh-o‘n daqiqa ichida 10 kunda bo‘lgan hodisani aytishga to‘g‘ri keldi. Jinoyatchilar qo‘lga olinganini aytganimdan so‘ng do‘xtirning ayoli hovuridan tushdi. Piyoladagi choyni bir ho‘pladim. Uyam tomog‘imga tiqildi. Do‘xtirning uyidan tezroq chiqib ketishni juda istardim. Ayamga qarab imo qildim. Ayam:
-Aytganday, Xolida hali tergovchiga uchrashishi kerak, bizga ruxsat bering, -dedilar.
-Yo‘qlab kelganlaring uchun rahmat. Kelib turinglar, -deb kuzatib qo‘ydilar.
-Bechora hokisor ayol. Haliyam "shantaj”ga uchramadik. Og‘ir-vazmin. O‘ylab gapiradi, -dedilar ayam ko‘chaga chiqqanimizdan keyin.
-Men goho shu ayolni ko‘rishdan qo‘rqib o‘lib ketishimga ham rozi bo‘lardim. Yuzma-yuz bo‘ldim. Yaxshi bo‘ldi, -dedim.
Ayam bilan uyga borsak, akam dasturxon yozib, nonushta tayyorlab qo‘ygan ekanlar. Hammamiz bir dasturxon boshida o‘tirdik. Akam ayamga "siz piyoda yurib charchadingiz, Xolida bilan men "boraman” dedilar. Biz shahar prokuraturasiga yetib borganimizda tergovchi xonasida yo‘q ekan.
-Kutib turinglar, -dedi navbatchi militsioner. O‘n daqiqalardan keyin Sa’dullayev kirib keldi.
-Yaxshi dam oldingmi? O‘z uying - o‘lan to‘shagingda, ranging kirib qolibdi. Hozir maktabingga borib, direktoring bilan gaplashib kelayapman. Taqdimnoma kiritdim. Sinfdoshlaring seni rosa sog‘inishibdi. Bugun chuvillashib uyingga kelib qolsa, ajabmas.
Men shu kuni yozma ravishda bo‘lib o‘tgan voqealarni batafsil yozdim. Shundan so‘ng tergovchi menga qarab:
-Seni xaloskoring kim, bilasanmi? -dedi.
-Baxtiyordan boshqa hech kim menga do‘stlik qilmasdi. Yana bilmadim.
-Anjelika.
Tergovchining bu gapiga hayron qoldim. Nahotki, Anjelika. Unga qancha yalinib-yolvorganlarim zoye ketgandi-ku. Tergovchi voqea tafsilotlarini aytib berdi. Anjelika "mol”ga ketgan kun Tojikistonga emas, Surxondaryoga borgan ekan. U yerdagi nashafurush ancha arzon "mol” berishga ko‘nibdi. Yigirma uchta sellofan xaltachadagi geroinni ikki qiz va Anjelika oshqozoniga yutib, qaytishibdi. Poyezd Qarshiga yetar-yetmas ularni sog‘ligi yomonlashibdi. Vokzalda uni va qizlarni tushirib shifoxonaga yotqizishibdi. Shunda Anjelika "Iltimos, hayotimni saqlab qolinglar. Ko‘p sir bilaman”, deb yalinibdi. Sa’dullayev degan tergovchi olib borayotgan ishga oydinlik kiritishi mumkinligini bildirib, uni tezrok, chaqirishlarini so‘rabdi. Tergovchi yetib borguncha do‘xtirlar yetti dona sellofan xaltasini uning oshqozonidan olishibdi. Yana besh dona bor, hayotimni saqlab qolinglar, -debdi Anjelika jovdirab, yig‘larkan. Yana ikki donasini bazur topishibdi. Qolgani oshqozonda yorilib ketgan ekan. O‘lim bilan olishayotgan ayol tergovchiga:
"Men bor yo‘g‘i 17 yil yashabman. Mansabdorning qizi edim. Dadamning dushmanlari mening hayotimni badnom qildi. Dadam nomusga chiday olmay o‘ldi.
Uydan qochib chiqib ketib, bugun shu operatsiya stolida to‘xtabman. Jinoyat, g‘arlik, ifloslik orasida umrim o‘tdi. Hatto qotillikka ham qo‘l urdim. Shunga yarasha bu kun jazoimni olyapman. Ertaga siz izlayotgan Xolidani "Zargar”ning huzuriga olib borishadi. Uni tezroq qutqarmasalaring yana bitta Anjelika ko‘payadi, -debdi. Shundan so‘ng u o‘zini, Rashidni va "Zargarning uyini tasvirlab beribdi. Danil va Mishaning kirdikorlari ham ko‘pligini aytibdi. Anjelikaning ovozini tergovchi magnit lentasiga yozib olgan ekan. Ertalabga yaqin Anjelika jon beribdi. Qizlarning ham oshqozonini tozalashibdi. Ularning ahvoli yaxshiroqmish. Anjelikaning murdasini olib ketishga ham hech kim kelmabdi. Bu yangilikni "hazm” qilishim ancha qiyin bo‘ldi. Qiziq, shuncha odamning boshiga yetgan, gul qizlarning xazon bo‘lishini tomosha qilib huzurlangan yovuz ayol nega menga yordam berdi? O‘lim yoqasida qolganlar ko‘pincha rost so‘zlashadi, hayotini tahlil qilib, savobu gunohni o‘zicha o‘lchab ko‘radi, deganlari rost ekan-da. Demak, Anjelika - mening xaloskorim. Rostdan ham agar u "Zargar”ning qarorgohi qayerdaligini aytmasa, hech kim topolmas edi. Anjelika o‘lgan bo‘lsa, anchagina qizlar boshpanasiz qolibdi-da. Narko qiroli ham, qirolichasi ham tanazzulga yuz tutibdi.
Tergovchining oldidan qaytar ekanman, tuni bilan yoqqan yomg‘irdan shahar havosi musaffolashganini his qildim. Akam bilan beton yo‘lakdan xazonlarni bosib uyga qaytdik. Xullas, mening o‘n kunlik sarguzashtim yakun topdi. Men ko‘ngilsiz holat do‘xtirning xotini bilan to‘qnashish, deb xato o‘ylagan ekanman. Hammasi maktabga borishim bilan boshlandi.
Maktab xotin-qizlar qo‘mitasining raisiga duch keldim.
-Mening xonamga kir, -dedi u.
Xonasiga kirib bir chekkadagi stulga o‘tirdim.
-Har safar majlis qilganimda sanlarga, sayoq yurmalaring, kechasi uydan chiqmalaring, deb umrim o‘tardi. Ana endi butun shaharga ovoza bo‘ldik. Nimaymish, falonchining qizi qochib ketipdiymish. Nimaymish, falonchi maktabning o‘quvchisi jinoyatchilar bilan hamtovoqmish. Odam o‘ldirganmish, degan gaplardan bosh ko‘tarolmay qoldik. O‘sha kuni yigitlar bilan uchrashuvga chiqqan ekansan. Nomusga chidolmay otang o‘ldi, noinsof.
-Zulfiya Sobirovna, sizga noto‘g‘ri ma’lumot yetkazishibdi. Tergovchi kelib, direktorga voqeani tushuntirib bergan. Mening gunohim yo‘q.
-Sayil o‘tgandan keyin bu bahonalar tosh bosmaydi. G‘isht qolipdan ko‘chgan. Qizlar majlisida sani muhokama qilgandik. Endigisiga o‘zing ham ishtirok etasan. Mushtday boshing bilan buzuq yo‘lga kirishga uyalmadingmi? O‘n kun xudodan qaytganlar bilan birga yashaysan-u, sen halol, pokizamisan? Cho‘pchagingni boshqaga ayt. Endi sani ko‘ngling o‘rtansa kuymaydi. Yana sinfdosh qizlarni fikrini chalg‘itma.
Men bu gaplarni eshitib, o‘rnimdan turolmay qoldim. O‘zimni oqlashga ham tuzukroq gap topolmasdim.
-Buzuqlik ko‘chasiga bir marta kirgan odam yana qaytmay qo‘ymaydi.
-Siz inson emas ekansiz. Anjelikadan ham battarsiz. Siz "Zargar”dan ham dahshatlisiz. Shu so‘zlarni qaltirab-qaltirab aytdim-u, yonimdagi stulni ko‘tarib, unga otdim.
-Boshingdan qolsin maktabing, -dedim unga va aylanib o‘tib yuziga ikki shapaloq tushirdim. Bizning shovqinimizni eshitib,