Tasodifiy hikoya: Qaysar qizning hatosi yohud tan olinmagan muhabbat. 1-qism
Hayot qiziq. Hayot ajoyib. Hayot takrorlanmas. Hayot bu o'lim. Hayot bu dasht. Hayot bu sahro. Hayot...davomi

sinf rahbarimiz Isoqov domla kirib kelib qoldilar.
-Xolida, jon qizim, eson-omonmisan? To‘rt muchang sog‘mi? Nima shovqin, Zulfiya Sobirovna?
-Bu qizni maktabdan haydash kerak. Xulqi buzilib ketgan. O‘qituvchiga ham qo‘l ko‘taradimi? Men buni endi kechirmayman.
-O‘zingizni bosing. Bu haqda keyin gaplashamiz. Men sinf rahbari sifatida Xolidani himoya qila olaman. Bor, qizim. Ancha darsdan qolib ketding. Eson-omon ko‘zim ko‘zingga tushdi. Xudoga shukur. Yana o‘quvchilarimiz 31 ta bo‘ldi. Boraqol.
Dars jadvaliga qarab, sinfimiz o‘quvchilarini topdim. Sinfdoshlarim meni sovuq kutib olishdi. Eng yaqin dugonam ham, shu paytgacha sevgi izhor qilib kelayotgan sinfdoshim ham istehzo bilan qaradi. Faqat hech kimga qo‘shilmaydigan (bir paytlar uni ustidan kulardim) qiz Luiza o‘rnidan turdi va "Xolida bormisan, o‘rning rosa bilindi, kel, birga o‘tiramiz”, dedi. Shu payt indamas qiz ko‘zimga olovdek ko‘rindi. Indamay yoniga kelib o‘tirdim. Nimalar bo‘lyapti? Endi bir kamim maktabni o‘zgartirishmidi? Sinfdagi sho‘x bolalar meni savolga tutishdi: Banditlar qanaqa ekan? Kuchlimi? Pullari ko‘pmi? Hech kimdan qo‘rqmaydimi? Men javob bermadim. Hozir sumkamni ola solib, uyga ketvorgim kelardi. Kecha katta opam kelganda, bolalik paytdan beri Xolidani kelin qilaman, deb og‘zidan bol tomadigan qo‘shnimiz teskari qaraydigan odat chiqardi, deganda ham bunchalik ta’sirlanmagan edim. Hamma ko‘rguligim o‘tdi, deb o‘ylab, yanglishibman.
Nima qilishim kerak? O‘n kunda yotsirab qolgan sinfdoshlarimga, Zulfiya opaga achchiq qilib o‘zimga o‘t qo‘yaymi? Yo‘q! Shuncha azoblarga dosh berdim. Qirqiga chidab, qirq biriga chidolmaslik bo‘ladi. Men o‘zimni ojizlar safiga qo‘ya olmayman. Sinfdoshlarimni unutaman. Faqat o‘qiyman. Bo‘sh vaqtimda sport bilan shug‘ullanaman, -deb ahd qildim. Zulfiya opa bir haftadan so‘ng xotin-qizlar qo‘mitasi raisligidan olib tashlanadi.
-Xolida, sen qorqiz bo‘lasan, -dedi yetakchimiz Yangi yil arafasida.
-Yuragimga qil sig‘maydi, -dedim. Keyin sinfdoshlarimga bir alam qilsin, deb rozi bo‘ldim. Bilasizmi, Yangi yil bayramini o‘tkazayotganimizda kim keldi? Baxtiyor. U xuddi shahzodalarga o‘xshardi. Dugonalarimga ko‘z-ko‘z qilib, u bilan suhbatlashdim. Uning o‘g‘ri ekanligini ular qaydan ham bilsin.
May oyining 25-kunida sud bo‘lib o‘tdi. O‘ziyam bir hafta cho‘zildi. Men sudda ham guvoh, ham jabrlanuvchi sifatida ishtirok etdim. Yonimda akam bo‘ldilar. Har bir jinoyatchi haqida gap ketganda akam bechora bir sapchib tushardilar. Bu to‘daning qilmishlari juda ko‘p ekan. Eshitib garangsib qoldim. Rashid, Badr oliy jazoga hukm kilindi. Ernest va mulla 20 yil ozodlikdan mahrum bo‘ldi. Baxtiyor to‘g‘risida juda katta tortishuv boshlandi. Advokat ayol qonunni suvdek ichib olgan ekan, prokuror ham unga katta ayb qo‘ymadi.

Qonuniy terminlarni uncha yaxshi eslab qololmadim. Har qalay, Baxtiyor jinoyatning ochilishida faol yordam bergani uchun uning qilmishi ijtimoiy xavfliligini yo‘qotdi, deb e’tirof etildi. Baxtiyorning chin ko‘ngildan pushaymonligini, o‘z ixtiyori bilan aybini bo‘yniga olib arz qilgani tufayli sud uni jazodan ozod qildi. Advokat opa va tergovchi Sa’dullayevning maslahati bilan Baxtiyor merosxo‘rlik huquqini talab qilib, sudga ariza berdi.
Men bitiruv imtihonlarining oxirgisini topshirayotganimda Baxtiyor maktabimizga bir qiz bilan yetaklashib keldi. Qizlarning oldida yer yorilmadi, yerga kirmadim. Shunda uni astoydil sevib qolganimga amin bo‘ldim. Rashkim kelganidan sinfxonamizga yugurib kirib ketdim. O‘g‘ri bo‘lsa ham tegaman, deb ortimdan yugurib yurganlar qancha, degandek tuyulaverdi. Nomard. Darrov topib olibdi-ya. Alam bilan partani mushtlayotganimda ular kirib keldi.

-Xolida, seni singlim bilan tanishtirmoqchiman. Bu gapdan keyin o‘zimga keldim. Yaxshilab qarasam, u Baxtiyorga juda-juda o‘xshar ekan.
-Sendan o‘la-o‘lgunimcha qarzdorman. Agar senga yo‘liqmaganimda bir kuni Rashiddan o‘tadigan jinoyatchi bo‘lib ketardim. Ota-onamdan qolgan yolg‘iz yodgorim - singlim ham arosatda qolib ketardi. Endi bizning o‘z uyimiz, kichkinagina oilamiz bor. Sud ammamdan uyimizni olib berdi. Hozir bizni borligimiz yodiga tushgan tog‘a-xolalarimiz ham zir qatnab qolgan. Sen ham bizning oilamiz a’zosi bo‘lishingni orzu qilaman. Biroq, bu orzuim yulduzlar kabi uzoq. Ularga qo‘lim yetmaganidek, senga ham yetolmayman, deb qo‘rqaman, dedi xomush.
-Nega? -deb yuboribman. Shu payt qiz bo‘l- may bu kuningdan o‘l, sal tilingni tiyib tursang-chi, deydigan odam yo‘q. Men ham, Baxtiyor ham boshi berk ko‘chadan eson-omon chiqdik. Endi baxtli yashashga haqqi- miz bor. Baxtiyorning bu «otashin» nutqidan keyin nima deyishimni bilmay qoldim. O‘ylab-o‘ylab:
-Dadajonim yo‘q bo‘lsa-da, akam bor, ayajonim bor. Ular mening taqdirimni hal qilishadi, -dedim. O‘zimning javobimga o‘zim qoyil qoldim. Asiralik paytimda ont ichgandim. Agar ana shu do‘zaxdan eson-omon chiqsam, jismoniy tarbiya fakultetiga kirib o‘qiyman. Qizlarni sportga qiziqtiraman, hech bo‘lmasa o‘zini o‘zi himoya qilishga o‘rgataman, degandim.
-Baxtiyor aka, men universitetga hujjat topshirmoqchiman, -dedim.
-Albatta, topshir. Singlim ham sen bilan birga topshiradi. Men esa kechki maktabga o‘qib, attestat olmasam bo‘lmaydi, -dedi. Xullas, hayot menga yorug‘ kunlarni va’da qilayotgan edi.
Shodligimdan uchib-qo‘- nib yurgan paytim Toshkentdan chaqiruv qog‘ozi keldi. Bu payt akam o‘qishda edi. Hech oyog‘im tortmadi. Tergovchi Sa’dullayevga ham qog‘oz kelgan ekan. Baxtiyor meni yolg‘iz yuborgisi kelmadi. Uchalamiz ketdik. Yo‘lma-yo‘l endigina xotiramdan o‘chayotgan voqealar yodimga tusha boshladi. Hasan-Husanlarning, ya’ni "Zargar” bilan ukasining jinoiy ishlari ko‘rilayotgan ekan. Men yana jabrlanuvchi bo‘lib ishtirok etdim. Misha va Danilning ishi alohida ko‘rilibdi. Ular ham oliy jazoga tortilibdi. "Zargar”ning qiyofadosh ukasini firibgarlikda ayblashdi. U hech kimni o‘ldirmagan, jinoyat qilmagan, biroq, akasining nomidan ish yuritgan. Akasi bilgan noma’qulchiligini qilishiga imkon yaratgan: "Zargar”ning esa, mol-mulki musodara qi- lindi. O‘zi oliy jazoga hukm etildi. Qaniydi, uni otning dumiga bog‘lab sudrashsa. Sud tugagandan so‘ng, biz Toshkentning ko‘zga ko‘ringan joylarini tomosha qildik. Nazarimda hamma joy jinoyatchilar to‘dasidan qutulgandek edi. Biz bilan bab-baravar halovatini yo‘qotgan tergovchi ham endi dam olsa kerak, deb o‘yladim. Tergovchi:
-Endi armonlaring qolmadi, Xolida. Vaqt ziq. Kecha mittitumanlarimizning birida qotillik jinoyati sodir etilgan. Bir ayol o‘ldirilgan. Izni issig‘ida izlamasak yutqazamiz, -dedi.
Demak, ezgulik va yovuzlik yonma-yon yashaydi, deganlari rost ekan. Har- na bo‘lganda ham tergovchi Sa’dullayev kabilar, militsiya xodimlari bor ekan, ezgulik yengib chiqaveradi.
Qaytishda tergovchi bir shifoxona oldida to‘xtadi. O‘n daqiqalardan so‘ng yoshgina bir yigit bilan chiqib keldi. Bu yigit "Zargar”ning uyi qurshab olinganda jarohatlangan militsiya xodimi ekan.
-Bu biz izlagan va topgan Xolida qizimiz. Yonidagi yigit esa Baxtiyor. U Xolidani olib qochganlardan. Yana olib qochish