Tasodifiy hikoya: Dars ketgan hayot
Tuqilmagan.Sarvar va Umida bir qishloqda tug'ilishdi bir maktabda uqishdi birga katta bulishdi.Yoshl...davomi
Tuqilmagan.Sarvar va Umida bir qishloqda tug'ilishdi bir maktabda uqishdi birga katta bulishdi.Yoshl...davomi
Yulduzim))
Добавил: | Князь (11.01.2017 / 22:21) |
Рейтинг: | (1) |
Прочтений: | 16807 |
Комментарии: | Комментарии закрыты |
Внеорбитные...
Eshikni qarsillatib yopib ichkariga kirgan Bobur joyiga horg’in cho’zildi:“Hammasi tamom...”deya ichidan o’tkazdi. Hozirgina o’zi uchun ayni damda eng jirkanch deb hisoblayotgan inson bilan uchrashuvdan qaytgan bu yigitdan uydagilari “Qiz yoqdimi? Qalay ekan?” deya bir og’iz ham so’rashmadi, buning o’rniga onasining “Ana kelinimni tanib olding, uch oydan keyin to’yni ham qilamiz. Ona rozi - Xudo rozi!” degan “ta’nali” so’zlari tili uchida turganlarni ham ichiga yutishga majbur qildi.
Shiftga tikilib yotarkan Shahloning quvnoq jilmayib ko’zlarini hiyol qisibroq qarab turgan chehrasi ko’rinib ketdi va bu qarash uning xotiralar ummonini to’lqinlantirdi...
Shahlo bilan ilk marotaba uchrashganlariga ham uch yil bo’libdi. Oliygohning talabasi sifatida tahsilining ikkinchi haftasida ularning guruhiga yangi talaba qiz - Shahlo “Qo’shimcha” tarzda qabul qilindi. Ilgari hech qizlar bilan jiddiy munosabatda bo’lmagan Boburning hayoli Shahloni birinchi marta ko’rishning o’zidayoq allaqanday tuyg’ular girdobida qoldi. Qiz oq-sariqdan kelgan, sochlari qoraga bo’yalgan, turmaklangan, pardoz-andozi ham o’ziga yarashgan, pastroq bo’yini baland poshnali tuflilar va anchagina zamonaviy kiyinish uslubi berkitib turardi.... Ismiga mos shahlo qarashlari istalgan yigitni yana bir qarashga majbur qilardi.
Ancha sho’x-shaddodligi sabab guruhdagi barcha bilan tez chiqishib ketgan Shahlo eng a’lochi hisoblangan lekin ozroq indamas Bobur bilan ham aloqa o’rnata oldi. O’zi shu turish ham o’nta gapga arang javob beradigan Bobur bu qiz bilan suhbatlashib qolsa butkul mum tishlab olardi, nima haqda gap borayotganini ham untib qo'yar – bu narsa Shahloga ham qiziq tuyular va vaziyatni hamdon kulgusi bilan yumshatib olardi.
Tanishishdi... Oz-ozdan yaqinlashib borishdi... va axiyri qizning tug’ulgan kuni uchun berilgan guldasta ichiga solingan ikki enlik xat orqali o’z tuyg’ularini qizga bildirdi. Qiz ham yigitni ko’p qiynamay rozilik bildirdi. Ikkisi birga ko’proq vaqt o’tkazishadigan bo’ldilar. Endi Bobur o’ziga ancha ishongan yigitga aylandi, so’zlari o’ktam o’ktam yangraydigan bo’ldi. U dunyodagi eng baxtli odam edi – yonida doim Shahlosi bor! Shahlo ham bu munosabatlardan baxtiyor edi: doimiy himoyachisi, ajoyib hamrohi va har doim ilmsizligi sabab paydo bo’ladigan muammo yechildi – imtihonlarda tirik “shpargalka”si bor uning...
Kunlar ketidan kunlar, oylar ketidan oylar o’tdi. O’qishda ikkisini “Otabek va Kumush”ga qiyoslashadigan bo’lishdi. Aloqalar ham o’zgacha: endi avvalgidek qo’l ushlashib ko’rishishmaydi – yuzdan mayin bo’sa olinadi, qo’l ushlashib agar atrofda hech kim bo’lmasa bir-birlarining pinjiga kirib piyoda sayr qilishadi.
Hammasi ajoyib hammasi beg’ubor edi... Shu hayollar bilan ko’zlari ilinganini ham bilmay qolgan Boburning shirin tushini ovqatga chiqishini so’rab eshigini chertgan kelinoyisi hurkitib yubordi.
Shu to’y masalasi ko’tarilganda Shahlo haqida onasiga aytgandi , ammo qizning oilasi, yurish turishi haqida surishtirib qaytgan ammasi va opasi qiyomat to’polon ko’tarishdi: Otasi yo’q ekan, opasi ham erdan chiqqan... onasiniku aytmasa ham bo’ladi – qizlaridek “modnitsa” emish! “Kelib kelib shular bilan quda bo’lamizmi?! Qo’y bu gapingni!...”
Amaliyotga chiqishgani sabab praktika uchun opasining ishxonasi joylashgan boshqa tumanga ketgan Shahlo bilan uchrasha olmadi, telefonda esa qiz bunaqa gaplarga negadir ro’yxushlik bermadi.
Uch oy ham g’izzillab o’tib ketdi.
Mana to’y tantanasi o’tayotgan to’yxona to’rida oppoq gullar bilan bezatilgan shohsupada ikki “baxtli” yosh yonma-yon o’tiribdi. Ikkisiga qarab hammaning havasi ketyapti: kimdir kuyovni kelishgan desa boshqasi kelinni oy yuzini, did bilan tanlangan - bo’yingacha yopilgan milliycha matolar qo’shib tikiligan ko’ylagidan va yerdan ko’z uzmay boshini majnuntol misol egib o’tirishidan yaqqol sezilib turgan hayosini maqtardi.
Atrofda nima bo’layotganiga loqaydlik bilan qarab o’tirgan Boburning qovog’idan qor yog’yapti: “Bularga bayram, to’y-tantana, bizga esa aza... Manovini to’nkadek o’tirishini, yerdan ko’zini uzmaydi. Ehhhh Shahlo qani endi shuning o’rnida sen bo’lsang. Hozir mendan kam qiynalmayotgan bo’lsang kerak.” Shularni hayol qilib turib entikib jilmaygan kuyovni faqat mohir fotograf payqadi. Shiq! “Zo’r kadr, aka bo’larkanku!!!”
To’y ham tarqadi, asosiy qism o’tib endi faqat kelin-kuyovning oldida chimildiq “vazifa”si qoldi.
Yangalar xonadann chiqib ketgach go’shangaga kirib kelgan kuyovbolaga Zahro qo’llarini ko’ksiga qo’ygancha hiyol egilib salom berdi. Lekin alik olinmadi. Suv quyish uchun tutilgan obdasta ham havoda qoldi. Bobur esa to’g’ri borib ko’rpachaga uzala tushib yotib oldi. Kuyovdan bunday terslikni kutmagan Zahro indamaygina borini to’y shovqun suronidan charchaganlikka yo’ydi.
- Choy quyib beray?- iliqlik bilan so’raldi.
“Bariga sen sababchisan!” degan o’qraygan qarash javob bo’ldi.
- Horigansiz shekilli, joy solib beray – quruq yerda yotmang. – og’ringan bo’lsa ham mayin ovozda yana so’raldi.
- O’zing yotaver, men yerda yotaman! – nihoyat javob qaytardi Bobur. – Sen bazi narsalarni bilishing kerak. Balki shularni bilganingda hozir o’rningda boshqa kishi bo’lardi... – degancha boshidan o’tganlarini hikoya qilib berdi.
Jimgina hammasini tinglab o’tirgan Zahroning yelkalari silkina boshladi.
- Demak Zaynab bo’libmanda?...
- Aa? Qanaqa Zaynab?
- “Otabek va Kumush” orasiga tushgan Zaynab. – yig’idan bo’g’ilib javob berdi.
- O’zi nega menga rozilik bergansan?
- Ots-onam rozilik berishgan...
Bir necha soatdan keyin Bobur chimildiqni qo’lida alvon dog’ga bo’yalgan oqlik bilan tark etdi. Ozroq tilib qon tomchilatilgan boldiri achishardi, lekin bu unga hech ta’sir qilmas ruhi allanechuk yengil edi: “O’qish boshlansin, qutulaman hammasidan. Shahloga yetaman. Bu ham tushungan qiz ekan shekilli – mayli faqat sharmanda qilmang 3-4 oy o’tkazib o’zim ketaman deb va’da berdiku.”
Sentyabr keldi. Oxirgi kursni nihoyasiga yetkazish uchun institut auditoriyasiga yig’ilgan talabalar yana ta’limni boshlab yuborishdi. Shahloning orziqib kutilgan vasliga yetish uchun xonaga kirib kelgan Boburni hamma quchoq ochib kutib oldi, ammo u emas. Buni bir arazlash, darsdan keyin barchasini tushuntirib berganimdan keyin yana yaqin bo’lamiz deb o’ylagan Boburni darsdan keyin “syurpriz” kutib oldi – Shahlo qo’rsgina qandaydir mazah qiluvchi ohangda xayr-ma’zurini aytdiyu qayergadir shoshgancha jo’nab ketdi. Kunlar shu tarzda o’ta boshladi.
Uyda Boburning onasi juda mamnun “Kelinim ko’nglimdagidek chidqi, baxtlariga ko’z tegmasin ilohim...” Uy ishlariga chaqqon, pazanda va sarishta Zahro kunduzi oyog’i olti qo’li yetti bo’lib yelib yuguradi, yangi oilasining barcha xizmatlarini qiluvchi “kelin”ga aylanadi faqat tunda yana bir bora yori erkalamagan qizga aylanadi.
Bu tong Bobur uchun o’zgacha edi: bugun Shahloning tug’ulgan kuni – qanday bo’lmasin bugun hammasini hal qiladi.
- Bugun kechroq qaytaman, Shahloning tug’ulgan kuni. – oynaga qaragancha kiygan kiyimlarini tartibga keltirgan Bobur
Eshikni qarsillatib yopib ichkariga kirgan Bobur joyiga horg’in cho’zildi:“Hammasi tamom...”deya ichidan o’tkazdi. Hozirgina o’zi uchun ayni damda eng jirkanch deb hisoblayotgan inson bilan uchrashuvdan qaytgan bu yigitdan uydagilari “Qiz yoqdimi? Qalay ekan?” deya bir og’iz ham so’rashmadi, buning o’rniga onasining “Ana kelinimni tanib olding, uch oydan keyin to’yni ham qilamiz. Ona rozi - Xudo rozi!” degan “ta’nali” so’zlari tili uchida turganlarni ham ichiga yutishga majbur qildi.
Shiftga tikilib yotarkan Shahloning quvnoq jilmayib ko’zlarini hiyol qisibroq qarab turgan chehrasi ko’rinib ketdi va bu qarash uning xotiralar ummonini to’lqinlantirdi...
Shahlo bilan ilk marotaba uchrashganlariga ham uch yil bo’libdi. Oliygohning talabasi sifatida tahsilining ikkinchi haftasida ularning guruhiga yangi talaba qiz - Shahlo “Qo’shimcha” tarzda qabul qilindi. Ilgari hech qizlar bilan jiddiy munosabatda bo’lmagan Boburning hayoli Shahloni birinchi marta ko’rishning o’zidayoq allaqanday tuyg’ular girdobida qoldi. Qiz oq-sariqdan kelgan, sochlari qoraga bo’yalgan, turmaklangan, pardoz-andozi ham o’ziga yarashgan, pastroq bo’yini baland poshnali tuflilar va anchagina zamonaviy kiyinish uslubi berkitib turardi.... Ismiga mos shahlo qarashlari istalgan yigitni yana bir qarashga majbur qilardi.
Ancha sho’x-shaddodligi sabab guruhdagi barcha bilan tez chiqishib ketgan Shahlo eng a’lochi hisoblangan lekin ozroq indamas Bobur bilan ham aloqa o’rnata oldi. O’zi shu turish ham o’nta gapga arang javob beradigan Bobur bu qiz bilan suhbatlashib qolsa butkul mum tishlab olardi, nima haqda gap borayotganini ham untib qo'yar – bu narsa Shahloga ham qiziq tuyular va vaziyatni hamdon kulgusi bilan yumshatib olardi.
Tanishishdi... Oz-ozdan yaqinlashib borishdi... va axiyri qizning tug’ulgan kuni uchun berilgan guldasta ichiga solingan ikki enlik xat orqali o’z tuyg’ularini qizga bildirdi. Qiz ham yigitni ko’p qiynamay rozilik bildirdi. Ikkisi birga ko’proq vaqt o’tkazishadigan bo’ldilar. Endi Bobur o’ziga ancha ishongan yigitga aylandi, so’zlari o’ktam o’ktam yangraydigan bo’ldi. U dunyodagi eng baxtli odam edi – yonida doim Shahlosi bor! Shahlo ham bu munosabatlardan baxtiyor edi: doimiy himoyachisi, ajoyib hamrohi va har doim ilmsizligi sabab paydo bo’ladigan muammo yechildi – imtihonlarda tirik “shpargalka”si bor uning...
Kunlar ketidan kunlar, oylar ketidan oylar o’tdi. O’qishda ikkisini “Otabek va Kumush”ga qiyoslashadigan bo’lishdi. Aloqalar ham o’zgacha: endi avvalgidek qo’l ushlashib ko’rishishmaydi – yuzdan mayin bo’sa olinadi, qo’l ushlashib agar atrofda hech kim bo’lmasa bir-birlarining pinjiga kirib piyoda sayr qilishadi.
Hammasi ajoyib hammasi beg’ubor edi... Shu hayollar bilan ko’zlari ilinganini ham bilmay qolgan Boburning shirin tushini ovqatga chiqishini so’rab eshigini chertgan kelinoyisi hurkitib yubordi.
Shu to’y masalasi ko’tarilganda Shahlo haqida onasiga aytgandi , ammo qizning oilasi, yurish turishi haqida surishtirib qaytgan ammasi va opasi qiyomat to’polon ko’tarishdi: Otasi yo’q ekan, opasi ham erdan chiqqan... onasiniku aytmasa ham bo’ladi – qizlaridek “modnitsa” emish! “Kelib kelib shular bilan quda bo’lamizmi?! Qo’y bu gapingni!...”
Amaliyotga chiqishgani sabab praktika uchun opasining ishxonasi joylashgan boshqa tumanga ketgan Shahlo bilan uchrasha olmadi, telefonda esa qiz bunaqa gaplarga negadir ro’yxushlik bermadi.
Uch oy ham g’izzillab o’tib ketdi.
Mana to’y tantanasi o’tayotgan to’yxona to’rida oppoq gullar bilan bezatilgan shohsupada ikki “baxtli” yosh yonma-yon o’tiribdi. Ikkisiga qarab hammaning havasi ketyapti: kimdir kuyovni kelishgan desa boshqasi kelinni oy yuzini, did bilan tanlangan - bo’yingacha yopilgan milliycha matolar qo’shib tikiligan ko’ylagidan va yerdan ko’z uzmay boshini majnuntol misol egib o’tirishidan yaqqol sezilib turgan hayosini maqtardi.
Atrofda nima bo’layotganiga loqaydlik bilan qarab o’tirgan Boburning qovog’idan qor yog’yapti: “Bularga bayram, to’y-tantana, bizga esa aza... Manovini to’nkadek o’tirishini, yerdan ko’zini uzmaydi. Ehhhh Shahlo qani endi shuning o’rnida sen bo’lsang. Hozir mendan kam qiynalmayotgan bo’lsang kerak.” Shularni hayol qilib turib entikib jilmaygan kuyovni faqat mohir fotograf payqadi. Shiq! “Zo’r kadr, aka bo’larkanku!!!”
To’y ham tarqadi, asosiy qism o’tib endi faqat kelin-kuyovning oldida chimildiq “vazifa”si qoldi.
Yangalar xonadann chiqib ketgach go’shangaga kirib kelgan kuyovbolaga Zahro qo’llarini ko’ksiga qo’ygancha hiyol egilib salom berdi. Lekin alik olinmadi. Suv quyish uchun tutilgan obdasta ham havoda qoldi. Bobur esa to’g’ri borib ko’rpachaga uzala tushib yotib oldi. Kuyovdan bunday terslikni kutmagan Zahro indamaygina borini to’y shovqun suronidan charchaganlikka yo’ydi.
- Choy quyib beray?- iliqlik bilan so’raldi.
“Bariga sen sababchisan!” degan o’qraygan qarash javob bo’ldi.
- Horigansiz shekilli, joy solib beray – quruq yerda yotmang. – og’ringan bo’lsa ham mayin ovozda yana so’raldi.
- O’zing yotaver, men yerda yotaman! – nihoyat javob qaytardi Bobur. – Sen bazi narsalarni bilishing kerak. Balki shularni bilganingda hozir o’rningda boshqa kishi bo’lardi... – degancha boshidan o’tganlarini hikoya qilib berdi.
Jimgina hammasini tinglab o’tirgan Zahroning yelkalari silkina boshladi.
- Demak Zaynab bo’libmanda?...
- Aa? Qanaqa Zaynab?
- “Otabek va Kumush” orasiga tushgan Zaynab. – yig’idan bo’g’ilib javob berdi.
- O’zi nega menga rozilik bergansan?
- Ots-onam rozilik berishgan...
Bir necha soatdan keyin Bobur chimildiqni qo’lida alvon dog’ga bo’yalgan oqlik bilan tark etdi. Ozroq tilib qon tomchilatilgan boldiri achishardi, lekin bu unga hech ta’sir qilmas ruhi allanechuk yengil edi: “O’qish boshlansin, qutulaman hammasidan. Shahloga yetaman. Bu ham tushungan qiz ekan shekilli – mayli faqat sharmanda qilmang 3-4 oy o’tkazib o’zim ketaman deb va’da berdiku.”
Sentyabr keldi. Oxirgi kursni nihoyasiga yetkazish uchun institut auditoriyasiga yig’ilgan talabalar yana ta’limni boshlab yuborishdi. Shahloning orziqib kutilgan vasliga yetish uchun xonaga kirib kelgan Boburni hamma quchoq ochib kutib oldi, ammo u emas. Buni bir arazlash, darsdan keyin barchasini tushuntirib berganimdan keyin yana yaqin bo’lamiz deb o’ylagan Boburni darsdan keyin “syurpriz” kutib oldi – Shahlo qo’rsgina qandaydir mazah qiluvchi ohangda xayr-ma’zurini aytdiyu qayergadir shoshgancha jo’nab ketdi. Kunlar shu tarzda o’ta boshladi.
Uyda Boburning onasi juda mamnun “Kelinim ko’nglimdagidek chidqi, baxtlariga ko’z tegmasin ilohim...” Uy ishlariga chaqqon, pazanda va sarishta Zahro kunduzi oyog’i olti qo’li yetti bo’lib yelib yuguradi, yangi oilasining barcha xizmatlarini qiluvchi “kelin”ga aylanadi faqat tunda yana bir bora yori erkalamagan qizga aylanadi.
Bu tong Bobur uchun o’zgacha edi: bugun Shahloning tug’ulgan kuni – qanday bo’lmasin bugun hammasini hal qiladi.
- Bugun kechroq qaytaman, Shahloning tug’ulgan kuni. – oynaga qaragancha kiygan kiyimlarini tartibga keltirgan Bobur