Tasodifiy hikoya: Bezovta rux
ILTIMOS XIKOYANI CHIQARINGLAR Момомнинг айтишича, бу воқеа ўтган асрнинг 80-йиллари кузида, олис ...davomi

chiqib ketayotganimda ering azbaroyi quvonganidan yosh boladek yigʻlab yubordi. Bu kecha u endi xotirjam uxlaydi. – Qariya shunday deb shishani Kokuaga uzatdi.
– Shoshmay tur, – ayol nafasi boʻgʻilib, arang gapirardi. – Modomiki shaytoniy kuchga bogʻlanib qolibsanmi, bu ishing behuda ketmasligi uchun senam biron foyda ol. Shishani menga berishingdan avval unga seni yoʻtaldan qutqarishini buyur.
– Men bir keksa odam boʻlsam, – dedi chol, – bir oyogʻim goʻrda turgan paytda iblisning marhamatiga muhtoj emasman. Xoʻsh, senga nima boʻldi? Shishani nega olmayapsan? Yo fikringdan qaytib qoldingmi?
– Yoʻq-yoʻq, qaytganim yoʻq! – deya xitob etdi Kokua. – Shunchaki bir zaifa ayolman. Andak sabr qilgin. Shu la’nati shisha qarshisida boshdan-oyoq qoʻrquvdan titrayapman, uni olgani qoʻlim bormayapti aslo. Yana biroz kutib turgin, men oʻzimga kelib olay.

Qariya Kokuaga achinish bilan qaradi.
– Ha bechoragina-ya! Butun borligʻingni dahshat qamrab olgan, yuraging baloyu kulfatlarni sezayapti chogʻi. Boʻpti, shisha menda qolaversin. Oshimni oshab, yoshimni yashab boʻldim, bu dunyodan kutadigan quvonchlarim ham qolmagan, endi u dunyoga kelsak...
– Ber menga uni! – deb qichqirib yubordi Kokua. – Ol pulingni. Meni shunchalik pastkashlikka boradi, deb oʻylaganimiding hali? Shishani uzat menga.
– Seni Parvardigor oʻz panohida saqlasin! – dedi qariya.

Kokua shishani xolokusi ostiga yashirib, chol bilan xayrlashgach, boshi oqqan tomonga qarab ketdi. Chunki endi unga hamma yoʻllar baribir – bari doʻzaxga olib borardi. Ayol goh yurib, goh yugurar, ba’zan musibatga toʻlugʻ faryodi tun bagʻrini tilkalab oʻtar, ba’zan esa yoʻl yoqasida yerga yuztuban tushib yotgancha ohista yigʻlardi.

Jahannam haqida shu paytgacha nimalarniki eshitgan boʻlsa, hamma-hammasi koʻz oʻngida gavdalanardi. U alanganing olov tillarini koʻrar, oltingugurt hidini sezar, choʻgʻlar otashi guldek badanini jizgʻanak qilayotganini his etardi.

Faqat tong saharga boribgina u hushini yigʻishtirib oldi va uyiga qaytdi. Bu yerda barcha narsa qariya aytganidek ekan: Keave xuddi beshikdagi chaqaloqdek shiringina uxlab yotardi. Kokua unga qaraganicha turib qoldi.

«Mana endi, erjonim, xotirjam uxlash uchun sening galing keldi, – deb oʻyladi u. – Uygʻonganingda esa istaganingcha oʻynab-kulishing mumkin. Biroq boyaqish Kokua uchun – garchi u hech kimga yomonlik qilmagan boʻlsa ham! – endi na halovat, na farogʻat bor. Endi u yerda ham, osmonda ham roʻshnolik koʻrmaydi».

Kokua shu oʻy-xayollar bilan erining yoniga choʻzildi va gʻam-tashvish ezib tashlagan chogʻi, shu lahzadayoq chuqur uyquga ketdi.

Er xotinini uygʻotib, ajoyib yangilikdan xabar berganida kun peshinga yaqinlashib qolgan edi. Keave quvonch-shodlikdan naq telbalanib qolgandek edi. Kokuaning tili aylanmas, ammo buning ahamiyati yoʻq: eri har ikkovlari uchun ham betinim soʻzlardi. Ayolning tomogʻidan bir luqma ham oʻtmadi, lekin buni kim ham payqardi deysiz! Keave yolgʻiz oʻzi barcha taomni paqqos tushirib qoʻydi.

Kokua unga qarab turar, gaplarini goʻyo tushida eshitayotgandek edi. Qanday dahshatli hodisa yuz berganini ayol ba’zan bir soniyaga unutib qoʻyar, ba’zan esa hech narsa sodir boʻlmagandek tuyula boshlar va u qoʻlini peshanasiga olib borardi. Kokua abadiy azob-qiynoqlarga mahkum etilganini bilar, bu ham yetmagandek, eri xuddi yosh boladek boʻlar-boʻlmas gaplarni valdirashiga toqat qilishi kerakligini ham tushunar va bulardan dardi-dunyosi tamom qorongʻi boʻlib ketardi.

Keave esa shodon yeb-ichar, tinmay valaqlar, uyga tezroq qaytish orzusida rejalar tuzardi. Uni qutqarib qolgani uchun Kokuaga minnatdorchilik bildirar, uni suyib-erkalab, xaloskorim deb atardi. Keyin esa azbaroyi ahmoqligidan shishani sotib olgan chol ustidan kula boshlardi.
– Avvaliga menga tuppa-tuzuk qariyadek koʻrinuvdi, – derdi u. – Ammo hech qachon odamning tashqi koʻrinishiga qarab baho berib boʻlmas ekan. Bu qari badbaxtga shisha nima uchun kerak boʻlib qolganikan-a?
– Balki uning niyatlari yaxshi boʻlgandir, – ohista e’tiroz bildirdi Kokua.

Biroq Keave zaharxanda kulib qoʻydi:
– Bema’ni gap! Senga aytayapman-ku, u nafaqat qari tulki, balki gʻirt eshak ham ekan! Shishani toʻrt santimga sotishning oʻzi qanchalik azob boʻldi, uni uch santimga oladigan telba umuman topilmasa kerak. Negaki xavf-xatar nihoyatda katta! Undan u yogʻiga esa jahannam otashi ufurib turibdi! – deb qichqirib yubordi u va keyin yelkalarini qisib qoʻydi. – Toʻgʻri, men oʻzim uni bir tsentga sotib olganman, lekin oʻshanda bundan ham maydaroq tangalar borligini xayolimga keltirmagandim. Keyin esa tentakdek qiynalib yurdim. Ammo endi boshqa ahmoq topilmasligi aniq, chunki shisha kimning qoʻliga tushsa, uni toʻgʻridan-toʻgʻri doʻzaxga sudrab ketishi shak-shubhasiz!
– O, erjonim! – dedi Kokua. – Odam oʻzini qutqarib, boshqa birovni abadiy azob-uqubatlarga duchor qilishi dahshatli emasmi, axir? Nazarimda, men bu holdan kula olmasdim, uyalgan boʻlardim. Gʻam-tashvishga tushib, shu shisha qoʻlida qolgan shoʻrpeshananing haqiga duoi iltijolar qilardim.

Uning soʻzlari haqiqat ekanligini sezgan Keave yanada jahllanib ketdi.
– Hali sen shunaqamisan? – deb baqirdi u. – Agar koʻngling tusayotgan boʻlsa, mayli, xohlaganing uchun gʻam-tashvish chekaver. Lekin har qalay, eriga mehribon ayol uchun shu ish yarashadimi, munosibmi? Menga salgina boʻlsa ham joning achiganida shu soʻzlaringdan oʻzing xijolatga tusharding!

U shunday deb uydan chiqib ketdi va Kokua yolgʻiz oʻzi qoldi.

Shishani ikki santimga sota olishdan u qanday ham umid qilsin endi? Buning hech qanaqa iloji yoʻqligini oʻzi yaxshi tushunadi. Hatto shunday umid-ilinji boʻlgan taqdirda ham bunga fursat qani? Eri bu yerdan tezroq joʻnab ketish payida, boradigan joylarida esa tsent-dan maydaroq tangalar muomalada yoʻq. Ayol-ku oʻzini qurbon qildi, lekin shundan nima naf boʻldi? Mana, ertasiga ertalaboq eri uni siltab tashlab, uydan chiqdi ketdi.

Kokua uning ixtiyorida qolgan vaqtdan foydalanib qolishga hatto urinib ham koʻrmadi. Uyda yolgʻiz oʻzi oʻtirgan koʻyi goh shishani olib, unga dahshat-vahima bilan qarar, goh yana titrab-qaqshab koʻzdan pana joyga olib qoʻyardi.

Nihoyat, Keave uyga qaytib, xotiniga sayr qilib kelishni taklif etdi.
– Hozir tobim qochib turibdi, – deya javob berdi Kokua. – Meni kechirasan-u, lekin yuragimga qil ham sigʻmaydi, oʻyin-kulguga hushim yoʻq.

Bu gapdan Keavening battar jahli chiqib ketdi. Xotinim qariyaga achinayapti degan xayolda unga zahrini sochdi, ammo u toʻgʻri gapirayotganini koʻrib turgani, oʻzining nooʻrin shodligidan uyalayotgani uchun oʻz-oʻzidan ham nafratlanib ketdi.
– Hali shumi sening vafo-sadoqating! – deya hayqirdi u. – Hali shumi sening muhabbating! Ering senga boʻlgan muhabbati uchun oʻzini abadiy azob-uqubatlarga giriftor qilgan edi, ulardan arang qutulib qolganida esa sen hatto eringning quvonchiga sherik boʻlishga ham yaramayapsan! Beburd, bevafo ekansan, Kokua!

Keave yana qahr-gʻazabda uydan otilib chiqdi va kun boʻyi shaharda daydib yurdi. Doʻstlarini uchratib, ular bilan